تاثیر عضویت رومانی در اتحادیه اروپا بر رفاه این کشور

نرخ رشد تولید ناخالص داخلی رومانی یک سال پس از پیوستن به اتحادیه اروپا به بالاترین مقدار خود پس از فروپاشی کمونسیم در این کشور رسید و پس از آن تاریخ تا به امروز در نوسان بوده است. نرخ رشد GDP رومانی به معنای بهبود وضعیت اقتصادی و معیشتی مردم این کشور نیست بطوری که در 12 سال گذشته، رومانی نتوانسته است اختلافات خود با منطقه یورو را تا آنجا که به رفاه اقتصادی شهروندانش مربوط می‌شود، کاهش دهد. جذب بودجه اتحادیه اروپا برای رومانی فرصتی برای رفع شکاف های اجتماعی و اقتصادی است. اما آمارها نشان می دهد که این منابع از سال 2007 تا کنون بصورت صحیح مدیریت نشده و تاثیری چندانی در راستای رفاه عمومی نداشته است. علت اصلی عدم استفاده صحیح از منابع مالی یاد شده و فساد حاکم بر دستگاه دولتی رومانی ذکر شده است.

بلافاصله پس از فروپاشی رژیم کمونیستی در سال 1990 در رومانی، نرخ رشد تولید ناخالص داخلی این کشور به دلیل آشفتگی سیاسی و انتقال به سمت اقتصاد سرمایه داری دچار افت شدیدی شد. 18 سال طول کشید تا میزان نرخ رشد تولید ناخالص داخلی رومانی برابر با میزان آن پیش از  سال های قبل از 1990 میلادی شود.
داده‌های عمومی مرتبط با روند نرخ رشد تولید ناخالص داخلی (GDP) رومانی بین سال های 1987 و 2018 نشان می دهد که پیوستن این کشور به اتحادیه اروپا عاملی برای نرخ رشد تولید ناخالص داخلی رومانی، به ویژه در مقایسه با قبل از سال 2007 بود. بالاترین میزان نرخ رشد GDP بعد از  فروپاشی رژیم کمونیستی در این کشور در سال 2008 یعنی یک سال پس از پیوستن رومانی به اتحادیه اروپا رقم خورد. این میزان دوام زیادی نداشت و یک سال بعد یعنی در سال 2009 تحت تاثیر بحران اقتصادی و برخی عوامل دیگر این رقم به نصف کاهش پیدا کرد. از آن زمان به بعد نیز این شاخص همواره در نوسان بوده است.

GDP Growth Rate

اما آیا رشد GDP رومانی به معنای بهبود وضعیت اقتصادی و معیشتی مردم این کشور بوده است؟

مطالعات نشان می دهد در 10 سال گذشته ، رومانی نتوانسته است اختلافات خود با منطقه یورو را تا آنجا که به رفاه اقتصادی شهروندانش مربوط می‌شود ، کاهش دهد. این موضوع زمانی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند که بدانیم جمعیت رومانی در این فاصله به دلیل مهاجرت و زاد و ولد پایین آمده و به میزان قابل توجهی کاهش یافته است. بنابراین، حتی اگر از نظر مطلق رومانی از نظر تولید ناخالص داخلی بعد از ادغام در اتحادیه اروپا پیشرفت داشته باشد، این در سرانه تولید ناخالص داخلی /  GDP per capita ، که یک شاخص مهم رفاه اقتصادی شهروندان است ، منعکس نشده است.

GDP Per Capita

نکته دیگر اینکه آمارها نشان می دهد رشد اقتصاد رومانی پس از پیوستن به اتحادیه اروپا، بیشتر منجر به افزایش بدهی عمومی‌شده است نه افزایش تولید یا سرمایه گذاری. در عین حال، با وجود اینکه افزایش جذب وام های اتحادیه اروپا وجود داشته اما هنوز تأثیر آن بر رشد اقتصاد بسیار کم است و وضعیت رفاه عمومی مردم رومانی در ده سال گذشته تغییر چندانی نداشته است.

Government Debt to GDP

در مقایسه با سایر کشورهای شرق اروپا، رومانی از نظر نرخ تولید ناخالص داخلی / سرانه بالاتر از بلغارستان و پایینتر از اسلوونی، جمهوری چک، مجارستان و اسلواکی قرار دارد. نکته دیگر اینکه میزان نرخ تولید ناخالص داخلی سرانه بخارست بیش از سایر شهر های رومانی است. بر اساس آمار میزان رفاه برخی از شهرهای رومانی آماری کمتر از نصف این شاخص در پایتخت است. واقعیت این است که شکاف تولید ناخالص داخلی/ سرانه بین بخارست و سایر مناطق در 15 سال گذشته به طور قابل توجهی افزایش یافته است.
از نظر جذب منابع مالی اتحادیه اروپا که می‌تواند یکی از معیارهای تاثیر عضویت در اتحادیه اروپا برای مردم رومانی از نظر اقتصادی باشد، داده‌های جمع آوری شده از منابع عمومی از ژانویه 2009 تا نوامبر 2016 نشان می دهد که رشد مداوم جذب وجوه اروپایی وجود دارد، اما این رشد کند بوده است. رومانی به سختی 45.5 درصد منابع را جذب کرده است. علاوه بر این، رشد ماهانه جذب ناپایدار است، به این معنی که رشد ثابت نیست. به طور متوسط ، میزان جذب ماهیانه رومانی از صندوق های اروپایی 1.06٪ و حداکثر 3.6٪ در ژانویه سال 2016 به دست آمده است.
میزان جذب منابع مالی اروپا به کارکرد دولت های محلی نیز بستگی دارد. در نتیجه، در حالی که برخی از شهروندان رومانی ممکن است به طور مستقیم از جذب وجوه اتحادیه اروپا بهره مند شوند، برخی دیگر ممکن است برخورداری کمتری از این پشتیبانی‌ها داشته باشند. بعلاوه بسیاری از شهروندان رومانی معتقدند که وام های دریافت شده از اتحادیه اروپا به روش صحیح مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.

Source of data:

Authors representation based on information extracted from
Ministry of European Funds, Romanian National Institute of Statistics and
National Bank of Romania [9-15].

بنظر می رسد فساد در رومانی روند توسعه پایدار در این کشور را کند نموده و این کشور را در حاشیه اقتصاد جهانی قرار داده است. تلاش ها برای ریشه کن کردن فساد در رومانی بویژه از جانب اتحادیه اروپا تا حدی موفق بوده اما روند اصلاحات بسیار کند است. یکی از دلایل اصلی سقوط دولت دانچیلا تلاش های صورت گرفته در زمان دولت وی برای تغییر قوانین مبارزه با فساد به نفع افراد مجرم در این حوزه بوده است. این اقدامات علاوه بر برخوردهای داخلی با واکنش های جدی از طرف کنش گران خارجی از جمله اتحادیه اروپا روبرو شد.
پس از عضویت در اتحادیه اروپا، سیاست های سرمایه گذاری دولت بویژه در استفاده از بودجه‌های اتحادیه اروپا از منطق اقتصادی برخوردار نبوده است و بسیاری از تصمیمات نادرست بنابر نفع شخصی و سوء استفاده از جایگاه اجتماعی اتخاذ می‌شود. برای مثال دولت در شرکت های دولتی مستقل سرمایه گذاری می‌کند و سپس آنها را برای خصوصی سازی با قیمت های پایین تر از مبلغ سرمایه گذاری شده به فروش می رساند.
برخی امیدوار هستند دولت لیبرال جدید در بخارست بتواند در همکاری موثر تر با اتحادیه اروپا و کاهش فساد کمک های بیشتری را از این نهاد کسب کرده و صرف پروژه‌ها و زیر ساخت ها نماید. اما نکته حائز اهمیت که به نظر نمی رسد در آینده نزدیک مرتفع شود و در واقع میراث کمونیسم در رومانی است مسئله فساد در نظام اداری و دولتی این کشور است. بنابراین به نظر نمی رسد میزان رفاه مردم رومانی در قیاس با سایر اعضای اتحادیه اروپا در سالهای نزدیک رشد قابل ملاحظه ای داشته باشد.