صادرات خدمات پزشکی کوبا
توافق‌نامه‌های همکاری پزشکی با سایر کشورها، علاوه بر اعتبار و امتیازهای دیپلماتیک، درآمد حاصل از صادرات خدمات مرتبط با سلامت را نیز به کوبا اعطا می‌کند که یکی از منابع اصلی ارز خارجی کوبا محسوب می‌شود.
صادرات خدمات پزشکی: بزرگترین منبع ارز خارجی کوبا
در سال ۲۰۱۹، در طول دوره اول ریاست جمهوری دونالد ترامپ (۲۰۱۷-۲۰۲۱)، دولت او کوبا را در اتهامی علیه همکاری‌های پزشکی آن با سایر کشورها به فهرست کشورهای درجه سه که با "قاچاق انسان" مبارزه نمی‌کنند، اضافه کرد.
بسیاری از تحلیلگران حملات ایالات متحده به کوبا در این رابطه را تلاشی برای تضعیف درآمد این کشور جزیره‌ای کارائیب از صادرات خدمات پزشکی می‌دانند که از اواسط دهه ۲۰۰۰، همراه با گردشگری، منبع اصلی درآمدهای ارز خارجی آن بوده است. درآمد حاصل از این بخش ، سالانه به بیش از ۸ میلیارد دلار رسیده است، اما طبق آمار دفتر ملی آمار و اطلاعات، خدمات سلامت و مراقبت‌های اجتماعی در سال ۲۰۲۲ به درآمد ۴۸۸۲ میلیون دلاری رسید که ۱۲ درصد بیشتر از سال قبل و ۶۹ درصد از کل صادرات خدمات است که تقریباً چهار برابر صادرات کالاهای کوبائی به خارج می‌باشد . در حالی که روند نشان می‌دهد که این فعالیت اقتصادی به رشد خود ادامه خواهد داد، اما هنوز به رکورد سال‌های گذشته، زمانی که روابط بین کشورهای واردکننده حدمات پزشکی و کوبا کمتر دشوار بود، نزدیک نشده است.
در میان انواع مختلف توافق‌نامه‌های بین‌المللی سلامت، کوبا هنوز بسیاری از سازمان‌های غیرانتفاعی را حفظ کرده است. مرکز تحقیقات و آموزش پزشکی (UCCM) خدمات را کاملاً رایگان ارائه می‌دهد و برخی دیگر تحت عنوان کمک فنی جبرانی، با مبلغ حداقلی که دریافت می‌کند، خدمات ارائه می‌دهند. به گفته مایکل کابررا، مدیر این واحد، در نوع اول، کوبا حتی یک سنت هم دریافت نمی‌کند و بسیاری از هزینه‌ها، مانند آموزش و اعزام پزشکان و تکنسین‌های پزشکی و گاهی اوقات حتی اقامت آنها را بر عهده می‌گیرد. وی خاطرنشان کرد که گاهی اوقات داروهای تولید داخل ارسال شده‌اند، اما این کار در حال حاضر انجام نمی‌شود. در آخرین جلسه داخلی پارلمان که در ماه دسامبر برگزار شد، مقامات کوبایی گزارش دادند که 70 درصد از فهرست داروهای اساسی (461 از 651 محصول) به دلیل کمبود ارز خارجی برای خرید آنها یا واردات مواد اولیه و تولید آنها در جزیره، وجود ندارد یا پوشش کمی دارند.
نوع دوم همکاری - کمک‌های فنی جبرانی - نیز برای کشورهایی با منابع مالی محدود در نظر گرفته شده است. به گفته مایکل کابررا، مدیر مرکز تحقیقات و آموزش پزشکی (UCCM) ، علاوه بر تضمین حقوق و شرایط زندگی خاص برای پزشکان، این کشورها سود کمی‌برای UCCM ایجاد می‌کنند، همیشه کمتر از ۱۰۰۰ دلار برای هر پزشک. او افزود: "سود ما حداقل است. درآمد ما کل هزینه‌های ما را جبران نمی‌کند. اگر بودجه دولت نبود، ما نمی‌توانستیم (به عنوان یک موسسه) فعالیت کنیم."
در حال حاضر، کوبا بیش از ۲۴۰۰۰ پزشک در ۵۶ کشور دارد . UCCM (مرکز تحقیقات و آموزش پزشکی) ۴۳ توافق‌نامه با کشورهای خارجی دارد (برخی کشورها بیش از یک توافق‌نامه دارند) که ۲۵ مورد از آنها کاملاً رایگان است.
به همین ترتیب، یک شرکت بازاریابی دولتی، Servicios Médicos Cubanos SA (SMC)، با ۱۸ کشور قرارداد دارد که برخلاف کشورهایی که UCCM به آنها خدمات ارائه می‌دهد، مانند ایتالیا و قطر، منابع لازم برای پرداخت هزینه‌های بالاتر برای متخصصان کوبایی را دارند. قراردادهایی که با SMC منعقد می‌شوند، بیشترین درآمد را برای کشور و خود پزشکان ایجاد می‌کنند و سود حاصل - به نسبت‌های متغیر و شخصی‌سازی‌شده - بین پیمانکاران و شرکت بازاریابی که به عنوان کارفرما نیز عمل می‌کند، تقسیم می‌شود و سود به وزارت بهداشت عمومی می‌رسد.در برخی موارد، کشور مجبور بوده است از این پول برای خرید شیر برای کودکان استفاده کند، اما در حال حاضر تصمیم کشور این است که تمام این پول را در بهداشت عمومی سرمایه‌گذاری نماید . کوبا همچنین از طریق برنامه‌های کمک پزشکی خود موفق شده است سیستم مراقبت‌های بهداشتی اولیه خویش را صادر کند.
دهه ها همکاری
سیاست فعلی همکاری پزشکی بین‌المللی در کوبا اندکی پس از پیروزی انقلاب در سال ۱۹۵۹ آغاز شد. در سال ۱۹۶۳، کوبا یک تیپ پزشکی به الجزایر فرستاد که اولین گروه دائمی‌پزشکان اعزامی این کشور به خارج بود . کوبا در سال ۱۹۶۰ یک گروه موقت پزشکی به شیلی فرستاد تا در فاجعه ناشی از زلزله‌ای که جان هزاران نفر را گرفت، کمک کند. این شیوه کار ارائه کمک‌های سریع در مواقع اضطراری ناشی از "بلایا و بیماری‌ها" در سال‌های بعد نیز ادامه یافت. در سال ۲۰۰۵، گروه پزشکی " هنری ریو " حتی با هدف کمک به سایر کشورها در صورت وقوع فجایع، افتتاح شد. بین سال‌های ۱۹۶۰ تا ۱۹۹۰، گروه‌های پزشکی به صورت رایگان از کشورهای آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین بازدید کردند. در اواخر سال ۱۹۹۸، طوفان‌های جورج و میچل در چندین کشور آمریکای مرکزی و کارائیب ویرانی به بار آوردند. در نوامبر همان سال، کوبا برنامه جامع سلامت را معرفی نمود، یک روش کارآمد که در آن همکاری‌های پزشکی بین‌المللی بر تقویت مراقبت‌های بهداشتی اولیه متمرکز خواهد بود: هدف همچنین بهبود کیفیت مراقبت برای ساکنان مناطق حاشیه‌نشین اجتماعی بود.
از سال ۱۹۹۰، کوبا شروع به اجرای توافق‌نامه‌های متقابل برای تقسیم هزینه‌ها با کشورهای دریافت‌کننده‌ای که توانایی پرداخت آن را داشتند، کرد. به مدت دو دهه، این کشور بیش از ۲۰۰۰۰ پزشک را در ونزوئلا حفظ کرده است. در سال ۲۰۱۳، سازمان بهداشت پان آمریکن ۱۱۴۰۰ پزشک کوبایی را برای کار در مناطق محروم برزیل استخدام کرد. در سال ۲۰۱۱، شرکت بازاریابی SMC تأسیس شد که هدف آن از آن زمان مدیریت صادرات خدمات پزشکی با هدف کاهش هزینه‌های سیستم بهداشت ملی کوبا بوده است. در مجموع، از دهه ۱۹۶۰ حدود ۶۰۰۰۰۰ پرسنل بهداشتی کوبایی در بیش از ۱۶۰ کشور مستقر شده‌اند. توافق‌نامه‌های همکاری پزشکی همچنان یکی از مشوق‌های پزشکان است. میمونا بالده، وزیر مدیریت بیمارستان‌ها در این کشور غرب آفریقا، معادل معاون وزیر، به IPS گفت: «در گینه بیسائو، تأثیر تیپ پزشکی کوبا بسیار مثبت است: این تیپ خدمات فوق‌العاده‌ای را در بیمارستان‌ها و جوامعی که پزشکان معمولاً به آنها دسترسی ندارند، به شیوه‌ای رایگان، انسانی و فروتنانه ارائه می‌دهد.» توافق‌نامه پزشکی با گینه بیسائو که در اکتبر ۱۹۷۶ آغاز شد، طولانی‌ترین توافق‌نامه بدون وقفه است. امروزه، ۳۴ پزشک کوبایی که در آنجا کار می‌کنند، وظایف پزشکی خاص رشته پزشکی خود را انجام می‌دهند و به عنوان استاد در شعبه‌ای از دانشکده پزشکی آمریکای لاتین (ELAM) که دفتر مرکزی آن در هاوانا واقع شده است، خدمت می نمایند.
دانشکده پزشکی آمریکای لاتین (ELAM) در سال ۱۹۹۹ تأسیس شد، ظرف ۲۰ سال از تأسیس خود، ۲۹۰۰۰ پزشک از ۱۰۵ کشور را فارغ‌التحصیل کرده است. شعبه کوبایی این دانشکده در گینه بیسائو از سال ۱۹۸۶، قبل از تأسیس دانشکده دانشگاه، فعالیت می‌کرد و تاکنون ۸۴۵ پزشک متولد گینه بیسائو را آموزش داده است.
هر پزشک کوبایی در گینه بیسائو ۸۰۰ دلار حقوق دریافت می‌کند، مبلغی که کاملاً به حساب‌های شخصی آنها در بانک‌های آن کشور آفریقایی واریز می‌شود. این مبلغ، حقوق معمول یک همکار محلی را نشان می‌دهد. لوئیس آرماندو وانگ، رئیس تیپ پزشکی در گینه بیسائو به مدت تقریباً دو سال، به IPS گفت که کشور میزبان نه تنها این هزینه‌ها، بلکه هزینه‌های اضافی دیگری مانند امور اداری، ارتباطات، حمل و نقل، اقامت، غذا و غیره را نیز پوشش می‌دهد و هیچ هزینه‌ای به دولت کوبا پرداخت نمی‌کند. وانگ که به ترتیب شش و پنج سال در ونزوئلا و برزیل ماموریت داشته است، توضیح داد که مزایا می‌تواند بسته به کشور میزبان متفاوت باشد، اما همیشه بالاتر از حقوق پزشکان در کوبا خواهد بود (که طبق نرخ رسمی ارز ۱۲۰ پزو به ازای هر دلار، حدود ۵۰ دلار در ماه است). علاوه بر این، همکاران کوبایی همچنان حقوق پایه خود را در خارج از کشور به پزو کوبا دریافت می‌کنند - که به خانواده‌هایشان داده می‌شود - علاوه بر مزایای دیگری مانند امکان واردات وسایل نقلیه یا موتورسیکلت به کوبا بدون پرداخت تعرفه. وانگ گفت: «مردم از این مزایای اضافی احساس دلگرمی می‌کنند، زیرا در نهایت، پولی که در آنجا به دست می‌آورید برای خرید ماشین در اینجا کافی است.» از این رو، بسیاری از پزشکان داوطلبانه درخواست رفتن به «ماموریت» در خارج از کشور را می‌دهند که به عنوان نوعی شایستگی حرفه‌ای و بر اساس تقاضا برای تخصص‌های پزشکی در کشورهای مورد نظر اعطا می‌شود. با این حال، کیفیت یک ماموریت پزشکی بسته به کشور مقصد و اینکه آیا قرارداد با UCCM یا شرکت بازاریابی SMC است، بسیار متفاوت است. پزشکی ساکن‌هاوانا که خواست نامش فاش نشود، به IPS گفت: «حتی اگر کشور مقداری از پول را نگه دارد، شما درآمد بسیار بیشتری (با SMC) کسب می‌کنید و همچنین در مکانی بسیار توسعه‌یافته‌تر با شرایط زندگی بهتر هستید»
منبع :
https://www.ipscuba.net/salud-y-ciencia/exportacion-de-servicios-medicos-la-mayor-fuente-de-divisas-en-cuba/ 4/5