وضعیت پالایشگاهی و نیروگاهی جمهوری نیجر

گزارش حاضر به بررسی وضعیت فعلی پالایشگاه‌ها و نیروگاه‌های نیجر، شرکت‌های فعال در این حوزه و همچنین چالش‌های امنیتی منطقه ساحل می‌پردازد.

الف) وضعیت پالایشگاه‌ها و نیروگاه‌های نیجر:

- پالایشگاه‌ها:

پالایشگاه سوراز(SORAZ) به عنوان تنها پالایشگاه فعال در نیجر، واقع در نزدیکی شهر زیندر است و ظرفیت این پالایشگاه ۲۰,۰۰۰ بشکه در روز می‌باشد. این پالایشگاه توسط شرکت ملی نفت چین  (CNPC) ساخته شده و مالکیت آن، بین این شرکت و دولت جمهوری نیجر تقسیم شده است. خوراک این پالایشگاه از نفت خام استخراج شده از میدان نفتی آگادم تامین می‌شود. لازم به ذکر است، نیجر در سال 2011 به دنبال بهره برداری از چاه نفت آگادم توسط شرکت  CNCP با ظرفیت تولید 20,000 بشکه در روز، به کشوری تولید کننده نفت تبدیل شد.

 دولت نیجر با همکاری شرکت ملی نفت چین از نوامبر 2023 با افزایش تولید خود به 110,000 بشکه در روز و همچنین به لطف بهره برداری از خط انتقال نفت از آگادم به بندر سمه در بنین، به جرگه کشور های صادر کننده نفت خام پیوست. اخیرا هم شرکت sonidep از سوی دولت نیجر مامور گردیده تا در زمینه‌های اکتشاف و استخراج نفت در نیجر فعالیت نماید.

- نیروگاه‌ها:

در حوزه نیروگاهی، نیجر چندین نیروگاه مهم دارد که یکی از مهم‌ترین آنها، نیروگاه حرارتی نیامی‌با ظرفیت تولید ۸۰ مگاوات انرژی الکتریسیته است. این نیروگاه با همکاری شرکت‌های خارجی و توسط دولت نیجر ساخته و مدیریت می‌شود. همچنین، در مناطق دیگر این کشور چندین نیروگاه با توان زیر ۵۰ مگاوات وجود دارد که برق مناطق مجاور خود را تأمین می‌کنند. یکی از نکات مهم در زمینه نیروگاه‌های برق در نیجر، فقدان یک شبکه منسجم انتقال برق فشار قوی به‌صورت سراسری در این کشور است. در طول دو دهه اخیر، بانک جهانی با اعطای کمک‌هایی به دولت نیجر باعث گسترش شبکه برق‌رسانی در این کشور شده است، اما این کشور همچنان با معضل جدی تولید و انتقال برق مواجه است.

علاوه بر نیروگاه‌های سوخت فسیلی و زغال‌سنگ، نیجر دارای ظرفیت‌های گسترده‌ای در زمینه انرژی‌های پاک است. از جمله این ظرفیت‌ها، نیروگاه برق خورشیدی گوروباندا با ظرفیت تولید ۵۰ مگاوات است که با مشارکت شرکت‌های غربی و حمایت مالی بانک جهانی در مجاورت نیامی ساخته شده است.

ب) شرکت‌های فعال در حوزه پالایشگاهی و نیروگاهی:

در نیجر چندین شرکت بین‌المللی در حوزه پالایشگاهی و نیروگاهی فعالیت می‌کنند. شرکت ملی نفت چین (CNPC) نقش مهمی در بهره‌برداری از پالایشگاه سوراز و استخراج نفت در نیجر دارد. همچنین، شرکت اورانو (Orano) فرانسه در استخراج اورانیوم فعالیت می‌کرد. اخیرا مجوز بهره برداری این شرکت در یکی از معادن اورانیوم نیجر از سوی دولت نیجر لغو گردیده است.

ج) ظرفیت تولید فعلی و نیاز آینده:

با توجه به رشد جمعیت و توسعه اقتصادی پیش بینی شده، نیجر نیازمند افزایش ظرفیت تولید انرژی و فرآورده‌های نفتی خود است. در حال حاضر، این کشور به تقریباً ۱۰۰,۰۰۰ بشکه نفت در روز و حدود ۵۰۰ مگاوات برق نیاز دارد تا نیازهای داخلی خود را برآورده سازد. با افزایش پیش‌بینی شده در نرخ رشد (حدود ۷ درصد)، این نیازها در طی پنج سال آینده به تقریباً 150000بشکه نفت در روز و ۸۰۰ مگاوات برق خواهد رسید.

د) سیاست‌های دولت پس از کودتا:

پس از کودتای نظامی سال ۲۰۲۳ میلادی، دولت نظامی نیجر سیاست‌های متفاوتی در حوزه انرژی اتخاذ کرده است. این دولت به دنبال ملی‌سازی برخی از صنایع کلیدی است تا کنترل بیشتری بر منابع طبیعی کشور داشته باشد. همچنین، با وجود ملی‌سازی، دولت نیجر به دنبال جذب سرمایه‌گذاری خارجی برای توسعه زیرساخت‌های انرژی است. علاوه بر این، دولت جدید به دنبال توسعه پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی و برق آبی است تا وابستگی به منابع فسیلی را کاهش دهد.

ه) نقش کشورهای دیگر و سیاست‌های آنها:

کشورهای مختلف به ویژه چین نقش مهمی در بخش انرژی نیجر دارند. چین از طریق شرکت CNPC نقش مهمی در استخراج و پالایش نفت در نیجر ایفا می کند. فرانسه از طریق شرکت اورانو در استخراج اورانیوم فعال بوده است، اگرچه پس از کودتا حضور و نفوذ شرکت های فرانسوی در نیجر تضعیف شده است. آمریکا و اتحادیه اروپا هم عمدتاً از طریق کمک‌های مالی و فنی به توسعه پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر در نیجر قبلا کمک  می‌کردند که این کمک ها پس از کودتای 26 جولای 2023 از سوی غرب متوقف شده است.

منابع:

1. Africa Energy Portal
2. Reuters - Niger Politics
3. International Energy Agency (IEA) - Niger
4. World Bank - Energy Projects in Niger
5. CNPC - Operations in Niger
6. Total Energies – Niger