صنعت خودرو سازی در بوسنی و هرزگوین

صنعت خودرو سازی یکی از صنایع مهم در بوسنی و هرزگوین است . این کشور دارای تجربیات گسترده ای در صنعت خودرو سازی بوده و برای چند دهه شرکت های خودرو سازی معتبر و صاحب نام اروپا به ساخت قطعات مورد نیاز خودروهای تولیدی و همچنین مونتاژ برخی خودروها در این کشور اقدام کرده اند. با توجه به تولید نهائی قطعات مورد نیاز صنعت خودرو سازی و مونتاژ خودرو در این کشور، زنجیره ای قدرتمند در تامین زیر ساخت های لازم شامل روش های آموزشی، موسسات تحقیقاتی، نیروی کار ماهردر زمینه‌های جوشکاری، مهندسی خودرو و الکترونیک ایجاد و بکار گرفته شده است. در طی سال های گذشته این کشور با تجارب ارزشمندی را در این زمینه کسب کرده است. در حال حاضر تولید قطعات خودرو بوسنی و هرزگوین به 30 کشور جهان صادر می‌شود.

شرکت فولکس واگن آلمان برای نخستین بار کارخانه خودرو سازی خود را در سارایوو در سال 1970  تاسیس نمود . این شرکت ها با مونتاژ چند مدل خودرو از قبیل گلف و جتا در بوسنی و هرزگوین تاسیس شدند. شرکت فولکس واگن پیش از سال 1992 مبادرت به ساخت خودروهای مسافرتی و تجاری در کارخانه ای در نزدیکی سارایوو می نمود. همچنین شرکت های خودروسازی کاسموس در شهر بانیالوکا و سوکو در شهر موستار اقدام به تولید خودرو جمعی می‌کردند. فعالیت های خودرو سازی فولکس واگن مدتی متوقف شد و سرانجام مجددا در سال 2002 در این کشور آغاز به فعالیت نمود. امروزه قطعات مختلف محصولات این شرکت در بوسنی و هرزگوین تولید می‌شود.

با توجه به تولید نهائی قطعات مورد نیاز صنعت خودرو سازی و مونتاژ خودرو در این کشور، زنجیره ای قدرتمند در تامین زیر ساخت های لازم شامل روش های آموزشی، موسسات تحقیقاتی، نیروی کار ماهردر زمینه‌های جوشکاری، مهندسی خودرو و الکترونیک ایجاد و بکار گرفته شده است. در طی سال های گذشته این کشور با تجارب ارزشمندی را در این زمینه کسب کرده است. در حال حاضر تولید قطعات خودرو بوسنی و هرزگوین به 30 کشور جهان صادر می‌شود. در این رابطه آمارهای موجود بیانگر آن است که صادرات بخش خودرو سازی در سال 2013 به نرح رشد 26.3 درصدی دست یافت و همچنین ارزش تولید قطعات خودرو در سال 2012 به مبلغ 176 میلیون یورو و به عنوان بیشترین رشد در زیر مجموعه صنعت خودروسازی داخلی بالغ گشت.

وجود منابع فلزی مانند فولاد و آهن و ظرفیت تولید این فلزات و توان تامین مواد خام مورد نیار، زمینه لازم جهت حمایت از صنعت خودروسازی داخلی در این کشور را فراهم آورده است. امروزه شرکت های بوسنی و هرزگوین در بخش صنعت خودروسازی، تولید کننده طیف گسترده ای از قطعات خودرو از قبیل موتور، چرخ دنده‌ها و قطعات مرتبط با کیفیت بالا، قطعات فلزی با کیفیت و دقیق، محورهای حرکتی، سیستم ترمز و قطعات آن، سیستم فرمان و قطعات آن، پمپ، فیلتر، قطعات برقی، محصولات پارچه ای و چرمی، قطعات پلاستیک تزریقی، چرخ های آلومینیومی، باتری، قطعات کوچک مانند پیچ، شلنگ، مخزن آب، قطعات فلزی، لاستیکی و پلاستیک به شمار می روند. بطور کلی و در حال حاضر بخش های فرآوری فلزات، قطعات خودرو، چوب و ... به عنوان بخش های امیدوار کننده، در ایجاد اشتغال، کاهش نرخ بیکاری و نقش مثبت در تجارت خارجی بوسنی و هرزگوین به شمار می آیند.

در طی سال های اخیر، پیوند های همکاری بین صنعت خودرو سازی و انجمن همکاری‌های فنی به منظور توسعه این صنعت ایجاد شده است. این همکاری باعث ایجاد پیوند های همکاری میان خودروسازی آلمان و بوسنی و هرزگوین شده است. لذا سازمان‌های توسعه ای آمریکا و سوئد با ایجاد صندوقی با ارزش 20 میلیون دلار برای ظرفیت سازی بخش خودرو موافقت کرده و به دنبال آن سایر تولید کنندگان نسبت به صنعت خودروسازی بوسنی و هرزگوین ابراز علاقه نمودند. با توجه به ظرفیت های قابل توجه موجود در صنعت خودروسازی بوسنی و هرزگوین، کمیسیون اروپا خاطرنشان ساخته است که صنعت خودروسازی این کشور فرصت های سرمایه گذاری بسیاری را در این صنعت ایجاد کرده و سرمایه گذاران بالقوه می‌توانند از نیروی کار ماهر و ساختار حمایتی در این کشور بهره مند گردند.

اقدامات صورت گرفته در خصوص ایجاد تسهیلات جهت توسعه صنعت خودروسازی و جذب مشارکت و سرمایه گذاری خارجی، باعث ایجاد فرصت های مناسب در بوسنی و هرزگوین گردید. به دنبال این توافقات، شرکت هایی از کشورهای مهم همچون شرکت Cimos  اسلونی، Mannthummel آلمان و Bekto Gmbh اتریش وارد بازار  خودرو و ساخت قطعات خودرو  در این کشور شدند. 

با گسترش صنعت خودروسازی و جذب سرمایه گذاری خارجی، رونق بیشتری در این زمینه ایجاد شد. دلایل انتخاب بوسنی و هرزگوین جهت سرمایه گذاری در این زمینه را می‌توان به شرح ذیل اعلام کرد:

• موقعیت راهبردی بوسنی و هرزگوین. نزدیکی جغرافیائی این کشور با کارخانجات اصلی خودروسازی در اروپا به سرمایه گذاران خارجی اجازه می دهد هزینه توزیع را کاهش داده و تولیدات خود را به موقع تحویل گیرند،
• قدمت طولانی و گسترده در عرضه قطعات خودرو و فلزات مورد نیاز این صنعت ،
• ثبات رشد صادرات و مشتریان معتبر و مشهور،
• نیروی کار مجرب و آموزش دیده با قابلیت یادگیری سریع،
• در دسترس بودن موسسات تحقیق و توسعه (وجود شش دانشکده مکانیک)،
• کیفیت تولید، گواهینامه‌های ایزو و صنعتی،
• وجود زیر ساخت در محل و منابع انرژی در دسترس.

با توجه به موارد اعلام شده، در صنعت خودرو سازی بوسنی و هرزگوین دو موضوع به روشنی قابل مشاهده است. این دو موضوع را به شرح ذیل می‌توان مورد اشاره قرار داد:

1 - صنعت خودرو سازی در بوسنی و هرزگوین علیرغم قدمت و تخصص انباشته در آن، هنوز در مراحل ابتدائی قرار دارد و جای رشد زیادی برای این صنعت وجود دارد.

2 - این صنعت کماکان بر تمرکز بر روی تولید قطعات خودرو باقی مانده و به سایر جوانب آن نپرداخته است.

3 - برخی از ظرفیت های تولیدی بوسنی و هرزگوین هنوز مورد استفاده قرار نگرفته و در نتیجه تحرک بیشتر و ایجاد مشوق های قابل توجه می‌تواند موجبات تشویق سرمایه گذاران خارجی جهت حضور در این عرصه و متعاقب آن جذب سرمایه گذاری‌های مستقیم و غیر مستقیم خارجی را بدنبال داشته باشد.

در نهایت صنعت خودرو سازی بوسنی و هرزگوین در حال حاضر،علیرغم اندازه نسبتا کوچک آن، سزاوار نگاهی دقیق تر به دلیل وجود ظرفیت و توانمندی‌ها و رشد امیدوار کننده آن در آینده است.  

بخش اعظم تولیدات بوسنی و هرزگوین به لوکزامبورگ صادر می‌گردد که سالانه حدود 30 میلیون یورو می‌باشد. که حدود 30 درصد تولیدات قطعات خودرو این کشور را شامل می‌شود. دومین کشور وارد کننده قطعات خودرو ، آلمان می‌باشد که سالانه قریب به 25 میلیون یورو قطعات خودرو از بوسنی و هرزگوین وارد می‌کند. تقریبا نود درصد تولیدات قطعات بوسنی و هرزگوین به کشورهای اروپایی صادر می‌گردد.

حدود 34 شرکت تولید کننده قطعات خودرو در این کشور فعالیت دارند.

دانشکده‌های مرتبط با این موضوع عبارتند از:

• دانشکده مکانیک دانشگاه سارایوو
• دانشکده مکانیک دانشگاه سارایوو شرقی
• دانشکده مکانیک دانشگاه بانیالوکا
• دانشکده مکانیک و کامپیوتر دانشگاه موستار
• دانشکده مکانیک دانشگاه زنیتسا/ بخش موتور خودرو
• دانشکده مکانیک دانشگاه توزلا

مهمترین شرکت های تولید کننده قطعات خودرو بوسنی و هرزگوین عبارتند از:

• شرکت تسلا برچکو
• شرکت یونیکو فیلتر تشانی
• شرکت آزا پرونت گروه سارایوو
• شرکت بکتو، گراژده
• شرکت بوپلاست
• شرکت یاله
• شرکت فاموس موتور، سارایوو شرقی
• شرکت پانا فلیکس، بلینا
• شرکت پابدا تشانی
• شرکت تورنیکا ، موستار