سیاست های راهبردی دولت اندونزی در بخش کشاورزی

دولت اندونزی برنامه ای راهبردی میان مدت پنج ساله در بخش کشاورزی ( دوره پنج ساله 2020 تا 2024) را تدوین نموده است که از طریق یک فرایند مشارکتی از پایین به بالا و بالا به پایین بخش کشاورزی کشور را تحت پوشش قرار می دهد. در این مطلب به معرفی این برنامه و بررسی وضعیت کشاورزی اندونزی پرداخته شده است.

دولت اندونزی یک برنامه راهبردی میان مدت پنج ساله در بخش کشاورزی تحت عنوان  (Renstra Strategis) تدوین نموده است که از طریق یک فرایند مشارکتی از پایین به بالا و بالا به پایین بخش کشاورزی کشور را تحت پوشش قرار می دهد. این برنامه در واقع یک سند برنامه ریزی شده است که برای همه وزارتخانه‌های اندونزی لازم الاجرا می‌باشد. در بخش کشاورزی، مصرف مواد غذایی همسو با رشد جمعیت و رشد اقتصادی در حال افزایش است. این مهم فشار بیشتری بر بخش کشاورزی وارد می‌کند، با این وجود، از یک سو شاهد کاهش فضای زمین‌های کشاورزی می‌باشیم و از سوی دیگر گرایش اندونزیایی‌ها به کشاورزی کمتر شده است. مسئله دیگر تأثیر خشکسالی‌ها و تغییرات آب و هوایی است. همه گیری جهانی  ویروس کرونا (کووید-19) نیز طی یکسال اخیر به طور قابل توجهی بر بخش کشاورزی تأثیر گذاشته است. بر این اساس، وزارت کشاورزی در تلاش است تا با توجه به مدرن سازی و پایداری محیط زیست، همانطور که در Renstra آمده است، تولیدات کشاورزی را افزایش دهد.

برنامه Renstra  سندی است که سیاست های توسعه کشاورزی در اندونزی را تنظیم می‌کند که در این سند برنامه‌ها، فعالیت ها، شاخص ها، اهداف و همچنین بودجه و چارچوب های نظارتی شرح داده شده است. این برنامه به عنوان مبنایی در برنامه ریزی و اجرای توسعه کشاورزی عمل می‌کند و برای کلیه ذینفعان کشاورزی در سطح مرکزی و منطقه ای از جمله پشتیبانی میان بخشی و بخش های تجاری اعمال می‌شود. وزارت کشاورزی با در نظر گرفتن چشم انداز و دستور آقای جوکو ویدودو رئیس جمهور، همانطور که در آیین نامه شماره 18/2020 ریاست جمهوری در مورد برنامه ملی توسعه میان مدت (RPJMN 2020-2024) و برنامه ملی توسعه بلند مدت (RPJPN- 2005-2025) آمده است، مقرر است Renstra  فعلی را به منصه ظهور رساند. در این راستا انتظار می رود بخش کشاورزی به رشد اقتصادی با کیفیت در اندونزی کمک کند.

هدف اصلی وزارت کشاورزی تحت برنامه پنج ساله Renstra 2020-2024 که 164صفحه می‌باشد و در ماه مه 2020 صادر شد، دستیابی به بخش کشاورزی مستقل، مدرن و پر رونق با افزایش امنیت غذایی و رقابت کشاورزی است. این برنامه چارچوب نظارتی و توسعه کشاورزی پایدار را از طریق تولید محصولات با ارزش اقتصادی به روشی سازگار با محیط زیست، تقویت می‌کند. در مواجهه با بیماری همه گیر ویروس کرونا، راهبردهای اصلی Renstra شامل در دسترس بودن مواد خوراکی و امنیت غذایی، رفاه و بهره وری از منابع انسانی در کشاورزی و پایداری منابع کشاورزی است.

از نظر مقامات وزارت کشاورزی اندونزی، برای تأمین اعتبار چارچوب بودجه جهت اجرای سیاست ها و برنامه‌های توسعه کشاورزی نمی‌توان تنها متکی به دولت مرکزی بود، به ویژه که اکنون شاهد کاهش بودجه به دلیل هزینه‌های اضطراری مانند مبارزه با ویروس کرونا هستیم. در این زمینه، دولت قصد تجمیع منابع از جمله از طریق جذب سرمایه گذاری‌های داخلی و خارجی و همچنین سایر کمک ها را در دستور کار خود قرار داده است.

داده‌های آماری نشان می دهد که سرمایه گذاری داخلی در بخش کشاورزی اندونزی به میزان قابل توجهی از 12.4 تریلیون روپیه ( تقریبا هشتصد و هشتاد و یک میلیون دلار) در سال 2015 به 43.6 تریلیون روپیه ( سه میلیارد و نود و پنج میلیون دلار)  در سال 2019 افزایش یافته است. با این حال، سرمایه گذاری خارجی در این بخش از 28.7 تریلیون روپیه  به 13.4 تریلیون روپیه در مدت مشابه کاهش یافته است. در این خصوص 95.5٪ از سرمایه گذاری داخلی و خارجی در بخش مربوط به محصولات کشاورزی ملی بوده است؛ در حالی که محصولات دامی 4.02٪ ، محصولات غذایی 0.26٪ و باغداری فقط 0.16٪ بوده است. اندونزی امیدوار است با ساده سازی و بهبود رفاه و بهره وری کشاورزان، به نتایج بالایی در زمینه  امنیت غذایی، مصرف تغذیه ای و پایداری محیط زیست در سطح محلی، ملی و جهانی برسد.

شایان ذکر است، سهم بخش کشاورزی در اندونزی در تولید ناخالص داخلی کشور 14% می‌باشد. نیروی انسانی شاغل در این بخش 29%، زمین‌های مورد استفاده در اندونزی برای بخش کشاورزی 32%، کشاورزان دارای مزارع کوچک خانوادگی 93%، تعداد 140 میلیون کشاورز در اندونزی دارای سن 45 سال و یا بالای آن هستند، خانوار کشاورزی که بوسیله زنان اداره می‌شود 11% می‌باشد.

مهمترین تولیدات صادراتی محصولات کشاورزی اندونزی که بعنوان مواد غذایی اصلی نیز محسوب می‌شود شامل روغن نخل (روغن پالم)، کاکائو، قهوه و کائوچو می‌باشد. ارزش صادرات کشاورزی اندونزی از ژانویه تا اوکتبر سالجاری میلادی ( 2020) حدود 359.5 تریلیون روپیه بوده است که 11.6% نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش داشته است. در این خصوص صادرات محصولات زراعی مانند روغن پالم و قهوه و... بیشترین سهم را در صادرات بخش کشاورزی با 326.86 تریلیون روپیه ( حدود 90.92% ) بخود اختصاص داده است. بیشترین صادرات محصولات زراعی هم در ماه اکتبر با 38.46 تریلیون روپیه و افزایش 8.76 درصدی نسبت به ماه سپتامبر بوده است .  

مهمترین مقاصد صادرات قهوه اندونزی نیز در سال 2020 به آمریکا 22%، آلمان 9%  کشورهای مالزی، ژاپن و ایتالیا هر کدام 7%، روسیه 6% و سایر کشورهای دنیا 42% بوده است.