مسکن اجتماعی در ایرلند

بخش مسکن به عنوان بخش مهمی از اقتصاد ایرلند محسوب می‌شود که چالش های فراوان آن، مشکلات زیادی برای مردم به همراه داشته است. در حال حاضر، کمبود شدید مسکن و همزمان، افزایش نرخ خرید و اجاره مسکن، مردم ایرلند را با مشکل روبرو کرده است.

برآوردهای رسمی در ایرلند نشان می دهد که شکاف موجود میان عرضه و تقاضا در بخش مسکن به اندازه ای است که برای رفع آن، باید سالانه بین 50000 تا 60000 واحد مسکونی ساخته شود. بانک مرکزی ایرلند پیش بینی کرده است که مقابله با تقاضای مسکن و رشد مستمر جمعیت، مستلزم ساخت 52000 خانه در سال طی 25 سال آینده است و اگر دولت بخواهد کسری موجود را در طول یک دهه کاهش دهد، باید سالانه تقریباً 70000 واحد بسازد.

یکی از راهکارهای قدیمی در اروپا برای حل معضل مسکن و تأمین مسکن برای اقشار کم درآمد، مسکن اجتماعی (Social housing) است. پیشینه این طرح در اروپا به نیمه دوم قرن نوزدهم میلادی برمی‌گردد که با هدف حل بحران مسکن گروه‌های کم‌درآمد در کشورهای صنعتی مطرح شد. خرابی‌های حاصل از جنگ جهانی و هم‌چنین صنعتی شدن و آمدن مهاجران از روستا به شهر برای کار در صنایع باعث بروز بحران مسکن در این کشورها شده بود. کشورهای پیشرو در زمینه مسکن اجتماعی انگلستان، آلمان و هلند بودند که اقدام به ساخت و اجاره واحدهای مسکونی کم‌درآمد کردند. ساخت مسکن اجتماعی در دهه‌ی 1950، 1960 و نیمه اول 1970 به صورت گسترده رواج داشت اما بعد از آن، این الگو در اغلب کشورها تغییر کرد.

در ایرلند نیز پیشینه تاریخی مسکن اجتماعی، ریشه در ابتکارات بهداشت عمومی‌برای رسیدگی به شرایط زاغه نشینی در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم دارد. این طرح در طول زمان، با تعهد مجدد دولت در دهه 1990 برای افزایش و تنوع بخشیدن به عرضه مسکن، تکامل یافته است. تا دهه 1950، مسکن اجتماعی، اکثریت خانه‌های جدید در ایرلند را شامل می‌شد و تقریباً از هر پنج نفر ایرلندی، یک نفر در مسکن اجتماعی زندگی می‌کرد. اما با کاهش بودجه دولت برای تأمین مسکن اجتماعی بین سال‌های 2008 تا 2014 به میزان 88 درصد، ساخت این نوع خانه‌ها نیز تا 90 درصد کاهش یافت.

سیستم مسکن اجتماعی در ایرلند، شامل ساخت خانه‌های مقرون به صرفه توسط دولت و اختصاص آن به افراد یا خانواده­‌های فاقد توانایی خرید یا اجاره مسکن، است. استحقاق افراد برای برخورداری از امتیاز مسکن اجتماعی، در درجه اول توسط مقامات محلی و نهادهای ذیربط، تشخیص داده می‌شود. یکی از شرایط مهم، برخورداری از حق قانونی برای اقامت طولانی مدت در ایرلند است. بر این اساس، افراد و گروه­هایی مانند پناهندگان اوکراینی، که از حمایت موقت برخوردار هستند، نمی‌توانند برای مسکن اجتماعی درخواست دهند. همچنین ملاک درآمد برای برخورداری از مسکن اجتماعی، میزان حداکثر درآمد سالیانه افراد است که بین 30 هزار تا 40 هزار یورو در مناطق مختلف ایرلند در نظر گرفته می‌شود. بر این اساس افرادی که حداکثر تا 40 هزار یورو در سال درآمد دارند، می‌توانند برای مسکن اجتماعی ثبت نام کنند.

ساخت مسکن اجتماعی در ایرلند، تحت اشراف و نظارت عالیه شورای مسکن اجتماعی (The Irish Council for Social Housing - ICSH) و با مشارکت بیش از 270 انجمن مسکن در سراسر کشور صورت می‌گیرد. همچنین سالانه گزارشی تحت عنوان «خلاصه ارزیابی‌های مسکن اجتماعی (SSHA)» منتشر می‌شود که بر اساس آن، تعداد کل خانوارهای واجد شرایط برای برخورداری از مسکن اجتماعی مشخص می‌شود.

روند کاهشی در ساخت مسکن اجتماعی در ایرلند کماکان ادامه دارد و بر اساس آخرین گزارش رسمی وزارت مسکن در ماه آوریل 2025، دولت تقریباً 20 درصد از تعهدات خود در ساخت مسکن اجتماعی برای سال 2024 را انجام نداده است. بر این اساس، هدف گذاری دولت در سال 2024، 12930 واحد مسکن اجتماعی بوده که در پایان سال، 10596 واحد ساخته شده است. این در حالی است که میزان خانوارهای واجد شرایط مسکن اجتماعی در سال 2024، 59941 برآورد شده و نسبت به سال 2023، افزایش 1.9 درصدی داشته است.

 

منابع:

https://opendata.housing.gov.ie/dataset/social-housing-construction-status-report-q4-2023

https://icsh.ie/

https://www.citizensinformation.ie/en/housing/local-authority-and-social-housing/applying-for-local-authority-housing/

https://www.housingagency.ie/taxonomy/term/34

https://www.svp.ie/blog/social-housing-in-ireland-past-and-present/

https://www.irishtimes.com/politics/2025/04/23/social-homes-delivery-target-for-2024-missed-by-almost-20/

https://www.rte.ie/news/politics/2025/0423/1509057-social-housing/