نگاهی بر سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در ترکیه (2003 الی 2020 میلادی)

اهمیت جغرافیایی و استراتژیک ترکیه در جهان یکی از دلایل جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی به این کشور است. این کشور پس از سال 2000 میلادی توانست روند سرمایه‌گذاری خارجی را به طور چشمگیری افزایش بخشد. میزان سرمایه‎گذاری مستقیم خارجی از سال 2003 میلادی تاکنون بیش از 165 میلیارد دلار بوده است.

ترکیه به دلیل نزدیکی به بازارهای کشورهای خاورمیانه و اروپا توانسته است تمایل سرمایه‌های مستقیم خارجی را در بسیاری از بخش‌های صنفی از جمله صنعت، انرژی، فاینانس، حمل و نقل، معدن و خرده فروشی جذب کند.

آمار و ارقام منتشر شده از سوی بانک مرکزی ترکیه نشان می‌دهد که حجم سرمایه‌گذاری خارجی در طی 18 سال گذشته در ترکیه 164.6 میلیارد دلار بوده و بیشترین آن در سال 2001 میلادی با 19.1 میلیارد دلار بوده است. بیشترین سرمایه وارد شده به ترکیه از کشورهای اروپایی بوده و سهم آنها در کل سرمایه‌گذاری در این کشور بین 60 الی 87 درصد می‌باشد.

کشورهای اروپایی در 18 سال گذشته به میزان 120.1 میلیارد دلار، کشورهای آسیایی 29 میلیارد دلار و کشورهای آمریکایی 14.3 میلیارد دلار در ترکیه سرمایه‌گذاری نموده‌اند. هلند، آمریکا و انگلستان در صدر کشورهایی هستند که در ترکیه سرمایه‌گذاری کرده‌اند.   

 جدول 10 کشور نخست سرمایه‌گذار در ترکیه از سال 2003 الی 2020 میلادی

 ( میلیارد دلار ) 

ردیف	نام کشور	میزان سرمایه گذاری
1	هلند	26.2
2	آمریکا	12.9
3	انگلستان	11.6
4	اتریش	10.6
5	آلمان	10.1
6	لوکزامبورگ	10
7	اسپانیا	9.5
8	بلژیک	8.8
9	فرانسه	7.5
10	آذربایجان	7

جدول حجم سرمایه‌گذاری خارجی در 5 حوزه صنفی ترکیه که بیشترین میزان سرمایه‌گذاری خارجی از سال 2003 الی 2020 میلادی را به خو د اختصاص داده اند (میلیارد دلار)

ردیف	نام حوزه صنفی	حجم  سرمایه گذاری
1	بیمه و فاینانس	54.2
2	انرژی	18.1
3	ارتباطات و کامپیوتر	14.4
4	عمده و خرده فروشی	11.1
5	مواد غذایی	9.3

هلند به عنوان بزرگترین سرمایه‌گذار خارجی در ترکیه در 18 سال گذشته در بخش‌های لجستیک، بنادر، اموال غیرمنقول، ساخت و ساز، مواد غذایی، هوانوردی ، کشاورزی، الکترونیک، صنایع جانبی خودرو و خدمات بهداشتی و درمانی نسبت به سرمایه‌گذاری در این کشور اقدام نموده است. 

حجم سرمایه‌گذاری هلند در ترکیه در طی 18 سال گذشته 26.2 میلیارد دلار بوده و این کشور به تنهایی 16 درصد از کل سرمایه‌گذاری خارجی در این کشور را به خود اختصاص داده و در سال‌های 2004، 2006، 2007، 2014، 2016، 2017، 2018 و 2019 میلادی دارای بیشترین میزان سرمایه‌گذاری در میان کشورهای خارجی بوده است. حجم سرمایه‌گذاری هلند در ترکیه در سال گذشته میلادی 1.2 میلیارد دلار بوده و در 9 ماه نخست سال جاری میلادی نیز این کشور بالغ بر 396 میلیون دلار در ترکیه سرمایه‌گذاری کرده است. 

آمریکا پس از هلند دومین کشور سرمایه‌گذار در ترکیه است. این کشور در طی 18 سال گذشته در بخش‌های فاینانس، مواد غذایی و تکنولوژی حجم سرمایه‌گذاری خود در ترکیه را به 12.9 میلیارد دلار رسانده است. آمریکا بیشترین میزان سرمایه‌گذاری خود در ترکیه را در سال 2007 میلادی با 4.2 میلیارد دلار در بخش بانکداری انجام داد و در سال‌های بعدی به تدریج بر حجم سرمایه‌گذاری خود در این کشور افزود. این کشور در سال‌های 2007، 2011، 2015 و 2020 میلادی جزو 5 کشور نخست سرمایه‌گذار در ترکیه بوده و سهم سرمایه‌گذاری آن در کل سرمایه‌گذاری خارجی در این کشور  7.8 درصد می‌باشد. 

انگلستان سومین کشور سرمایه‌گذار در ترکیه با 11.6 میلیارد دلار در طی سال‌های گذشته است، این کشور با 2 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در ترکیه در سال 2012 میلادی یزرگترین سرمایه‌گذار خارجی در این کشور بود. سرمایه‌داران انگلیسی بیشتر در زمینه‌های زیرساختی، انرژی، مواد غذایی، کشاورزی، فاینانس و سیستم‌های مخابراتی در ترکیه سرمایه‌گذاری نموده‌اند. انگلستان در طول 18 سال گذشته توانست یازده بار در فهرست 5 کشور نخست سرمایه‌گذار در ترکیه جای گرفته و سهم سرمایه‌گذاری خود را  در کل سرمایه‌گذاری خارجی ترکیه به 7.1 درصد برساند.  

آمریکا و انگلستان در طی 18 سال گذشته با 24.5 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در ترکیه توانستند 15 درصد از سرمایه‌گذاری خارجی در این کشور را به خود اختصاص دهند. 

اتریش از سال 2066 میلادی به تدریج حجم سرمایه‌گذاری خود در ترکیه را افزایش داد. این کشور در سال‌های 2009، 2010 و 2011 میلادی دارای بیشترین حجم سرمایه‌گذاری خارجی در نزد کشورهای خارجی در ترکیه بود. سرمایه‌گذاران اتریشی در طی سال‌های گذشته عمدتا در بخش‌های عمده فروشی، خرده‌فروشی و انرژی سرمایه‌گذاری نمودند. اتریش در سال 2009 میلادی 1 میلیارد دلار، 2010 میلادی 1.6 میلیارد دلار و 2011 میلادی 2.4 میلیارد دلار در ترکیه سرمایه‌گذاری نموده است. این کشور در طی 18 سال گذشته در کل با حجم سرمایه‌گذاری 10.6 میلیارد دلاری توانست چهارمین کشور نخست سرمایه‌گذار در ترکیه باشد. 

آلمان و ترکیه که دارای روابط دیرینه اقتصادی و سیاسی هستند توانستند در 18 سال گذشته میزان سرمایه‌گذاری خود را به طور متقابل افزایش دهند. سرمایه‌گذاران آلمانی بیشتر در حوزه‌های صنعت، خودروسازی، انرژی و پتروشیمی در ترکیه اقدام به سرمایه‌گذاری نمودند. آلمان که در 18 سال گذشته پنجمین کشور نخست سرمایه‌گذار در ترکیه است با 2 میلیارد دلار در سال 2013 میلادی بزرگترین سرمایه‌گذار خارجی در این کشور بود. 

کشورهایی مانند لوکزامبورگ، اسپانیا، بلژیک، فرانسه و آذربایجان 10 کشور نخست سرمایه‌گذار در ترکیه هستند. این کشورها عمدتا در بخش‌های بانکداری، بیمه، انرژی، صنعت خودرو، پتروشیمی و مواد غذایی در ترکیه سرمایه‌گذاری نموده‌اند. 

فرانسه در سال 2005 میلادی، لوکزامبورگ در سال 2008 میلادی و اسپانیا در سال 2015 میلادی دارای بیشترین سرمایه‌گذاری در ترکیه بوده‌اند. ایتالیا در 9 ماه نخست سال جاری میلادی با 966 میلیون دلار بیشترین کشور سرمایه‌گذار در ترکیه بوده است. حجم سرمایه گذاری 5 کشور فوق در ترکیه در 18 سال گذشته در ترکیه به 42.3 میلیارد دلار رسیده است.  

کشورهایی خلیج فارس همچون کشورهای اروپایی نیز در بسیاری از زمینه‌های صنفی مانند صنعت، فاینانس و خرده‌فروشی در ترکیه سرمایه‌گذاری کرده‌اند و توانستند در طول 18 سال گذشته حجم سرمایه‌گذاری خود را در این کشور به 11.4 میلیارد دلار برسانند. بیشترین میزان سرمایه گذاری کشورهای حوزه خلیج فارس در ترکیه در سال 2005، 2006 و 2008 میلادی به ترتیب با 1.7 میلیارد دلار، 1.8 میلیارد دلار و 2 میلیارد دلار بوده است. 

عربستان سعودی با 2 میلیارد دلار حجم سرمایه‌گذاری در ترکیه سومین و کویت با حجم سرمایه‌گذاری 1.9 میلیارد دلار چهارمین کشور سرمایه‌گذار حوزه خلیج فارس در ترکیه می‌باشند. 

میزان سرمایه ورودی مستقیم خارجی به ترکیه در 5 سال گذشته 31.9 میلیارد دلار بوده و هلند با 5.2 میلیارد دلار بیشترین میزان سرمایه‌گذاری در ترکیه را به خود اختصاص داده است. 

در طی 5 سال گذشته پس از هلند کشورهایی مانند  انگلستان 3.1 میلیارد دلار، آذربایجان 2.7 میلیارد دلار، اسپانیا 2.2 میلیارد دلار و آمریکا 2.1 میلیارد دلار در ترکیه سرمایه‌گذاری نموده‌اند.

در 5 سال گذشته 65 درصد از حجم سرمایه‌گذاری خارجی در ترکیه از سوی کشورهای اروپایی و 26 درصد آن نیز از سوی کشورهای آسیایی بوده است. 

میزان حجم سرمایه گذاری کشورهای حوزه خلیج فارس در 5 سال گذشته در ترکیه 2.2 میلیار دلار بوده است. 

سرمایه‌گذاران خارجی در 18 سال گذشته در بخش معدن در ترکیه 3.5 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نموده‌اند. 

سهم سرمایه‌گذاری‌های خارجی در مدت مذکور در ترکیه از کل سرمایه‌گذاری‌های انجام شده در این کشور در بخش فاینانس 33 درصد، بخش انرژی 11 درصد، بخش ارتباطات و کامپیوتر 9 درصد، بخش عمده‌فروشی و خرده‌فروشی 7 درصد و بخش مواد غذایی 6 درصد می‌باشد.