اقتصاد خلاق و نقش آن در شکل‌گیری قدرت نرم هند

بدنبال شیوع و همه گیری ویروس کرونا در جهان و آثار منفی آن بر اقتصاد جهانی، کشورها بدنبال چاره جویی برای کاستن از تبعات منفی این امر برآمده‌اند. در این میان بخش‌هایی از حوزه اقتصاد با استفاده از فناوری‌های جدید و با ورود به عرصه پلتفرم های مجازی توانسته اند تا حدودی مشکلات فراروی خود را مرتفع نمایند. هنرمندان و کارآفرینان بطور فزاینده ای متمایل به استفاده از پلتفرم‌های مجازی شده و اقدام به برگزاری کنسرت‌های آنلاین و همچنین برگزاری نمایشگاه‌های دیجیتالی نموده اند. با این حال نقش و اهمیت حوزه اقتصاد خلاق در ارتقای موقعیت یک کشور و تاثیر آن بر تقویت قدرت نرم کشورها، موضوع جدیدی نیست و بسیاری از کشورها پیش ازاین نیز با بهره‌وری از این حوزه و برندسازی در بخش‌های مختلفی همچون فرهنگ، غذا و..،. اعتباری جهانی برای خود کسب کرده‌اند. مقاله ذیل که به قلم خانم آرومیا کوپتا در مرکز دیپلماسی عمومی مستقر در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی آمریکا به نگارش درآمده، به شرح این موضوع و در نهایت اهمیت اقتصاد خلاق برای هند و تاثیر آن بر قدرت نرم این کشور پرداخته است.

شیوع و همه‌گیری ویروس کرونا اشکال متداول و مرسوم تعاملات اجتماعی را مورد بازبینی و تعریف مجدد قرار داده و روند اقتصاد جهانی را در سطح وسیعی کندتر نموده است. تعدادی از کشورها در سرتاسر جهان همچنان به اجرای مقررات قرنطینه و محصور نمودن شهرها ادامه می دهند، گر چه برخی از آنها نیز بتدریج سیاست های فاصله گذاری اجتماعی را کاهش می دهند. در این شرایط نامطمئن، یکی از بخش هایی که فعالیت خود را تحکیم و به عبارتی پایدار نموده، اقتصاد خلاق و نوآورانه (کار آفرین) می‌باشد. در این فضا هنرمندان، بنگاه‌داران و جامعه بزرگ‌تر کارآفرین و خلاق بطور فزاینده ای به پلتفرم های مجازی همچون برگزاری کنسرت‌های آنلاین و نمایشگاه‌های مجازی روی آورده اند. این امر همچنین تبادل ایده‌های فرهنگی را به همراه داشته است؛ همانطورکه در مورد قضیه Dalgona Coffee[1]  ترندی در طیف گسترده ای از رسانه‌های اجتماعی کره جنوبی در این زمینه صورت گرفت و به سمبل سازی و نهادینه شدن قدرت نرم کره جنوبی منجر شد. هرچند در جهان پس از کرونا، راه‌ها و فرصت‌های رشد نیز دستخوش تغییر خواهند شد، با این حال نقش اقتصاد خلاق همچنان به عنوان یک عامل حیاتی در شکل‌گیری قدرت نرم یک کشور و به علاوه توسعه اقتصادی آن ادامه خواهد داشت.

اقتصاد خلاق، پتانسیل فرهنگ، دانش بومی و نوآوری را به عنوان منابع اقتصادی در اختیار خود قرار داده است. این بخش از اقتصاد، سهمی‌بیش از 3 درصد در تولید ناخالص داخلی جهان داشته و دارای یکی از سریعترین رشد ها و مقاوم ترین بخش‌های اقتصاد می‌باشد.

اقتصاد خلاق، دو بخش صنایع فرهنگی و سنتی را با هم ادغام نموده است؛ جائیکه به محصولات فرهنگی، اندیشه بومی و همچنین گونه‌های خلاق معاصر که قابلیت استفاده از فناوری را دارند، ارزش تجاری تعلق می‌گیرد. این امر در سطح کلان شامل انواع هنرها، صنایع دستی، طراحی، مد، هنرهای نمایشی، دیپلماسی غذا، آموزش و هنرهای تجسمی می‌شود.

با این وجود هیچ معیار واحدی وجود ندارد و کشورها ممکن است صنایع فرهنگی و خلاقانه خود را داشته باشند و بر اساس آن اقتصاد خلاق داخلی خود را تعریف نمایند. برای مثال، گردشگری در کشور مالدیو اقتصاد خلاق را هدایت می‌کند و پایه اصلی اقتصادی این کشور جزیره‌ای کوچک را تشکیل می دهد.

      همانطوریکه در مورد مالدیو توضیح داده شد، صنایع فرهنگی، نقش مهمی در رونق اقتصادی و همچنین حفظ معیشت محلی این کشور دارد. صنایع فرهنگی همچنین سمبلی از میراث فرهنگی یک ملت و بخش جدایی‌ناپذیر برای پیشرفت قدرت نرم آن می‌باشند. مراکز فرهنگی شامل موزه‌ها و مقاصد گردشگری، از هنرمندان و مسافران دعوت می‌کنند و از این طریق جذابیت بین المللی یک کشور را ارتقا می‌بخشند.

از طرف دیگر، کشورها با صادرات خدمات و کالاهای خلاق می‌توانند ارزش برند خود را بالا برده و همچنین بر سلایق و دایره انتخابهای مصرف کنندگان در بازار بین المللی تاثیر بگذارند. یک کشور با نشاط فرهنگی نیز می‌تواند دولت خود را قادر بسازد تا تبادل بین فرهنگی و اشتراک دانش با دیگر کشورها را تسهیل نماید.

اقتصاد خلاق جهانی :

با درک این واقعیت که اقتصاد خلاق هم دارای ارزش تجاری و هم فرهنگی است، دولت‌ها در سرتاسر جهان به جهت تقویت قدرت نرم کشورشان، در صنایع فرهنگی و خلاقانه محلی سرمایه‌گذاری      می‌کنند. برای مثال اقتصاد خلاق فرانسه با استخدام بیش از ششصد هزار نفر و اختصاص بیش از 2 درصد از تولید ناخالص داخلی، یکی از عناصر کلیدی قدرت نرم این کشور قلمداد میگردد. مظاهر فرهنگی و هنری شامل موسیقی، سینما، هنرهای زیبا، ادبیات و میراث فرهنگی و معماری، هویت منحصر به فرد فرانسه را شکل داده است که ریشه آن در آرمان‌های هنر زندگی قرار دارند. جذابیت ذاتی برای تجمل و لوکس گرایی در صنعت غذای فرانسه با طیفی از شکلات ها، پنیرها ، رستوران‌های زیبا، مد و برند های مشهور و پیشگام شامل Louis Vuitton,Hermes and Dior  به نمایش گذاشته شده است. با رونق صنایع خلاق، فرانسه تبدیل به رهبر صادرات فرهنگی در اروپا شده است. در این میان تلاش سازمان‌هایی مانند Alliance Francaise در ارتقای زبان و فرهنگ فرانسوی از طریق مراکز جهانی آن، باعث شده که فرانسه به عنوان یکی از پر بازدیدترین کشورها در جهان مطرح باشد.

سهم صنایع خلاق در اقتصاد ملی، مختص فرانسه نیست. در ولز انگلیس، صنایع خلاق اقتصادی جزو بخش‌های به سرعت در حال توسعه می‌باشد. این امر انگیزه ای برای دولت محلی ولز برای اجرای سیاست هایی مانند « ولز خلاق » فراهم نموده که هدف از آن تحکیم پیوند میان رفاه اجتماعی، نوآوری و رشد اقتصادی در منطقه است. به همین ترتیب دولت ژاپن نیز ابتکاری تحت عنوان « ابتکار جالب ژاپن » را به منظور گسترش بازار داخلی برای صنایع خلاقانه و همچنین بهره گیری از پتانسیل قدرت نرم آنها به عنوان صادرات فرهنگی آغاز کرده است. نوآوری‌ها و فناوری‌های پیشرفته بر ویژگی‌های منحصر به فرد صنایع خلاق ژاپن افزوده است، بطور مثال می‌توان از تقاضای جهانی برای محصولاتی همچون بازی‌های سونی، Anime و Nintendo  نام برد.

اقتصاد خلاق هند به عنوان قدرت نرم این کشور :    

اقتصاد خلاق یک کشور  وقتی در قالب محصولات و خدمات فرهنگی صادر می‌شود، به قدرت نرم آن کشور کمک می‌کند. این امر نه تنها فرصت هایی برای تبلیغ کالاهای یک کشور ایجاد می‌کند، بلکه باعث افزایش جذابیت و شهرت جهانی آنها نیز می‌شود.

هند به عنوان یکی از مهمترین قدرت های نرم جهان دارای یک اقتصاد خلاق، غنی و متنوع است. از جمله بزرگترین صادرات فرهنگی هند، بالیوود است که نمادهایی مانند آمیتاب باچان و شاهرخ خان به عنوان سفیران فرهنگی مردم هند فعالیت می‌کنند. در افغانستان به عنوان یک کشور بحران زده که برای چندین دهه درگیر جنگ می‌باشد، تقاضا برای فیلم های بالیوود افزایش یافته است و این محصولات، به یکی از منابع  تفریحی و مورد علاقه مردم افغانستان تبدیل شده است. علاوه بر این، در کشورهایی همچون انگلیس که در آنها جامعه هندی‌ها حضور قدرتمندی دارد،بالیوود به رشد اقتصاد خلاق داخلی آن کمک کرده است. همچنین قدرت نرم هند توسط یوگا و صنایع غذایی آن تقویت و به تدریج جذابیت جهانی آنها نیز افزایش می یابد. عده ای معتقدند بایستی ظرفیت کامل دانش بومی هند در اقتصاد خلاق این کشور مورد بهره گیری قرار گیرد.

از سوی دیگر هند می‌تواند با بهره گیری از تکنولوژی و آمیختن نوآوری با شیوه‌های سنتی، دایره اقتصاد خلاق خود را گسترده تر کرده و در بازار جهانی رو به رشد حوزه سلامت که 4.5 تریلیون دلار گردش مالی دارد نیز عرض اندام نماید.

افزایش تقاضا برای حوزه سلامت و معنویت نیز هند را به مقصد اصلی گردشگری تجربی در این حوزه تبدیل کرده است. میلیون‌ها مسافر اوقات خود را در اقامتگاه‌های سلامت در سرتاسر هند می‌گذارند.

هند همچنین دارای شش مکان برتر میراث یونسکو و مناظر طبیعی متنوع با سنت های فرهنگی گوناگون می‌باشد. بخش گردشگری هند یکی از مهمترین مشارکت کنندگان در ارتقای پروفایل جهانی این کشور قلمداد میگردد. اهمیت این بخش می‌تواند از این واقعیت ناشی شود که گردشگری هند سهم 9 درصدی در تولید ناخالص داخلی این کشور دارد و از چندین صنعت فرهنگی و خلاق نیز حمایت می‌کند. صنایع فرهنگی و خلاق در هند بسیار گسترده و متنوع می‌باشند. این واقعیت از پشتوانه و زیربنای یک تمدن هزار ساله زنده و همچنین میراث فرهنگی غنی به شکل ملموس و غیرملموس و اشکال مختلف هنری، برخوردار می‌باشد.

هند با داشتن سریع‌ترین رشد اقتصادی و در عین حال رشد قطب فناوری اطلاعات، مسیر خود را برای بهره برداری از فرهنگ به عنوان یک دارایی و گسترش جای پای جهانی خود هموار می‌کند. با توجه به افزایش تعاملات میان جوامع بین‌المللی متاثر از توسعه تکنولوژی‌های پیچیده امروزی، تبادل ایده‌ها و ترجمه آنها در اقتصاد خلاق و فضای فرهنگی می‌تواند نقشی اساسی در تقویت قدرت نرم هند ایفا نماید.

 

منبع:

 Arumia Gupta, Creative Economy is Pivotal in Shaping Soft Power, https://www.uscpublicdiplomacy.org

[1] قهوه مهمترین نوشیدنی در بین مردم کره جنوبی می‌باشد. کره ای‌ها یکی از بیشترین مصرف کنندگان قهوه در جهان به شمار می آیند. در دوران کرونا با ترند سازی در شبکه‌های اجتماعی ، این امر به عنوان سمبل قدرت نرم این کشور معرفی شده است.