قزاقستان و جذب سرمایه گذاری خارجی

براساس آمار موجود، قزاقستان در سال های پس از استقلال حدود 300 میلیارد دلار سرمایه خارجی جذب کرده است که این رقم 75 درصد مجموع سرمایه خارجی جذب شده در کل منطقه آسیای مرکزی است.  از زمینه‌های قابل پیگیری برای  اقدام به سرمایه گذاری در قزاقستان می توان به بخش های کشاورزی، دامداری و دامپروری، تولید مواد غذایی ، تاسیسات بندری و بخش معدن این کشور اشاره داشت . تارنمای Forbes درآخرین روزهای سال میلادی گذشته مقاله ای را به قلم "رینرمایکل پریس" در ارزیابی وضعیت قزاقستان به لحاظ قابلیت جذب سرمایه گذاری خارجی منتشر کرد. اهم نکات مقاله مزبور به شرح زیر می‌باشد:

درحالیکه به طور معمول سرمایه گذاران جهانی قزاقستان را در رده روسیه و سایر کشورهای مستقل مشترک المنافع قرار می دهند، مبانی اقتصادی این کشور به طور آشکاری با سایر کشورهای مشترک المنافع متفاوت است و برخی فرصت های سرمایه گذاری در سال 2020 برای این کشور وجود دارد.

یکی از مهمترین نکات این است که دولت قزاقستان برنامه ای را برای خصوصی سازی 900 شرکت در دستور کار دارد. انتظار می رود ارزش این برنامه خصوصی سازی 7 میلیارد دلار باشد. درهمین حال کشورهای آسیای مرکزی درصدد ایجاد نهادی مشابه آسه آن، شورای نوردیک، مرکسور و نظایر آن، در منطقه خود هستند.

براساس گزارش سال 2019 گروه تجاری بانک جهانی، قزاقستان با صعود 8 پله ای در رده بیست و هشتم مساعد بودن محیط کسب و کار در میان کشورهای جهان قرار دارد ( این رقم برمبنای آخرین اظهارات جمهور این کشور، بیست و پنجم می‌باشد)  . این رتبه قزاقستان را در رده بندی جهانی مساعد بودن محیط کسب و کار جلوتر از اسپانیا (30)، چین (46) و هند (77) جای داده است. نزدیک ترین رقیب قزاقستان در آسیای مرکزی یعنی ازبکستان در رده 76 جهان قرار دارد. به گفته صندوق بین المللی پول، نوعی رقابت سالم برای بالابردن شفافیت میان این دو کشور شکل گرفته است. 

اخیرا رهبران قزاقستان مجمع سرمایه گذاری آلماتی را برگزار کردند. امید آنها این است که آلماتی به عنوان بزرگترین شهر این کشور به یک مرکز بزرگ حمل و نقل، لجستیک و گردشگری در راه ابریشم جدید تبدیل شود. درمجمع مزبور، 31 قرارداد به ارزش  2.3 میلیارد دلار میان نهادهای دولتی و جامعه تجاری به امضا رسید.

تقویت پیوندهای هوایی برای قزاقستان مهم است. شرکت تاو (TAV) ترکیه پیشنهادی را برای خرید فرودگاه آلماتی در شراکت با شرکت گولدمن ساکس(Goldman Sachs) ارائه نموده است. بر اساس این پیشنهاد شرکت تاو قصد دارد ظرف چندسال آینده  165 میلیون دلار در فرودگاه آلماتی سرمایه گذاری کند. این سرمایه گذاری ظرفیت فرودگاه یادشده را تا حد پذیرش یک میلیون مسافر بیشتر بالا خواهد برد و 3 هزار شغل جدید ایجاد خواهد شد.

شرکت معظم تایسون فودز (Tyson Foods) که درزمینه تولید مواد غذایی درسطح جهان فعالیت دارد، اخیرا تصمیم به سرمایه گذاری برای تولید گوشت گاو در قزاقستان را اعلام کرده است. تعرفه چین بر گوشت وارداتی از قزاقستان به میزان 12 درصد است. باتوجه به اینکه آمریکا بزرگترین تولید کننده گوشت گاو درسطح جهانی است و درشرایطی که پس از بالا گرفتن جنگ تجاری میان آمریکا و چین، تعرفه‌های تلافی جویانه چین علیه آمریکا به میزان 25 درصد افزایش یافته است، درصورت صدور مستقیم گوشت آمریکا به چین میزان تعرفه به میزان 37 درصد خواهد بود. به همین دلیل "تایسون فودز" قزاقستان هم مرز چین را برای تولید و صدور گوشت به چین انتخاب کرده است.

با اینکه بر اساس پیش بینی‌ها، نرخ رشد اقتصادی قزاقستان درسال 2020 حدود  3.4  درصد خواهد بود، بسیاری از سرمایه گذاران به دلیل رتبه بندی نه چندان خوب این کشور به دلیل بالا بودن میزان بدهی خارجی (رتبه BAA 3) که در زمره پایین ترین رده مزیت سرمایه گذاری قرار دارد، به طور معمول این کشور را برای سرمایه گذاری نادیده می‌گیرند. با این حال پروژه ای که احتمالا بیشترین تاثیر را در تغییر دیدگاه سرمایه گذاران جهانی به این کشور خواهد داشت، مرکز مالی بین المللی آستانه(AIFC) است که در ژوییه 2018 در نورسلطان ایجاد شده است. این مرکز  در راستای خدمت رسانی به کشورهای خارجی از جمله به کشورهای آسیای مرکزی، قفقاز و اتحادیه اقتصادی اوراسیا تاسیس شده است. همچنین هدف دیگر این مرکز تبدیل به عنوان مرکزیتی برای تامین مالی ابتکار کمربند راه ( BRI) رئیس جمهور چین است. درحال حاضر AIFC با مراکز بورس شانگهای و نسدک(NASDAQ) شراکت دارد.

همچنین قزاقستان در نظر دارد اجازه اقامت برای سرمایه گذاری (investment residency status) به آن دسته از سرمایه گذاران خارجی که حداقل 60 هزار دلار در بازار بورس مرکز مالی بین المللی آستانه سرمایه گذاری کنند، اعطاء کند. رئیس مرکز مالی فوق الذکر"خیریت کلیم بتوف" اخیرا به بلومبرگ گفته است در صورت سرمایه گذاری به میزان یادشده، به این افراد روادید کثیرالمسافره 5 ساله داده خواهد شد. این اقدام با هدف جذب سرمایه گذاران تبعه کشورهای شوروی سابق و خاورمیانه انجام می‌شود. انتظار می رود بیش از 250 میلیون دلار از این راه جذب شود.

بازار املاک و مستقلات قزاقستان و بازار بورس این کشور هم در آینده نزدیک از سوی صاحبنظران جذاب ارزیابی شده است. از نمونه‌های جذاب معرفی شده در بازار بورس، بانک هلیک (Halyk Bank) بزرگترین بانک قزاقستان است که سود زیادی را نصیب سرمایه گذارانش می‌کند. این سود سهام به میزان 8.29 درصد و برحسب  دلار آمریکاست. به گزارش بلومبرگ ارائه سود سهام به میزان 8 درصد یا بیشتر برحسب دلار آمریکا در سطح جهان تنها  0.21 درصد است. موسسه رتبه بندی فیچ (Fitch ) رتبه بانک هلیک را از BB به BB+  افزایش داده است. مزیت های ذکر شده برای سهام این بانک، مدیریت سخت گیرانه و محافظه کارانه و ساختار مطلوب دارایی‌های آن است. سرمایه مستحکم و اقدامات احتیاطی قوی به این بانک کمک کرده است حتی در شرایط دشوار و بروز بحران‌های مالی بتواند شرایط را به نحو معقولی مدیریت نماید.

نویسنده مقاله در پایان نتیجه گیری کرده است که باتوجه به بروز پاره ای مشکلات در چرخه اقتصادی و بازارهای منطقه اتحادیه اروپا، چین و حتی آمریکا، سرمایه گذاران به طور رو به افزایشی به بازارهایی متمایل می‌شوند که کمتر با چرخه اصلی اقتصاد جهانی متصل است. بنابراین همکاری‌های نزدیکتر کشورهای منطقه آسیای مرکزی، طرح کمربند راه  می‌تواند به علاقه بیشتر سرمایه گذاران جهانی به قزاقستان در سال 2020 منجر شود.