آخرین تدابیر دولت ترکیه در مواجهه با ویروس کرونا و تاثیر آن بر اقتصاد این کشور

فخرالدین کوجا وزیر بهداشت و درمان ترکیه در مصاحبه مطبوعاتی در محل آن وزارتخانه اعلام کرد که اولین مورد ویروس کرونا در ترکیه شناسایی شده است . بدنبال این امر  در کاخ ریاست جمهوری ترکیه جلسه ای در خصوص بررسی آخرین وضعیت کشور در مقابله با ویروس کرونا و اخذ تدابیر لازم در کاهش خطرات احتمالی ناشی از شیوع آن در کشور با شرکت بیش از 16 وزیر و کارشناسان ارشد سازمان های مختلف به ریاست اردوغان تشکیل شد . در این جلسه که بیش از 4.5 ساعت طول کشید ، تدابیری از سوی دولت اعلام که از سوی ابراهیم کالین سخنگوی نهاد ریاست جمهوری اعلام شد .

تصمیمات اخذ شده از سوی دولت ترکیه که از سوی ابراهیم کالین سخنگوی نهاد ریاست جمهوری ترکیه  به اطلاع عموم رسید شامل موارد ذیل میباشد : 

تعطیلی کلیه مدارس مقاطع تحصیلی ابتدایی ، راهنمایی و دبیرستان به مدت 3 هفته و آغاز آموزش از راه دور با استفاده از صدا و سیما و اینترنت

  تعطیلی کلیه دانشگاه‌ها به مدت 3 هفته 

ممنوعیت کارمندان دولت در اعزام به خارج از کشور برای ماموریت اداری و یا سفر شخصی ( در مواقع بسیار ضروری کارمندان دولت بایستی از وزارتخانه‌های ذیربط و یا استانداری‌های استان محل اقامت مجوز خروج از کشور دریافت نمایند ) 

برگزاری مسابقات فوتبال باشگاهی بدون حضور تماشاگران 

در راستای اخذ تمهیدات لازم توسط دولت ، قبلا نیز وزارتخانه و سازمانهای مختلف ترکیه دست به اقدامات پیشگیرانه ای برای کاهش میزان ریسک ناشی از بیماری کرونا ویروس در ترکیه زده بودند که از جمله آنها میتوان به لغو تمامی‌برنامه‌های فرهنگی و فستیوال های هنری از سوی شهرداری کلان شهر استانبول در این شهر پرداخت و در عین حال وزیر فرهنگ و گردشگری ترکیه از هتلهای این کشور خواست تا پذیرش مسافران را در ماههای اولیه فصل گردشگری به حداقل برسانند . 

پیش بینی میشود که با مرور زمان ،  ترکیه  شاهد اخذ تمهیدات و تدابیر جدی تری از سوی دولت در مقابله با شیوع ویروس کرونا باشد  چرا که موارد فوق از یک سو میتواند نشانه ای دال بر وجود وضعیت نه چندان آرام ترکیه در قبال این بیماری بوده و از سوی دیگر دولت این کشور سعی دارد تا بدون ایجاد اضطراب و نگرانی عمیق در جامعه با اجرای سیاستهای پله ای خود در قبال شیوع این بیماری ، خود را برای روزهای جدی تر و بحرانی تری که به آن آگاه است آماده سازد .  

وزیر بهداشت گفت که شخص مبتلا پس از تشخیص در قرنظینه کامل قرار گرفته و خانواده وی نیز تحت نظر تیم پزشکی است . 

وی در ادامه افزود که با هماهنگی دیگر سازمانهای دولتی بخشنامه ای در خصوص عدم اعزام کارمندان به خارج از کشور صادر خواهد شد و هموطنان و کارمندان دولت تا آنجا که میتوانند از سفر به خارج از کشور خودداری کنند . 

تیتر اول مطبوعات روزهای جاری ترکیه ، خبر مربوط به شناسایی اولین مورد ابتلا به کرونا ویروس در این کشور بود و کانالهای تلویزیونی نیز با اجرای برنامه‌های مختلف اقدام به ارائه آگاهی در خصوص راههای جلوگیری از آلوده شدن به این بیماری پرداختند. 

وزیر آموزش ملی ترکیه نیز در بیانات خود اعلام نمود که مذاکرات با مسئولان وزارت بهداشت در خصوص کم و کیف وضعیت شیوع بیماری در کشور ادامه دارد و هموطنان بایستی منتظر اعلام رسمی وزارت آموزش ملی در خصوص تعطیل شدن و یا نشدن مدارس باشند. 

وزیر بهداشت ترکیه دیروز نیز در کمیسیون بهداشت مجلس ترکیه حاضر و اطلاعاتی در خصوص تمهیدات انجام شده و وضعیت فعلی این بیماری در کشور ارائه نمود.

پروفسور دکتر حسین یلماز یکی از اعضاء آکادمی علمی ترکیه دربیان وضعیت فعلی کشور در مقابله با ویروس کرونا به تمهیدات اخذ شده توسط مسئولان و سازمانهای ذیربط اشاره کرد و افزود که شهر استانبول با دارا بودن بیشترین جمعیت در کشور دارای بیشترین ریسک شیوع در میان دیگر شهرهای ترکیه است . 

تاکنون میزان مرگ و میر ناشی از ابتلا به کرونا ویروس 4 هزار و 262 نفر ، تعداد افراد مبتلا 118 هزار و 102 نفر و تعداد بهبود یافتگان نیز 64.391 نفر میباشد .

پیامدهای احتمالی شیوع جهانی ویروس کرونا بر اقتصاد ترکیه

با شیوع اپیدمی‌کرونا از چین به کشورهای محتلف دنیا، نه تنها، ترس ناشی از  ابتلا به این بیماری سبب نگرانی افراد شده بلکه روند رو به رشد هزینه‌های اقتصادی آن بر زندگی بشر موجب نگرانی‌های جدی شده است. در سایه تعطیلی مشاغل و قرنطینه‌های اجباری یا اختیاری آحاد مردم در کشورهای گوناگون، تخمین زده می‌شود، ضرر اقتصادی این ویروس در سه ماهه اول سال 2020 میلادی، بالغ بر 280 میلیارد دلار گردد. احتمال دارد با عمیق تر شدن این بحران، تولید و حمل بسیاری از کالاهای مصرفی از مواد غذایی گرفته تا تلفن‌های همراه، رایانه‌ها و ابزارهای الکترونیکی با مشکلات عدیده ای مواجه گردد و کسب کارهایی نظیر صنعت هوانوردی و گردشگری صدمات جبران ناپذیری ببینند. در این میان، دولت ها، به عنوان بازیگران عقلایی در نظام بین الملل، به دنبال کاستن از هزینه‌های گریزناپذیر و یافتن فرصت های اندک احتمالی خواهند بود.

1- ویروس کرونا و اقتصاد چین

تصور می‌شود شیوع این بیماری بیشترین تأثیر را بر بخش خدمات چین داشته باشد. بخش خدمات با 54 درصد، بیشترین سهم را در اقتصاد این کشور دارد. و این بخش از حوزه‌هایی است که بیشترین وابستگی را به نیروی کار دارد. با توجه به اینکه تولید اکثر دستگاه‌های الکترونیکی و مشتقات آن در کشور چین انجام می‌شود، این انتظار وجود دارد که این محصولات نیز تحت تأثیر ویروس کرونا قرار بگیرند. تولید این قبیل محصولات می‌تواند کندتر شده و قیمت نهایی آنها گرانتر تمام شود و مهمتر از همه، شرکت ها را مجبور به توقف تولید در آنجا نماید. پیش بینی می‌شود، فروش خرده فروشی در چنین شرایطی کاهش یابد، این توسعه به تورم آسیب می رساند و تولید را در استان «هوبی " میزان قابل توجهی کاهش می دهد. از آنجاکه استان مذکور دومین استان چین از لحاظ تولید خودرو به شمار می رود و در صنایع الکترونیکی، پتروشیمی و فلزات حائز اهمیت زیادی است، پیش بینی می‌شود مصرف کنندگان این دست از صنایع، بیشتر متضرر شوند.   

از منظر واردات به علت کنترل شیوع بیماری در شهر ووهان و عدم سرایت جدی آن به شهرهای پرجمعیت تر شانگهای و پکن، تاکنون واردات و شرکت های چینی صدمه چندانی ندیده اند. اما بیشترین ضربه را شرکت های خارجی مستقر در چین متحمل شدند. این امر بیش از همه به تعطیلی خرده فروشی‌ها و فروشگاه‌های توزیع مواد غذایی و مصرفی مربوط می‌گردد. همچنین به اعتقاد اقتصاددانان، این ویروس می‌تواند برخی از شرکت های چند ملیتی در چین را به فکر تأمین کنندگان جایگزین از کشورهای دیگر بیاندازد. چراکه خطر عدم ترجیح کالاهای تولید شده در چین از طرف مصرف کنندگان درسرتاسر دنیا وجود خواهد داشت.  

2- ویروس کرونا و اقتصاد جهانی

تاثیر منفی ویروس کرونا بر شاخص های اقتصاد جهانی از دو منظر قابل توجه است. اول از منظر سهم اقتصاد چین در اقتصاد جهانی می‌باشد که حدود 30 درصد آن را شامل می‌شود و رقم قابل توجهی است. ظهور و شیوع این ویروس در کشوری مانند چین که موتور اصلی اقتصاد جهانی به شمار می رود، بسیاری از دولت ها و شرکت های خصوصی را نگران نموده است. قیمت جهانی بسیاری از اجناس (به غیر از لوازم بهداشتی) کاهش داشته و بازده اوراق قرضه جهانی روند نزولی را طی کرده است.

دومین بعد از تاثیر این ویروس بر اقتصاد جهانی به شیوع و سرایت غیرقابل تصور آن به کشورهای دیگر مربوط می‌شود که تاکنون تعداد آنها دستکم 30 کشور می‌شود. تعطیلی بازارها و مراکز عمومی خرید، توقف بسیاری از خطوط پروازی که منجر به لغو  و یا به تاخیر افتادن تورهای گردشگری شده است، کشورهای گردشگرپذیر را بیش از بقیه متضرر خواهد نمود. گردشگران چینی بخش قابل توجهی از توریست های جهان را تشکیل می دهند و پیش بینی می‌شود در این زمینه کشور ایتالیا هم به دلیل گرفتار شدن به بلای این ویروس و هم به عنوان کشوری توریست پذیر که مقصد بسیاری از گردشگران چینی نیز بود، بزرگترین بازنده لقب گیرد. 

3- ویروس کرونا و اقتصاد ترکیه

هرچند که تاثیرات کلی انتشار این ویروس بر اقتصاد جهانی منفی است و هر روز بر میزان هزینه‌های تحمیلی آن افزوده می‌شود. اما با توجه به تأخیر در ورود این ویروس به ترکیه، فرصت هایی برای این کشور متصور می‌باشد.

  بسیاری از برندهای جهانی فعالیت خود را در چین به طور جزئی یا کاملاً متوقف کرده و یا فعالیت هایشان در بازارهای آسیا کاهش داده اند. در حوزه محصولات با فناوری بالا (اصطلاحا هایتک) ترکیه شانس زیادی برای پر کردن این خلأ ندارد. اما در حوزه منسوجات و تولید محصولات غذایی بویژه میوه و سبزیجات فرصت هایی برای ترکیه فراهم شده است. چراکه هم چین یکی از بزرگترین تولید کنندگان پوشاک و سبزیجات هست و هم ترکیه ظرفیت لازم در این دو بخش اقتصادی را جهت جذب و ارضای مشتریان سابق چین دارد.

 همچنین به دلیل کاهش تولید چین، تقاضای این کشور برای خرید نفت نیز کمتر شده است که این امر به صورت مستقیم به افول قابل توجه قیمت جهانی آن ترجمه شده است. کاهش قیمت نفت و محصولات مشتق آن برای کشوری مانند ترکیه که وابستگی شدیدی به واردات این محصولات دارد، نویدبخش کاهش هزینه‌های تولیدکنندگان و رونق نسبی فضای کسب و کار است. این عوامل می‌تواند ترغیب کننده سرمایه گذاری مستقیم خارجی در ترکیه نیز باشد.

افزون بر فرصت های ناشی از کاهش ظرفیت تولید چین، به دنبال شیوع ویروس کرونا در کره جنوبی، زمزمه‌هایی مبنی بر برنامه و قصد شرکت هیوندایی به کاهش فعالیت هایش در این کشور به علت مشکلات ایجاد شده در زنجیره تأمین محصولات این شرکت، منتشر شده است و با توجه به موقعیت مناسب ترکیه در صادرات صنعت خودروسازی (تولید قطعات) و فراهم بودن نیروی کار ارزانتر در این کشور در مقایسه با اروپا و آمریکا، این کشور می‌تواند یکی از مقاصد و کشورهای جایگزین، مورد ارزیابی مدیران آن شرکت قرار گیرد. 

حذف و به تعویق افتادن نمایشگاه‌های بین المللی چین، ترک ها را امیدوار کرده است تا برخی از متقاضیان و سفارش دهندگان کالاهای چینی به سمت بازار ترکیه متمایل شوند و با شرکت در نمایشگاه‌های داخلی ترکیه، محصولات تولیدی ترک را بیشتر بشناسند. مخصوصاً شرکت های اروپایی و خاورمیانه ای که به دنبال یافتن تأمین کنندگان جدید در ترکیه باشند. 

جمع بندی:

تخمین‌های زیادی نسبت به هزینه‌های جهانی شیوع کرونا زده می‌شود که وجه مشترک همه آنها، بالاتر بودن این هزینه‌های در مقایسه با اپیدمی‌های قبلی همچون سارس و ابولاست. به طورکلی، می‌توان گفت، شیوع ویروس کرونا زمینه‌های لازم برای ایجاد عدم اطمینان و بی ثباتی‌های جدید در تجارت بین الملل را فراهم نموده است. اکثر قریب به اتفاق کشورها از این نوسان‌ها و عدم قطعیت ها متضرر خواهند شد که ترکیه نیز نمی‌تواند از این قاعده مستثنی باشد. اگر از صدمات احتمالی کرونا بر صنعت گردشگری ترکیه (که هنوز ابعاد و میزان این خسارت مشخص نیست)، صرفنظر کنیم. در شرایط فعلی، برای ترکیه بزرگترین خطر و عدم اطمینان اقتصادی کرونا از جانب سیاست های پولی و مالی جهانی تخمین زده می‌شود. در واقع به اعتقاد برخی از تحلیلگران اقتصادی، تداوم سیاست های پولی انبساطی از طریق کشورهای توسعه یافته بویژه فدرال رزرو آمریکا در اثر تشدید نگرانی‌ها از شیوع کرونا، می‌تواند با افزایش فشار بر لیر، از ارزش آن در مقابل دلار بیش از پیش بکاهد. که این به معنی افزایش تورم و نرخ بیکاری و نهایتاً عدم تحقق رشد اقتصادی مد نظر وزارت خزانه داری ترکیه خواهد بود. 

با این حال، در میان هر تهدید بزرگی، فرصت های کوچکی نیز نهفته است که کشورهای مختلف به دنبال بهره برداری از آنها خواهند بود و پیش بینی می‌شود اگر دولت ترکیه در کنترل انتشار بیماری و هزینه‌های بهداشتی آن همانند به تاخیر انداختن ورود ویروس کرونا به این کشور موفق عمل نماید، به طوری که تعداد گردشگران ورودی به این کشور کاهش چشمگیری نداشته باشند. این احتمال وجود دارد در خاتمه اپیدمی، کفه فرصت ها سنگین تر از هزینه‌های آن گردد. در همین راستا، نشریه «فایننشنال تایمز» پیش بینی کرده است، ترکیه تنها کشوری خواهد بود که از کاهش رشد اقتصادی چین از منظر تاثیر آن بر تولید ناخالص داخلی کشورهای جهان، متضرر نگردده بلکه احتمالاً منتفع می‌شود.

منابع:

1.https://www.tim.org.tr/files/downloads/EkonomiBulteni/2020/Corona%20Vir%C3%BCs%C3%BC'n%C3%BCn%20D%C3%BCnya%20Ekonomisine%20Etkileri.pdf

2.http://bigpara.hurriyet.com.tr/bigpara-yazarlari/sevin-ekinci/corona-kaynakli-etkiler_ID986280/

3.https://www.sozcu.com.tr/2020/ekonomi/corona-virus-salgininin-surpriz-ekonomik-sonuclari-5648549/

4.https://www.amerikaninsesi.com/a/corona-vir%C3%BCs%C3%BC-k%C3%BCresel-ekonomiyi-nas%C4%B1l-etkiledi-/5273497.html

5.https://www.ntv.com.tr/dunya/corona-virusun-kuresel-ekonomiye-etkileri,47GRcbwKckmqItDy9wWTAg