بررسی عملکرد تجاری قزاقستان با جمهوری اسلامی ایران و جهان

به تازگی آمار نهایی مبادلات قزاقستان با جهان درسال 2019 توسط کمیته آمار این کشور منتشر شده است. براساس آمار یادشده مجموع مبادلات تجاری جمهوری اسلامی ایران با قزاقستان در سال 2019 کمی‌بیش از 380 میلیون دلار بوده است. از این مقدار سهم ایران حدود 81 میلیون دلار و سهم قزاقستان 299.5 میلیون دلار بوده است. ارزش مبادلات تجاری دو کشور درسال 2019 درمقایسه با سال قبل 138.5میلیون دلار کاهش یافته است. کاهش صادرات کشورمان به قزاقستان به نسبت سال 2018 به میزان 8.6 میلیون دلار بوده است اما واردات از قزاقستان با کاهشی به میزان 130 میلیون دلار مواجه شده است. بدین ترتیب به نظر می رسد تحریم های ناعادلانه تحمیل شده به جمهوری اسلامی ایران در روابط با قزاقستان بیشتر طرف قزاقی را تحت تاثیر قرار داده است. جدول شماره یک، ارزش مبادلات ایران و قزاقستان در پنج سال گذشته را نشان می دهد.

 

جدول شماره یک- تجارت ایران و قزاقستان در 5 سال گذشته

(میلیون دلار)

سال	صادرات	واردات	مجموع	ملاحظات
2015	70	566	636	8/0 درصد کل تجارت قزاقستان
2016	46	550	596	1 درصد کل تجارت قزاقستان
2017	68	484	552	7/0 درصد از کل
2018	89.6	429.5	519	5/0 درصد از کل تجارت قزاقستان
2019	81	5/299	380.5	4/0 درصد از کل تجارت قزاقستان

 

نگاهی به جدول مبادلات تجاری کشورمان با قزاقستان در 5 سال اخیر بیانگر این است که بیشترین میزان صادرات ما مربوط به سال 2018 بوده است که رقمی حدود 90 میلیون دلار را تشکیل داده است و کمترین میزان صادرات مربوط به سال 2016 بوده که حتی از 50 میلیون دلار کمتر شده و به 46 میلیون دلار محدود شده است.  همچنین با نگاه به جدول بالا مشخص می‌گردد که بیشترین میزان واردات ما از قزاقستان در 5 سال گذشته مربوط به سال 2015 بوده که رقم آن به 566 میلیون دلار بالغ گردیده است. کمترین میزان واردات هم مربوط به سال 2019 بوده که کمتر از 300 میلیون دلار بوده است.

مطابق با آمار منتشر شده از سوی کمیته آمار قزاقستان، مبادلات 5 سال گذشته کشورمان با قزاقستان همچنین موارد زیر را نشان می دهد:

-ایران 5/0 صادرات و 2/. واردات قزاقستان را درسال 2019 به خود اختصاص داده است.

-درسال 2018 این ارقام به ترتیب 0.5 و 0.3 درصد بوده است.

-درسال 2017 این ارقام به ترتیب  1 درصد و 0.2 درصد بوده است.

-درسال 2016 این ارقام 105درصد و 0.2درصد بوده است.

-درسال 2015 این ارقام1.2دهم و 0.2 درصد بوده است.

نمودار زیر ارزش صادرات و واردات جمهوری اسلامی ایران با قزاقستان را در 5 سال گذشته نشان می دهد.

 

 

محصولات غذایی، مواد شیمیایی، مواد معدنی، کالاهای واسطه ای و مواد خام صادرات مهمترین اقلام صادارتی ایران به قزاقستان بوده است. در طرف  مقابل موادخام ، کالاهای واسطه ای و فلزات بخش عمده واردات کشورمان از قزاقستان را تشکیل داده است.

به لحاظ رتبه در مبادلات قزاقستان با جهان، درسال 2019 ایران بیست و نهمین شریک تجاری این کشور بوده است. از منظر میزان صادرات قزاقستان، ایران شریک بیست و ششم و از منظر واردات قزاقستان، ایران شریک چهلم بوده است.

درمیان کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا، به جز ارمنستان سایر کشورهای عضو اتحادیه مبادلات تجاری بیشتری در قیاس با ایران با قزاقستان دارند. درمیان سایر کشورهای عضو کشورهای مستقل مشترک المنافع ازبکستان، اوکراین و تاجیکستان، حجم مبادلاتشان با قزاقستان از ایران بیشتر است.

درمیان اعضای اتحادیه اروپا، ایتالیا، آلمان، هلند، فرانسه، اسپانیا، انگلیس، یونان، لتونی، لهستان و رومانی و درمیان سایرکشورهای اروپایی ارزش مبادلات سوئیس با قزاقستان از ایران بیشتر است. یک دلیل مهم این امر فروش نفت قزاقستان به این قبیل کشورهاست.

مجموع مبادلات تجاری قزاقستان با کلیه کشورهای جهان در سال 2019 کمی‌بیش از 96 میلیارد دلار بوده است. در این میان، سهم صادرات قزاقستان حدود 58 میلیارددلار و حجم واردات 38.3 میلیارددلار بوده است. بدین ترتیب قزاقستان دارای توازن تجاری به میزان حدود 20 میلیارددلار بوده است.  قاره‌ها و مناطق سه گانه آسیا، اتحادیه اروپا و کشورهای مشترک المنافع با 93 درصد بیشترین حجم تجاری قزاقستان را به خود  اختصاص داده اند و سهم سایر قاره‌ها و مناطق اعم از آمریکا، آفریقا و اقیانوسیه در زمینه مبادلات تجاری تنها 7 درصد بوده است.

درمیان کشورهای آسیایی ارزش مبادلات تجاری قزاقستان با امارات، افغانستان، چین، هند، ژاپن، کره، مالزی، ویتنام و ترکیه بیشتر از مبادلات با ایران بوده است. همچنین کمیته آمار قزاقستان نام رژیم صهیونیستی را هم در زمره کشورهای آسیایی آورده است و به دلیل فروش نفت قزاقستان به این رژیم، مجموع مبادلات آنها از ارزش مبادلات با کشورمان فراتر رفته است. درمیان کشورهای قاره آمریکا تنها ارزش مبادلات آمریکا و کانادا از تجارت ایران با قزاقستان بیشتر است و درقاره‌های آفریقا و اقیانوسیه هیچ کشوری به لحاظ ارزش مبادلات با قزاقستان، تجارت بیشتری با ایران ندارد. 

یک بررسی دیگر بر روی طرفهای اصلی تجاری قزاقستان شمای دیگری از تجارت قزاقستان را نشان می دهد. در این بخش با استفاده از جدول شماره دو به 20 کشور دارای بیشترین سهم در روابط تجاری با قزاقستان  در سال 2019 داشته اند، اشاره می‌شود.

  

جدول شماره دو- 20 کشور اول طرف تجاری قزاقستان در سال 2019

(میلیارددلار)

1.98

			کشور		صادرات		واردات		مجموع		درصد از کل تجارت
1			روسیه		6/5		14		19.6		20.5
2			چین		7.8		6.5		14.4		15
3			ایتالیا		8.4		1.58		9.9		10.4
4			کره جنوبی		3		3.4		6.5		8/6.8
5			هلند		4.4		235(میلیون دلار)		4.6		4.8
6			فرانسه		3.65		695 (میلیون دلار)		4.3		4.5
7			ترکیه		2.3		819(میلیون دلار)		3.1		3.3
8			سوئیس		2.67		134(میلیون دلار)		2.8		2.9
9			ازبکستان						2.7		2.9
10			اسپانیا		2.1		191 (میلیون دلار)		2.3		2.5
11			آمریکا		895(میلیون دلار)		1.34		2.2		2.3
12			هند		1.57		291 (میلیون دلار)		1.8		1.9
13			رومانی		1.7		96 (میلیون دلار)		1.8		1.9
14			آلمان		299 (میلیون دلار)		1.5		1.8		1.9
15			ژاپن		880(میلیون دلار)		596 (میلیون دلار)		1.4		1.5
16			یونان		35/1		18 (میلیون دلار)		1.3		1.4
17			اوکراین		962(میلیون دلار)		378(میلیون دلار)		1.3		1.4
18			انگلیس		497(میلیون دلار)		491(میلیون دلار)		968(میلیون دلار)		1
19			لهستان		529(میلیون دلار)		340(میلیون دلار)		869(میلیون دلار)		0.39
20			قرقیزستان		604(میلیون دلار)		252(میلیون دلار)		856(میلیون دلار)		0.9
				مجموع								7/88

 

عمده محصولات صادراتی قزاقستان درسال 2019، مواد معدنی به ویژه نفت و گاز با رقمی‌بیش از 42 میلیارد دلار، فلزات به ارزش 7.7 میلیارددلار، مواد غذایی به ارزش 3.3 میلیارددلار و محصولات ساخته شده از قبیل لاستیک به ارزش 2.7 میلیارددلار بوده است. بدین ترتیب محصولات فوق بیش از 96 درصد صادرات قزاقستان را به خود اختصاص داده اند.

بیشترین محصولات وارداتی شامل ماشین آلات حمل و نقل، خودرو و وسایل مصرفی به ارزش 17 میلیارددلار، محصولات صنعتی به ارزش 5.4 میلیارددلار، صنایع فلزی و مصالح ساختمانی به ارزش 4.6 میلیارددلار و مواد غذایی به ارزش 3.9 میلیارددلار بوده است. اقلام فوق بیش از 37 درصد مجموع واردات قزاقستان در سال 2019 بوده اند.