دستورالعمل استفاده مسئولانه از هوش مصنوعی در خدمات عمومی ایرلند

استفاده از هوش مصنوعی، با سرعت زیادی در حال فراگیر شدن است و رقابت شدیدی بین کشورها در این زمینه شکل گرفته است. ایرلند با توجه به میزبانی از غول های فناوری گوگل، مایکروسافت، اپل، اینتل و ... از ظرفیت قابل توجهی در زمینه هوش مصنوعی برخوردار است. بر اساس گزارش مشترک دانشکده تجارت دانشگاه ترینیتی و مایکروسافت ایرلند که به تازگی منتشر شده است، هوش مصنوعی، کلید شکوفایی آینده ایرلند، محرک نوآوری، رشد اقتصادی و رقابت جهانی است و با سرمایه گذاری آگاهانه و استراتژیک، این ظرفیت وجود دارد که تا سال 2035، 250 میلیارد یورو از طریق هوش مصنوعی به اقتصاد ایرلند تزریق شود.

بر اساس این گزارش، پذیرش و استفاده از هوش مصنوعی در ایرلند در سال 2025، به 91 درصد رسیده است که نسبت به سال 2024 (49 درصد) تقریباً دو برابر شده است. ایرلند با این جهش قابل توجه از بسیاری از کشورهای عضو اتحادیه اروپا، پیشی گرفته است. این گزارش نشان می دهد که رویکرد افکار عمومی ایرلند نسبت به هوش مصنوعی در مقایسه با نظرسنجی سال گذشته به طور قابل توجهی بهبود یافته است و سازمان‌ها نیز به طور فزاینده ای برای استفاده از هوش مصنوعی در جنبه‌های مختلف عملیات خود، علاقمند هستند.

با توجه به اهمیت یافتن بیش از پیش استفاده از هوش مصنوعی در زمینه‌های مختلف و ضرورت قانونگذاری در این حوزه، دستورالعمل جامع استفاده مسئولانه از هوش مصنوعی در خدمات عمومی در تاریخ 7 می 2025 توسط وزارت زیرساخت و خدمات عمومی ایرلند منتشر شده است. این دستورالعمل با هدف توانمندسازی فعالانه کارمندان دولت برای استفاده از هوش مصنوعی در ارائه خدمات عمومی تدوین شده و به دنبال تقویت نقش عامل انسانی در فرآیند استفاده از هوش مصنوعی و افزایش اعتماد عمومی است. این دستورالعمل ها از چشم انداز استراتژی تحول «خدمات عمومی‌بهتر» برای ارائه «ارائه خدمات عمومی فراگیر، با کیفیت بالا و یکپارچه که نیازها را برآورده می‌کند و زندگی مردم ایرلند را بهبود می‌بخشد» حمایت می‌کند.

در اوایل سال 2024، دولت ایرلند در چارچوب توصیه­ های گروه کارشناسان عالیرتبه کمیسیون اروپا (HLEG) متعهد شد که ابزارهای هوش مصنوعی مورد استفاده در خدمات عمومی‌باید با هفت اصل کلیدی مطابقت داشته باشد. این اصول شامل سازمان انسانی و نظارت، استحکام فنی و ایمنی، رعایت حریم خصوصی و صحت داده‌ها، شفافیت، تنوع، عدم تبعیض و انصاف، همزیستی اجتماعی و حفظ محیط زیست و مسئولیت پذیری بود.

این سند بیان می‌کند که هر یک از این اصول برای خدمات عمومی ایرلند چه معنایی دارد و تعهد دولت ایرلند را به هر از کدام از این اصول نشان می دهد. هدف این دستورالعمل ها ارائه اطلاعات و رهنمودهای عملی برای همه کارمندان و مقامات دولتی در مورد نحوه طراحی، توسعه، استقرار و نگهداری مسئولانه ابزارهای هوش مصنوعی است.

استفاده مسئولانه از هوش مصنوعی می‌تواند خدمات عمومی را کارآمدتر، در دسترس‌تر و پاسخگوتر کند. این دستورالعمل‌ها به ارتقای درک مشترک از چرایی و نحوه استفاده مسئولانه از هوش مصنوعی، تصمیم­گیری آگاهانه در مورد اینکه آیا هوش مصنوعی رویکرد مناسبی برای مشکل است یا خیر، طراحی و اجرای راه‌حل‌های مناسب هوش مصنوعی و شناسایی خطرات بالقوه را در استفاده از هوش مصنوعی کمک می­کند.

این دستورالعمل چهار حوزه کلیدی را پوشش می­دهد که عبارتند از: هفت اصل کلیدی برای ساختن و استفاده مسئولانه از هوش مصنوعی، چارچوب تصمیم گیری، معرفی ابزار مناسب برنامه ریزی یک پروژه هوش مصنوعی و راهنمای چرخه ساخت و استفاده از هوش مصنوعی.

قانون هوش مصنوعی اتحادیه اروپا (AI Act) که در سال 2024 لازم الاجرا شد، اولین چارچوب قانونی جامع جهان را برای تنظیم هوش مصنوعی در جهت منافع عمومی فراهم می‌کند. قانون هوش مصنوعی سیستم‌های هوش مصنوعی را بر اساس ریسک طبقه‌بندی و اصول خاصی را برای برنامه‌های هوش مصنوعی پرخطر تعیین می‌کند و در عین حال ممنوعیت‌هایی را بر روی فعالیت‌های هوش مصنوعی با ریسک غیرقابل قبول اعمال می‌کند. با توجه به پیامدهای گسترده آن، قانون هوش مصنوعی نقش مهمی در شکل دادن به نحوه اداره هوش مصنوعی در سراسر اروپا، از جمله در خدمات عمومی ایرلند ایفا می­کند.

دستورالعمل‌های دولت ایرلند با قانون هوش مصنوعی اتحادیه اروپا مطابقت دارند تا اطمینان حاصل شود که هوش مصنوعی مستقر در خدمات عمومی از استانداردهای نظارتی اروپایی پیروی می‌کند. در حالی که هوش مصنوعی را می‌توان به عنوان یک فناوری جدید در نظر گرفت، رویکرد به کارگیری هوش مصنوعی، مانند هر فناوری دیگری، باید شامل استفاده از تمام چارچوب های مرتبط و موجود حکمرانی دولتی باشد.

فناوری و چارچوب‌های نظارتی مرتبط برای هوش مصنوعی به سرعت در حال پیشرفت هستند. بر این اساس، این دستورالعمل‌ها به‌عنوان یک سند زنده طراحی شده‌اند که با تغییرات مداوم و شیوه‌های در حال ظهور سازگار است. دستورالعمل‌های مرتبط به‌طور منظم به‌روزرسانی می‌شوند تا پیشرفت‌های جدید در فناوری‌های هوش مصنوعی، تغییرات در محیط نظارتی و درس‌های آموخته‌شده را پوشش دهند.

منابع:

https://www.gov.ie/en/department-of-public-expenditure-ndp-delivery-and-reform/publications/guidelines-for-the-responsible-use-of-ai-in-the-public-service/

https://digital-strategy.ec.europa.eu/en/policies/regulatory-framework-ai

https://www.tcd.ie/media/tcd/business/pdfs/research/Microsoft-Report.pdf

https://www.rte.ie/news/ireland/2025/0508/1511637-ai-guidelines-public-service/