اخبار اقتصادی زیمبابوه، بوتسوانا و زامبیا

گزیدۀ اخبار و تحولات اقتصادی کشورهای زیمبابوه، بوتسوانا و زامبیا در هفتۀ دوم اردیبهشت 1404 مندرج در روزنامه‌ها و رسانه‌های این کشورها به شرح زیر ارائه می‌گردد.

زیمبابوه

دیدار معاون رییس جمهور زیمبابوه با معاون اول رییس جمهور ایران در حاشیۀ سومین اجلاس ایران-آفریقا

دکتر کنستانتینو چیونگا، معاون رئیس جمهور زیمبابوه، در دیدار با دکتر محمدرضا عارف، معاون اول رئیس جمهور ایران، در تهران گفت: زیمبابوه و ایران توسط مردم خود برای مقاومت در برابر تحریم‌های غرب حمایت شده‌اند و هر دو متعهد شده‌اند که همکاری‌های خود را برای غلبه بر تحریم‌ها تقویت کنند. چیونگا، رهبری هیئت زیمبابوه را در سومین کنفرانس اقتصادی ایران و آفریقا که با هدف تعمیق همکاری‌ها برگزار شد، بر عهده داشت. دو مقام اندکی پس از دیدارشان، در جمع خبرنگاران زیمبابوه، متعهد شدند که همکاری خود را در جنبه‌های مختلف اقتصادی افزایش دهند تا نیرویی قدرتمند در برابر تحریم‌های غیرقانونی اعمال شده توسط ایالات متحده و کشورهای غربی ایجاد کنند. چیونگا، معاون رئیس جمهور، اظهار داشت که به زودی یک کمیسیون مشترک دائمی‌ بین زیمبابوه و ایران برای بررسی زمینه‌های بیشتر همکاری تشکیل خواهد شد. وی مشارکت مقامات و تجار زیمبابوه‌ای در این رویداد را بسیار مثبت ارزیابی کرد و اظهار امیدواری نمود این مشارکت به نتایج بسیار مثبتی در روابط دو کشور بیانجامد.

بازگشت اعتبار پول ملی زیمبابوه و کاهش نرخ تورم

بارش‌های خوب در فصل بارش، بهبود وضعیت کشاورزی و توسعه روابط خارجی زیمبابوه در سه ماهه گذشته توانست نوسانات ارزی این کشور را به شدت کاهش دهد و به همین دلیل، افزایش نرخ تورم در ماه آوریل چندان زیاد نبود. البته این وضعیت هنوز نتوانسته است شوک ارزی به بازار در اکتبر سال گذشته را جبران کند، اما آمارهای زیم استات نشان از حرکتی مثبت در روند نرخ ارز دارد. تورم در آوریل 0.6 درصد بود. در ماه مارس این رقم منفی 0.1 درصد بود که خوش‌بینی‌ها به سال جدید را افزایش داد. این در حالی بود که نرخ دلار در دو ماهه گذشته در زیمبابوه ثابت بوده است.

نرخ سالانه تورم در زیمبابوه 85 درصد بوده است. این نشان می دهد که نرخ تورم در سال گذشته همچنان بسیار بالا بوده است. بنا به نظر بانک مرکزی زیمبابوه با توجه به تغییر ارز ملی و با توجه به تحولات بیرونی، این میزان از تورم ناگزیر بوده است. به علاوه قسمتی از کاهش نرخ تورم توسط خود بانک مرکزی برای کنترل بازار انجام شده است. در عین حال، بانک مرکزی نسبت به نرخ تورم در سال جاری بسیار خوش بین است و بر این باور است که شاخص‌ها امکان کنترل شدن تورم در سال جاری را نشان می‌دهند.

افزایش صادرات ماکادمیا

ماکادمیا منبع غنی از چربی غیراشباع، آنتی‌اکسیدان‌ها و مواد مغذی ضروری است. افزایش آگاهی مصرف‌کنندگان ماکادمیا از فواید سلامتی آن و استفاده از آن در رژیم‌های غذایی گیاهی، اهمیت اقتصادی ماکادمیا را دو چندان کرده است. از این رو تقاضای ماکادمیا در بازار جهانی رو به افزایش است. منطقه آسیا و اقیانوسیه، محرک قابل توجهی برای تقاضا است و چین بزرگترین مصرف کننده ماکادمیا در جهان است. تولید ماکادمیا در زیمبابوه بیشتر در ارتفاعات شرقی مانیکالند (دره هونده، چیمانیمانی و چیپینگه) انجام می‌شود. خانم لیندا نیلسن، مدیر اجرایی شورای توسعه باغبانی زیمبابوه، گفت: در پنج سال گذشته، شاهد گسترش مداوم تولید در این مناطق بودیم. ماکادمیا یک محصول بلندمدت است که نیاز به برنامه‌ریزی بلندمدت دارد. برای بهره‌مندی از بهترین مزیت قیمت، ضروری است که کشاورزان گونه‌های «مورد تقاضا» را پرورش دهند. در سال 2024، زیمبابوه 1620 تن ماکادمیا را به بازارهای صادراتی مختلف از جمله اتحادیه اروپا، چین، آفریقای جنوبی و امارات متحده عربی صادر کرد. اندازه بازار جهانی ماکادمیا در سال 2022، حدود 1.58 میلیارد دلار آمریکا ارزش‌گذاری شد و پیش‌بینی می‌شود که از سال 2023 تا 2030 با نرخ رشد مرکب سالانه 9.3 درصد گسترش یابد

از سرگیری ضرب سکه‌‌های طلا در زیمبابوه

بانک مرکزی زیمبابوه دوباره ضرب سکه‌های طلا را که 10 ماه پیش کنار گذاشته بود، از سر می‌گیرد. این اقدام برای افزایش ذخایر شمش طلا برای پشتیبانی از ZiG (پول ملی) انجام می‌شود. موشایاوانو رئیس بانک مرکزی، در مصاحبه‌ای با بلومبرگ گفته بود که ضرب سکه‌های 22 عیار موسوم به “Mosi-Oa-Tunya” که نام خود را از آبشار نمادین ویکتوریا گرفته است، در ژوئیه 2024 کنار گذاشته شد، ولی در سال جاری و با افزایش قیمت طلا در بازار جهانی، ضرب سکه از سر گرفته شد. به گفته پرسیستنس گوانیانیا، عضو کمیته سیاست پولی بانک مرکزی، این سکه‌ها اکنون دوباره از طریق بانک‌های وام‌دهنده در دسترس هستند. بانک مرکزی زیمبابوه، انتشار سکه‌های طلا را از طریق فروشندگان مجاز دوباره آغاز کرده است و این سکه‌ها در واحدهایی از یک دهم اونس تا یک اونس طلا فروخته می‌شوند.

افزایش تولید ذرت در زیمبابوه

خشکسالی ویرانگر زیمبابوه در سال گذشته، بدترین خشکسالی در 40 سال گذشته بود که تولید ذرت را بیش از 70 درصد کاهش داد. آخرین ارزیابی دولت می‌گوید که سطح زیر کشت ذرت از 1.7 میلیون هکتار در فصل زراعی 2024- 2023 به 1.8 میلیون هکتار در فصل زراعی 2025-2024 افزایش یافته است. کابینه دولت اخیرا اعلام کرد: بر اساس ارزیابی به عمل آمده، تولید ذرت در فصل زراعی جاری بیش از 2.29 میلیون تن تخمین زده می‌شود که چهارمین تولید این کشور تاکنون است. با توجه به میزان نامنظم بارندگی در مناطق کلیدی، کشت ذرت در آغاز فصل زراعی، پیش‌بینی‌های محتاطانه‌تری هم وجود دارد. سازمان غذا و کشاورزی (FAO)  در به‌روزرسانی ماه مارس خود تأیید کرد که زیمبابوه احتمالاً امسال شاهد محصول بهتری خواهد بود. با این حال، هشدار داد که برداشت ذرت ممکن است برای تقاضای داخلی ناکافی باشد و نیاز به واردات غلات احساس می‌شود. بر این اساس، تولید ذرت ممکن است در مقایسه با فصل قبل، بهبود اندکی نشان دهد، اما احتمالاً 10 تا 15 درصد کمتر از نیاز ملی خواهد بود.  فائو می‌گوید این کمبود به دلیل توزیع نامناسب بارندگی در کمربندهای کشاورزی درشمال این کشور است، جایی که بارندگی، 20 تا 30 درصد کمتر از میانگین بوده است.

پیشرفت چشمگیر صنعت معدن زیمبابوه

هیئت دولت زیمبابوه اعلام کرد که سیاست توسعه معدنی با تکمیل 96 درصد از مراحل تدوین، در حال نهایی شدن است، در حالی که سیستم مجوز آنلاین 90 درصد از مراحل اولیه را طی کرده است. دکتر جنفان موسوره در جلسه توجیهی پس از کابینه، گفت: تدوین سیاست توسعه معدنی 96 درصد تکمیل شده است و ساخت نیروگاه انرژی پالم ریور در بیت‌بریج در حال انجام است. پیش‌بینی می‌شود منطقه ویژه اقتصادی متالورژی انرژی پالم ریور با بودجه 3.6 میلیارد دلاری که توسط رئیس‌جمهور منانگاگوا در بیت‌بریج راه‌اندازی شده است، تا سال 2030 تقریباً 1.7 میلیارد دلار درآمد ایجاد کند. توسعه کارخانه کاهش دی‌اکسید گوگرد زیمپلاتس در استان غربی ماشونالند در حال انجام است و تأسیس کارخانه فولاد کربنی دیسکو در استان‌های چیوهو-مووما، ماشونالند شرقی و میدلندز 100 درصد تکمیل شده است.

افزایش درآمد طلای زیمبابوه در سه ماهه اول 2025

طبق آخرین آمار بانک مرکزی زیمبابوه، در سه ماهه اول سال 2025، زیمبابوه 396 میلیون دلار آمریکا از صادرات طلا درآمد کسب کرد که در مقایسه با 303 میلیون دلار در مدت مشابه سال گذشته، 30 درصد افزایش را نشان می دهد. با وجود موانعی مانند افزایش هزینه‌های ورودی و نوسانات ارزی، تولید طلای زیمبابوه در سال 2024 به رکورد 36.48 تن رسید که 21 درصد بیشتر از سال 2023 است و از هدفگذرای 35 تنی فراتر رفت.  معدنچیان در حال حاضر 70 درصد از درآمد صادراتی خود را به دلار آمریکا دریافت می‌کنند، در حالی که 30 درصد بقیه باید به Zig تبدیل شود. طبق گزارش گروه بین‌المللی بحران، سالانه 1.5 میلیارد دلار طلا به صورت قاچاق از زیمبابوه خارج می‌شود و این کشور از درآمد حیاتی صادرات محروم می‌شود.

پایان برگزاری شصت و پنجمین نمایشگاه بین‌المللی تجارت زیمبابوه

شصت و پنجمین نمایشگاه بین المللی تجارت زیمبابوه (ZITF) در  بولاوایو که 25 آوریل به پایان رسید، با استقبال خوبی مواجه شد و منجر به توافقات تجاری بزرگ و معاملات تجاری به ارزش تا 10 میلیون دلار آمریکا شده است. ZITF  امسال که با موضوع "صنعتی‌سازی: ایجاد یک چشم‌انداز اقتصادی یکپارچه" برگزار شد، نه تنها با مشارکت ملی و بین‌المللی زیادی مواجه شد، بلکه نشان‌دهنده تغییر به سمت نتایج اقتصادی ملموس، فراتر از نمایشگاه‌های سنتی نیز بود. منگالیسو ندلوو، وزیر صنعت و تجارت، در گفتگو با رسانه‌ها گفت که نتایج اولیه نظرسنجی از غرفه‌داران، فعالیت تجاری قابل توجهی را در طول این رویداد یک هفته‌ای نشان می‌دهد. از  نکات برجسته و قابل توجه این نمایشگاه، نهائی شدن سرمایه‌گذاری 12 میلیون دلاری در توسعه محوطه ZITF و احداث یک مرکز تجاری خرده فروشی جدید در محل نمایشگاه و امضاء قرارداد واردات محصولات کشاورزی یک شرکت زیمبابوه با بلاروس بود. ZITF 2025 شاهد افزایش شدید مشارکت بخش خصوصی بود که از 298 شرکت در سال 2024 به 368 شرکت در سال جاری افزایش یافت و مشارکت بین‌المللی نیز با افزایش غرفه‌دارانی از 30 کشور در مقایسه با 21 کشور در سال گذشته مواجه شده است.

بوتسوانا

احتمال کاهش سرعت رشد اقتصادی در بوتسوانا

صندوق بین‌المللی پول در مورد انتظارات خود از عملکرد احتمالی اقتصاد کشورهای جنوب صحرای آفریقا در سال 2025 توضیحاتی ارائه داد. این منطقه از جهان پس از آنکه رئیس جمهور آمریکا، اخیراً برخی از بالاترین تعرفه‌های تجاری برنامه‌ریزی شده خود را اعمال کرد و سپس این اقدام را به مدت 90 روز به حالت تعلیق درآورد، در نوعی رکود اقتصادی قرار دارد.

بوتسوانا با نرخ 37 درصدی تعرفه بر صادرات خود به ایالات متحده روبرو است، در حالی که لسوتو ممکن است با 50 درصد و آفریقای جنوبی با 30 درصد تعرفه مواجه شوند. این عدم قطعیت در سراسر جهان طنین‌انداز شده است و برای بوتسوانا، بیشترین نمود را در بخش الماس، ستون فقرات حساس این کشور و بخشی که همه سیاست‌گذاران برای رهایی اقتصاد از رکود سه درصدی در سال 2023 به آن چشم دوخته‌اند، دارد. خط لوله الماس خام از معادن جواننگ و اوراپا، قبل از عزیمت به ایالات متحده که حدود 54 درصد از تقاضای سالانه الماس فرآوری شده را تشکیل می‌دهد، به مراکزی در هند، دبی و آنتورپ منتهی می‌شود.

بانک جهانی در به‌روزرسانی گزارش «نبض آفریقا» اعلام کرد: «چشم‌انداز خارجی بوتسوانا همچنان نامشخص است، زیرا ارتباط نزدیکی با نوسانات بازار الماس دارد». علاوه بر گران‌تر کردن الماس برای مصرف‌کنندگان آمریکایی، تعرفه‌های برنامه‌ریزی‌شده در حال حاضر احساسات مصرف‌کنندگان را در آن کشور متزلزل کرده و تورم بالاتر و درآمدهای قابل تصرف محدودتر را تهدید می‌کند که هر دو خبر بدی برای فروش الماس هستند. بازارهای ایالات متحده آشفته شده‌اند، در حالی که معرفی و سپس توقف اقدام تعرفه‌ای، و همچنین تشدید متعاقب بن‌بست تجاری با چین، اقتصاد ایالات متحده را در وضعیت بحرانی قرار داده است. در سالی که سیاست‌گذاران محلی انتظار داشتند حداقل تا ماه ژوئیه شاهد تغییر در رکود طولانی‌مدت الماس باشند، تعرفه‌های تجاری منجر به عدم قطعیت ناخواسته‌ای شده‌اند.

 زامبیا

افزایش تولید مس در زامبیا

پاول کابوسوه، وزیر معادن زامبیا بیان کرد که تولید مس این کشور در سه ماهه اول سال 2025 نسبت به سال قبل حدود 30 درصد افزایش یافته و از حدود 173 هزار تن در سه ماهه اول سال 2024 به حدود 224 هزار تن رسیده است. کابوسوه در بیانیه‌ای اعلام کرد که تولید بیشتر توسط دو شرکت بزرگ، معادن مس کانکولا و معادن مس موپانی بوده که، در افزایش تولید کلی نقش داشته است.

به این ترتیب میزان تولید که در سال گذشته در همین زمان 732580 تن بود، در این سال به 820670 تن رسیده است. این افزایش تولید در حالی رخ داده است که زامبیا در سال گذشته به شدت درگیر قطعی برق بود. زامبیا بعد از کنگو دومین تولید کننده بزرگ مس در آفریقا به شمار می‌رود.