سیاست‌های ترکیه در گسترش کریدورهای حمل و نقل کالا

ترکیه در سال‌های اخیر سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی در توسعه زیرساخت‌ها و گسترش کریدورهای حمل و نقل زمینی، هوایی و دریایی انجام داده است. افزایش شبکه و کریدورهای حمل و نقل ترکیه سبب ایجاد روند افزایشی صادرات ترکیه شده که می‌توان این رشد را در ارقام تجارت خارجی این کشور مشاهده کرد. علاوه بر این روند موجود در راستای تلاش های این کشور برای تبدیل شدن به ‌هاب لجستیک در منطقه ارزیابی می گردد .

طی 18 سال گذشته، میزان سرمایه‌گذاری ترکیه در بخش حمل و نقل بالغ بر 930 میلیارد لیر ترک بوده که از این میزان 62 درصد در بخش حمل و نقل زمینی به ارزش 566 میلیارد لیر ترک می‌باشد. سرمایه‌گذاری‌های اخیر سبب شد تا این کشور بتواند طول خطوط راه‌های فرعی خود را از 6 هزار و 100 کیلومتر به 28 هزار و 195 کیلومتر و طول بزرگراه‌های موجود در کشور را از 1714 کیلومتر به 3 هزار 523 کیلومتر افزایش دهد.

ترکیه با استفاده از موقعیت جغرافیایی خود در دسترسی به سه قاره اروپا، آسیا و آفریقا توجه خاصی به توسعه کریدورهای حمل و نقل به وِیژه کریدورهای هوایی نموده که نمونه بارز آن توسعه فرودگاه استانبول است که با بهره‌برداری از آن تعداد فرودگاه‌های فعال کشور به 56 فرودگاه رسید و ظرفیت کل فرودگاه‌های کشور در جابجایی مسافر به 317 میلیون و 85 هزار نفر رسید.

توسعه شبکه حمل و نقل کشور در ترکیه سبب شد تا این کشور علی‌رغم پاندمی‌ کرونا بتواند در حمل و نقل هوایی نسبت به جابجایی تعداد 81 میلیون و 700 هزار نفر اقدام نماید.

سرمایه‌گذاری‌های ترکیه در بخش ریلی نیز در سال‌های اخیر موجب افزایش ظرفیت شبکه حمل و نقل ریلی کشور شد و این کشور توانست قطارهای حمل کالاهای خود را به مسیر اروپا و کشورهای بلغارستان، رومانی، مجارستان، لهستان، اتریش، اسلوواکی، چکیا و آلمان و همچنین از طریق خط ریلی باکو- تفلیس- کارس به گرجستان، آذربایجان، قزاقستان، ترکمنستان، ازبکستان، قرقیزستان و تاجیکستان و خط ریلی جدید به روسیه و چین ارسال کند.

ترکیه با استفاده از مبادی گمرکی وان/کاپی‌کوی کالاهای خود را به ایران و کشورهای منطقه ارسال کرده و هم اکنون نیز مذاکرات این کشور با افغانستان و پاکستان با هدف توسعه شبکه حمل کالا به بازار در حال ادامه است.  

احاطه شدن ترکیه توسط سه دریای سیاه، اژه و مدیترانه موقعیتی مناسب برای این کشور برای استفاده از بنادر در انتقال کالا ایجاد کرده است. کشورهایی که ساحل مشترک با دریای سیاه داشته و ارتباط دریایی با تنگه بسفر و داردانل دارند زمینه توسعه شبکه تجاری کالاهای ترکیه را بیش از پیش گسترش داده‌اند و این کشور توانسته است تا از طریق دریایی نسبت به حمل کالاهای خود به بازارهای هدف در آن کشورها اقدام کرده و موقعیت مناسبی برای صادرات کالاهای کشورهای دیگر (Re – Export) به کشورهای هدف را فراهم آورد.

این کشور دارای 182 تاسیسات بندری و ساحلی جهت ارائه خدمات حمل کالا می‌باشد که دارای کد بین‌المللی امنیت کشتی و بندری ISPS هستند. در سال گذشته میلادی از این تاسیسات 486 میلیون و 702 هزار و 168 تن کالا جابه جا شده که از این مقدار 138 میلیون و 902 هزار و 823 تن کالاهای صادراتی بودند. در همین مدت ترکیه توانست با استفاده از تاسیسات بندری نسبت به واردات 226.5 میلیون تن و صادرات 138.9 میلیون تن کالا اقدام کرده و حجم جابجایی کالا در تجارت خارجی این کشور را به 365.4 میلیون تن برساند.

ترکیه در نظر دارد تا با اجرای سیاست‌های توسعه در بخش حمل و نقل زمینی، ریلی، هوایی و دریایی خود را به عنوان یکی از مراکز لجستیک کالا در منطقه و جهان معرفی نماید.

پاندمی‌ کرونا، سبب تغییر رژیم و رفتار تجاری در جهان از تجارت دور به نزدیک شد که ترکیه با توجه به موقعیت جغرافیایی، وجود نیروی کار حرفه‌ای، وجود زیرساخت‌های بخش خدماتی پیشرفته، ایجاد تسهیلات لازم برای سرمایه‌گذاران خارجی در بخش‌های مختلف به ویژه بخش تولید، وضعیت امیدوار کننده بهبود وضعیت اقتصادی در دوران کرونا در مقایسه با کشورهای اروپایی و ارزانی نیروی کار در مقایسه با غرب توانسته است از سوی برخی شرکت‌های بزرگ و سرمایه‌گذاران خارجی  به عنوان کشوری جایگزین برای ادامه فعالیت تجاری در دوران پساکرونا مورد توجه قرار گیرد.

ایجاد اصلاحات قضایی و بهبود فضای سرمایه‌گذاری در این کشور سبب افزایش اشتیاق سرمایه‌گذاران خارجی در ورود به ترکیه شده است و موقعیت جغرافیایی سبب شده است تا این کشور بتواند تا حد زیادی به‌ هاب انتقال کالا از اقصی نقاط مختلف جهان به بازارهای آسیا، اروپا و آفریقا تبدیل شده و روز به روز بر تأثیرگذاری خود در این زمینه بیفزاید.

وجود شبکه پیشرفته حمل و نقل، ساخت پل‌های جدید، فرودگاه‌ها، استفاده از توریسم تجارت، توریسم کنفرانس و کنگره و توریسم نمایشگاهی سبب شده است تا ترکیه تبدیل به کشور قابل توجهی برای دسترسی به بازارهای اروپا، آسیا، خاورمیانه و شمال آفریقا از سوی مشتریان و سرمایه‌داران خارجی گردد.

ترکیه به عنوان کشوری با اقتصاد نوظهور که دارای اقتصادی وابسته به صنعت گردشگری و بخش‌های صنعتی و تولیدی است، برای حفظ پویایی اقتصاد خود نیازمند جذب سرمایه خارجی در افزایش میزان تولید و صادرات است.

اجرای سیاست‌های توسعه شبکه حمل و نقل کالا و ایجاد کریدورهای جدید حمل و نقل توسط ترکیه با کشورهای همسایه و انعقاد پروتکل‌های همکاری در بخش حمل و نقل از یک سو می‌تواند زمینه لازم برای حمل کالاهای کشورمان از طریق ترکیه به کشورهای ثالث و بازارهای هدف صادراتی را فراهم کرده و از سوی دیگر میزان نفوذ این کشور را در بازارهای هدف صادراتی کشورمان افزایش داده و می‌تواند موجب کاهش قدرت رقابت کالاهای کشورمان با کالاهای ترک در بازارهای مشترک گردد.

به نظر می‌رسد ورود بخش حمل و نقل کشورمان به پروژه‌های فرامرزی توسعه شبکه‌ها و کریدورهای حمل و نقل کالا در منطقه که ترکیه و کشورهای دیگر نیز در آن حضور دارند می‌تواند زمینه استفاده از امکانات آتی این نوع پروژه‌ها را فراهم کند و در ضمن کشورمان به عنوان عضوی از کشورهای شرکت‌کننده بتواند نقشی در روند سیاست‌گذاری استفاده از این کریدورهای حمل و نقل داشته باشد. علاوه بر این استفاده مطلوب‌تر از خطوط جدید شبکه حمل و نقل می‌تواند تاثیر مثبتی در روند صادرات کالاهای کشورمان به مقاصد نهایی و یا کشورهای هدف در مسیر ترانزیت شبکه‌های حمل و نقل ایفاء نماید .