اخبار اقتصادی ترکیه (هفته اول آبان ماه 1399)

اهم اخبار و تحولات اقتصادی ترکیه در هفته اول آبان ماه 1399 که در روزنامه‌ها و رسانه‌های این کشور منتشر شده است به شرح زیر اعلام می‌گردد.

صادرات سیمان ترکیه

ترکیه در 9 ماه نخست سال جاری میلادی و در مقایسه با مدت مشابه در سال گذشته تولید سیمان خود را 15.8 درصد افزایش داده و به 36.9 میلیون تن رسانده است. 

در این مدت، میزان فروش داخلی سیمان در این کشور نیز با 9.8 درصد افزایش 28.7 میلیون تن بوده است. میزان صادرات سیمان ترکیه در 9 نخست سال جاری میلادی با 38.8 درصد افزایش 24 میلیون تن بوده که درآمدی معادل 845 میلیون دلار برای تولیدکنندگان سیمان این کشور به همراه داشته است. ترکیه توانسته در این مدت میزان صادرات سیمان را 50 درصد افزایش داده و به 12.8 میلیون تن برساند. 

صادرات کلینکر در این کشور نیز با 27.2 درصد افزایش 11.5 میلیون تن بوده است. بیشترین افزایش صادرات سیمان و کلینکر ترکیه در 9 ماه نخست سال جاری میلادی به لیبی بوده و پس از آن کشورهای اوکراین و هائیتی در جایگاه‌های بعدی قرار دارند. 

ترکیه 18درصد از کل تولید سیمان خود را به ارزش 164 میلیون دلار به آمریکا صادر کرده و ارزش صادرات سیمان این کشور به رژیم صهیونیستی و غنا نیز به ترتیب 103.7 میلیون دلار و 101.3 میلیون دلار است.

هم‌چنین کل ارزش صادرات سیمان ترکیه به خارج از کشور در 9 ماه نخست سال جاری میلادی 923 میلیون دلار بوده است. 

نشست اقتصادی ترکیه با قطر در دوحه  

نشست کاری ترکیه و قطر با شرکت سفیر و وابسته اقتصادی ترکیه در دوحه، معاون وزیر امور اجتماعی و توسعه قطر و نمایندگان بخش‌های خصوصی دو کشور در دوحه برگزار شد. دستور کار نشست، بررسی راهکارهای توسعه همکاری‌های اقتصادی بخش‌های خصوصی دو کشور در حوزه‌های صنفی ساخت و ساز، هتلداری، مواد غذایی، سرمایه‌گذاری و مسائل حقوقی بود. در این نشست وضعیت حقوقی شرکت‌های ترک نزد سازمان‌های اقتصادی قطر و مشکلات تجاری آنها در کشور میزبان مورد بحث و بررسی قرار گرفت. 

در ادامه نشست، مسئولان قطری اطلاعاتی در خصوص آخرین تغییرات در قوانین و بخشنامه‌های تجاری در این کشور ارائه نمودند و پس از آن نمایندگان شرکت‌های فعال بخش خصوصی ترکیه در دوحه به طرح مشکلات بانکی خود در این کشور پرداختند. 

هم اکنون در قطر تعداد 535 شرکت ترک فعال در حوزه‌های مختلف صنفی وجود دارد. حجم تجارت مشترک ترکیه و قطر در سال 2010 میلادی 340 میلیون دلار بود و این میزان در سال 2019 میلادی به بیش از 2 میلیارد دلار افزایش یافت. در سال 2020 میلادی ترکیه چهارمین کشور هدف وارداتی قطر بوده و بایکوت کالاهای ترک در عربستان و ایجاد مشکلات مختلف در ورود کالاهای ترک از مبادی ورودی عربستان به این کشور سبب شده است تا بخش خصوصی ترکیه تمرکز بیشتری بر بازار قطر داشته تا بتواند با استفاده از زمینه‌های موجود در دوحه علاوه بر توسعه مناسبات تجاری با قطر، بازار عربستان به روی کالاهای ترک را نیز حفظ کند. 

وضعیت فروش خودرو در بازار ترکیه، ژانویه – اکتبر 2020

بازار خودروی ترکیه در 10 ماه نخست سال جاری میلادی 78.1 درصد رشد داشته و در این مدت تعداد 588 هزار و 354 خودرو فرخته شده است. نگاهی به نحوه انتخاب خودرو توسط خریداران در بازار ترکیه نشان می‌‌دهد که خودروهای با دنده اتوماتیک خواهان بیشتری نسبت به خودروهای دیگر دارند. فروش خودروهای با دنده اتوماتیک در 10 ماه نخست سال جاری میلادی و در مقایسه با مدت مشابه در سال گذشته 69.9 درصد افزایش داشته و 324,825 عدد و خودروهای با دنده معمولی با رشدی معادل 30.1 درصد 140 هزار و 206 عدد بوده است. خریداران خودرو در ترکیه اغلب خودروهای سواری با بدنه کلاس سدان sedan را ترجیح میدهند و فروش این نوع خودروها در بازار خودروی این کشور با 43.7 درصد رشد 203 هزار و 316 عدد بوده و سهم فروش خودروهای سواری با بدنه کلاس Suv با 29.6 درصد رشد 137 هزار و 545 عدد  و بدنه کلاس H/B  با 23.6 درصد افزایش 109 هزار و 639 عدد می‌باشد. 

بررسی نوع موتور خودروهای به فروش رفته در بازار این کشور نشان می‌دهد که خریداران بیشتر خودروهای با سوخت بنزین را نسبت به سوخت‌های دیگر ترجیح می‌دهند. فروش خودروهای بنزینی در مدت فوق با 51.8 درصد افزایش 240 هزار و 815 عدد، خودروهای گازوئیلی با 40.8 درصد افزایش 189 هزار و 705 عدد، خودروهای گازی با 4.1 درصد افزای 19 هزار و 46 عدد ، خودروهای الکتریکی 314 عدد و خودروهای هیبریدی نیز 15 هزار و 151 عدد بوده است. 

بررسی حجم موتور تعداد خودروهای فروخته شده در بازار ترکیه حاکی از آن است که سهم فروش خودروهای با حجم موتور کمتر از 1600 سی سی تا پایان اکتبر سال جاری میلادی در بازار خودروی ترکیه با 74.6 درصد افزایش به 94.7 درصد از کل فروش، سهم خودروهای دارای حجم موتور 1600 الی 2000 سی سی با 24.7 درصد افزایش به 1.8 درصد از کل فروش و سهم خودروهای با حجم موتور بیش از 2000 سی سی با 9.3 درصد افزایش به 0.2 درصد از کل فروش خودرو در بازار رسیده است. 

در 10 ماه نخست سال 2020 میلادی بازار فروش خودروهای سواری و تجاری نسبت به مدت مشابه در سال 2019 میلادی 93 درصد افزایش یافته و در کل 94 هزار و 733 عدد بوده است. فروش خودروهای سواری در اکتبر سال جاری میلادی و در مقایسه با مدت مشابه در سال گذشته 90.9 درصد رشد داشته و 76 هزار و 341 عدد بوده و فروش خودروهای سواری نیز با 102.6 درصد افزایش 18 هزار و 392 عدد می‌باشد. 

 نگاهی به آمارو ارقام بازار فروش خودرو در ترکیه نشان می‌دهد که میانگین فروش انواع خودرو در ماه اکتبر در طی 10 سال گذشته 48.7 درصد رشد داشته است. 

خودروهای تجاری سبک که بیشترین میزان فروش را در بازار خودروی ترکیه داشته‌اند

تعداد فروش ( عدد )	مدل خودرو  ( تجاری سبک )	ردیف
20.335	FORD TOURNEO COURIER	1
11.136	FIAT DOBLO COMBI	2
10.694	FIAT FIORINO COMBI	3
9.850	FORD TRANSIT KAMYONET	4
7.592	FORD TRANSIT VAN	5

 

خودروهای سواری که بیشترین میزان فروش را در بازار خودروی ترکیه داشته‌اند 

تعداد فروش ( عدد )	مدل خودرو ( سواری )	ردیف
60.167	FIAT EGEA SEDAN	1
36.647	RENAULT CLIO HB	2
28.655	RENAULT MEGAN SEDAN	3
23.711	TOYOTA COROLLA	4
19.035	VOLKSWAGEN PASSAT	5

 

3 برند نخست خودرو که در بازار ترکیه بیشترین فروش را داشته‌اند 

ردیف	نام برند	تعداد فروش ( عدد )  ( خودروی سواری )	تعداد فروش ( عدد )  ( خودروی تجاری )	تعداد کل فروش ( عدد )
1	فیات	70.043	34.483	104.526
2	رنو	75.541	1.855	77.396
3	فورد	19.267	47.906	67.173

 افزایش صادرات فرش ترکیه

صادرات فرش ترکیه در 10 ماه نخست سال جاری میلادی به 2 میلیارد و 57 میلیون و 553 هزار دلار رسید. تولیدکنندگان فرش این کشور محصولات خود را به بیش از 173 کشور مختلف جهان صادر می‌کنند. رئیس اتحادیه تولیدکنندگان فرش ترکیه عنوان کرد که این کشور در این اواخر در صادرات فرش‌های خود به عربستان دچار مشکلات عدیده‌ای در مبادی گمرکی این کشور شده است. عربستان طی ماه‌های اخیر طی بخشنامه نانوشته‌ای به شرکت‌های خود آنها را مجاب نموده است تا نسبت به خرید کالاهای ترک خودداری نموده و واردات کالاهای ترک به عربستان را بیش از پیش سخت‌تر نماید. 

صادرات مبل و کاغذ ترکیه

صادرات مبل، کاغذ و محصولات چوبی ترکیه در ماه اکتبر سال جاری میلادی در مقایسه با مدت مشابه در سال گذشته 7.5 درصد افزایش داشته و به رقمی معادل 528 میلیون دلار رسیده است. این میزان رکورد جدیدی در صادرات یک ماهه این نوع محصولات از ترکیه به کشورهای مختلف می‌باشد. 

افزایش صادرات اتحادیه صادرکنندگان اولوداغ بورسا

اتحادیه صادرکنندگان اولوداغ شهر بورسا اعلام نمود که شرکت‌های عضو این اتحادیه در ماه اکتبر سال جاری میلادی توانستند صادراتی معادل 3 میلیارد و 100 میلیون دلار داشته باشند. صادرات اعضای این اتحادیه در حوزه‌های صنفی مختلف از اکتبر سال گذشته تا اکتبر سال جاری میلادی در یک بازه زمانی 12 ماهه 26 میلیارد و 508 میلیون و 680 هزار دلار بوده است.

تلاش سفیر آمریکا برای تشویق سرمایه‌گذاران ترک به سرمایه‌گذاری در این کشور

سفیر امریکا در آنکارا با برگزاری یک ویدیو کنفرانس با سرمایه‌گذاران ترک از آنها خواست تا در زمینه انرژی و به ویژه گاز مایع LNG در امریکا سرمایه‌گذاری کنند. ترکیه از سال 2018 میلادی به تدریج سهم واردات LNG در واردات گاز به کشور را افزایش داده و در 6 ماه نخست سال جاری میلادی سهم LNG از کل واردات گاز به ترکیه بیش از 40 درصد بوده و آمریکا اولین کشوری است که ترکیه LNG مورد نیاز خود را از آن تأمین می‌کند.  

LNG  در بخش انرژی ترکیه

ترکیه از نظر موقعیت ژئوپلیتیک در میان کشورهای روسیه، آذربایجان، قطر و کشورهای حوزه دریای مدیترانه به عنوان تأمین‌کنندگان گاز و هم‌چنین کشورهای اروپایی که مصرف‌کننده گاز می‌باشند قرار گرفته و این کشور خود یکی از بازارهای بزرگ مصرف برای تولید‌کنندگان گاز در جهان  است. 

میزان مصرف گاز در ترکیه طی سال 2019 میلادی 45.2 میلیارد متر مکعب بوده که 99 درصد آن توسط خطوط لوله انتقال گاز از روسیه، ایران و آذربایجان و مقداری نیز به صورت LNG تأمین شده است. دهها سال است که ترکیه بیش از نیمی از گاز مورد نیاز خود را توسط خطوط لوله انتقال گاز از روسیه تأمین می‌کند. میزان گاز وارداتی ترکیه از طریق خطوط لوله انتقال گاز در سال‌های اخیر کاهش و در مقابل حجم واردات گاز مایع LNG افزایش یافته است. در سال 2020 میلادی نیز واردات LNG به ترکیه افزایش یافته و سهم واردات این محصول در کل واردات گاز این کشور به بیش از 35 درصد رسیده است. نگاهی به آمار و ارقام سازمان بازرسی بازار انرژی ترکیه نشان میدهد که این کشور برای اولین بار در مارس سال 2020 میلادی واردات گاز طبیعی خود را از طریق خط لوله انتقال گاز تا حد قابل توجهی کاهش داده است. 

 واردات گاز طبیعی ترکیه در مارس 2020 میلادی 3.9 میلیارد متر مکعب بوده که از این میزان 2 میلیارد متر مکعب آن واردات LNG  و 1.9 میلیارد متر مکعب آن از طریق استفاده از خطوط لوله انتقال گاز بوده است. بیشترین میزان واردات گاز ترکیه از کشورهای آذربایجان و قطر بوده و تغییرات حجم تأمین گاز ترکیه از روسیه و آمریکا قابل توجه است. واردات گاز ترکیه از روسیه با کاهش 72.13 درصدی از 1.398 میلیارد متر مکعب به 389.7 میلیون متر مکعب رسیده و در مقابل، واردات ترکیه از آمریکا با افزایش 300.7 درصدی از 92.27 میلیون متر مکعب به 369.73 میلیون متر مکعب افزایش یافته است. 

واردات گاز LNG نسبت به واردات گاز از طریق خط لوله انتقال گاز به این کشور روز به روز در حال افزایش است. واردات گاز ترکیه در ماه می سال 2019 میلادی با استفاده از خطوط لوله انتقال گاز 44.67 درصد کاهش یافته و این در حالیست که واردات LNG به این کشور 205.56 درصد افزایش داشته است. 

واردات گاز ایران به ترکیه نیز به دلیل وجود مشکلات فنی در خط لوله انتقال گاز متوقف شده است. در اوایل سال‌های 2000 میلادی سهم LNG در واردات گاز ترکیه بیش از 30 درصد بوده، میزان این گاز در قراردادهای خرید بلندمدت توسط این کشور از روسیه، ایران و آذربایجان بسیار کم بود و تنها شامل 13.4 درصد از کل گاز وارداتی به ترکیه را شامل می‌شد. 

از سال 2013 میلادی به بعد سهم واردات LNG وارداتی به ترکیه روندی افزایشی بوده است. حجم گاز طبیعی  وارداتی به ترکیه در سالهای 2013 میلادی و 2019 میلادی تقریبا یکسان بوده در حالی که  واردات LNG در سال 2013 میلادی 13.4 درصد و در سال 2019 میلادی 28.3 درصد افزایش یافته که این افزایش نشانگر اهمیت واردات LNG در بازار انرژی ترکیه است. 

ترکیه از دیر باز ادعای خود مبنی بر تبدیل این کشور به ‌هاب انرژی برای حفظ و افزایش امنیت انرژی در داخل کشور و منطقه را عنوان نموده، اظهارات وزیر انرژی و منابع طبیعی این کشور نیز مبنی بر آمادگی ترکیه در تبدیل شدن به ‌هاب انرژی منطقه و اقدامات لازم در آماده‌سازی زیرساخت‌های مناسب هماهنگ با موضوعات اتحادیه اروپا را نشانگر عزم راسخ این کشور در دستیابی به هدف مورد نظر در حوزه انرژی است. 

فاتح بیرول رئیس آژانس بین‌المللی انرژی نیز در بیانات خود عنوان کرده بود که موقعیت استراتژیک ترکیه از لحاظ بازارهای مصرف و منابع گاز طبیعی ایجاب می‌کند که ترکیه نبایستی تنها یک کشور انتقال‌دهنده انرژی باشد. یکی از شروط لازم برای تبدیل شدن به ‌هاب گاز طبیعی در منطقه ایجاد زیرساخت‌های لازم برای افزایش واردات LNG است و این کشور نیز در سال‌های اخیر ظرفیت ذخیره و تصعید گاز در کشور را افزایش داد. 

افزایش ظرفیت ذخیره گاز در ترکیه سبب شد تا حجم ورودی گاز به این کشور روزانه به 330 میلیون مترمکعب رسیده و این کشور در نظر دارد تا بتواند این حجم را به 400 میلیون متر مکعب در روز برساند. ترکیه هم اکنون دارای 4 ترمینال LNG است که دو ترمینال به صورت واحدهای FSRU (واحدهای نگهداری و تصعید شناور Floating Storage Regasification Unit) هستند. 

قدیمی‌ترین ترمینال گازی LNG ترکیه در سال 1994 توسط شرکت بوتاش BOTAŞ ساخته شده و فعالیت خود را در منطقه مرمره با ظرفیت تولید 37 میلیون متر مکعب آغاز نمود. دومین ترمینال در سال 1996 با ظرفیت روزانه 40.5 میلیون متر مکعب گاز در منطقه علی آغای اژه ساخته شد و بزرگترین ترمینال گاز LNG در ترکیه می‌باشد. در اواخر سال 2016 میلادی سومین ترمینال گاز LNG ترکیه در منطقه اتکی لیمان با ظرفیت 28 میلیون متر مکعب ساخته شد که توانست 12 درصد از تقاضای ترکیه را تأمین نماید. 

آخرین ترمینال گاز LNG این کشور در سال 2017 در منطقه حاتای با ظرفیت روزانه 20.5 میلیون متر مکعب فعالیت خود را آغاز نمود، ترمینال مذکور با ظرفیت ذخیره 263 هزار متر مکعب دارای بزرگترین منبع ذخیره گاز در جهان است. قرار است این کشور ترمینال گاز LNG جدیدی در خلیج ساروس در دریای اژه تأسیس نماید. ترکیه علاوه بر برخورداری از ترمینال‌های مذکور دارای تأسیسات و مراکز ذخیره‌ای زیر زمینی است که به این کشور کمک می‌کند تا بتواند در تبدیل شدن به‌هاب گاز منطقه گام بردارد. 

این کشور دارای دو منبع زیرزمینی ذخیره گاز در دریاچه نمک (Tuz Gölü) و منطقه سیلیوری است و این کشور قصد دارد ظرفیت ذخیره گاز را تا سال 2023 میلادی به 11 میلیارد مترمکعب برساند. 

یکی دیگر از دلایل افزایش واردات LNG توسط ترکیه قیمت مناسب LNG است. افزایش ظرفیت تأسیسات گازی FSRU، وجود حجم بالای گاز در بازار و کاهش قیمت گاز به دلیل شیوع بیماری کووید 19 در جهان سبب شد تا ترکیه بتواند با قیمت‌های مناسب نسبت به تهیه گاز LNG اقدام کرده و سود قابل توجهی دست آورد. 

آژانس خدمات اطلاعات کالاهای مستقل (ICIS) در یکی از گزارش‌های خود اعلام کرده بود که در ماه‌های نخست سال 2020 میلادی قیمت LNG نصف قیمت گاز خطوط لوله انتقال گاز روسیه بوده است. به همین دلیل نیز ترکیه سعی کرد تا نسبت به افزایش میزان واردات گاز  LNG و کاهش واردات گاز خط لوله اقدام نماید. 

تمایل ترکیه برای کاهش میزان وابستگی به روسیه در تأمین گاز سبب شد تا این کشور استراتژی ایجاد تنوع در تأمین منابع انرژی را مد نظر قرار دهد. میزان حجم گاز طبیعی وارداتی ترکیه از روسیه تقریبا نیمی از کل گاز طبیعی وارداتی از سوی این کشور بود که این موضوع ترکیه را از حیث انرژِی به روسیه وابسته می‌کرد که این وابستگی به عنوان  تهدیدی در امنیت ملی ترکیه به شمار می رفت که ریشه آن پس از سرنگونی هواپیمای نظامی روسیه در سال 2015 میلادی تحلیل می‌شود.  

در سال 2019 میلادی سهم روسیه در واردات گاز به ترکیه به 33 درصدکاهش یافت. ادامه روند کاهش واردات گاز از روسیه توسط ترکیه در سال 2020 میلادی و ایجاد تنوع منابع تأمین انرژِی و افزایش واردات LNG توسط ترکیه را میتوان به عنوان گام‌های عملی این کشور در تبدیل شدن به‌هاب گاز در منطقه تعبیر کرد. 

 آثار بایکوت غیر رسمی ‌کالاهای ترک از سوی عربستان

آمار و ارقام تجارت ترکیه نشان می‌دهد که بخشنامه نانوشته عربستان در خصوص تحریم کالاهای ترک از سوی بخش‌های خصوصی این کشور به تدریج آثار خود را بر آمار و ارقام تجارت ترکیه نمایان می‌سازد. 

صادرات ترکیه در اکتبر سال جاری میلادی به عربستان 7.2 درصد کاهش یافته و به 198.8 میلیون دلار رسید. کاهش میزان صادرات ترکیه به عربستان در اکتبر سال 2019 میلادی 11.7 درصد بود. صادرات ترکیه به عربستان در بخش‌های صنایع دفاعی و هوا و فضا 90.4 درصد، جواهرآلات 84.4 درصد و میوه‌ و صیفی‌جات 75.5 درصد کاهش یافته است.