بوتسوانا و طرح مسیرجدید ریلی ترانس کالاهاری

اریک مولاله (ٍErik Molale)، وزیر حمل و نقل و فوائد عامه بوتسوانا در مصاحبه ای در روز دوشنبه 18 دسامبر 2023 در پایتخت این کشور گابورون(Gaborone) اعلام کرد که با توجه به فرایند طولانی بارگیری و تخلیه کشتی‌ها در بنادر آفریقای جنوبی، این کشور پیشنهادهایی را برای سرمایه گذاری جهت تسریع در ساخت خط ریلی ترنس کالاهاری (Trans-Kalahari) به بندر نامیبیا از شرکت های اماراتی، قطری، چینی، هندی و مصری دریافت کرده است که آفریقای جنوبی و شبکه حمل و نقل آن را دور خواهد زد. وی افزود که ایجاد این مسیر جایگزین، مورد علاقه برخی شرکت‌های آفریقای جنوبی نیز می‌باشد، زیرا حمل کالا به برخی شهرهای این کشور را کوتاه تر خواهد کرد.

خط ریلی ترنس کالاهاری به طول 1500 کیلومتر از میدان‌های زغال سنگ مامابولا (Mmamabula) نزدیک گابورون شروع خواهد شد و از طریق صحرای کالاهاری تا گوبابیس در نامیبیا و خلیج والویس(Walvis Bay) در اقیانوس اطلس ادامه خواهد داشت.

هدف از احداث این راه آهن جدید، حمل و نقل کالاهائی مانند سوخت، سنگ آهن، مس و زغال سنگ به بازارهای جهانی و منطقه ای است. پیش‌بینی می‌شود که این پروژه بعد از افتتاح، حمل سالانه 14 میلیون تن کالا را با پتانسیل افزایش به 56 میلیون تن تسهیل نماید.

بوتسوانا، کشوری محصور در خشکی است و یکی از بزرگترین تولیدکنندگان الماس در جهان و صادرکننده بزرگ گوشت گاو می‌باشد که بیشتر تجارت خود را به آفریقای جنوبی متکی است. حداقل دو سوم از منابع زغال سنگ آفریقا (بیش از 200 میلیارد تن) در بوتسوانا قرار دارد و این کشور قصد دارد 10 درصد از کل تولید زغال سنگ جهان را صادر کند و با کلمبیا، استرالیا، روسیه و آفریقای جنوبی رقابت نماید.

راه آهن جدید قرار است در امتداد جاده آسفالته ای ساخته شود که به طور مشترک توسط دولت های نامیبیا و بوتسوانا در دهه 1990 با سرمایه گذاری اولیه 850 میلیون دلار نامیبیا (N$) احداث شد. این جاده، بندر والویس را به بوتسوانا و استان خاوتینگ در آفریقای جنوبی متصل می‌کند. طرح هایی برای توسعه این کریدور و اتصال آن به جمهوری دموکراتیک کنگو (DR)، زامبیا و زیمبابوه نیز پیش بینی شده است. بندری که به عنوان بندر دروازه توسعه جامعه آفریقای جنوبی (سادک ) شناخته می‌شود، قرار است در 5 کیلومتری شمال خلیج والویس ساخته شود و فازهای دوم و سوم بندر که ابتدا قرار بود در سال 2020 آغاز شود، شامل ساخت ترمینال فله خشک و پنج ترمینال زغال سنگ برای تامین محموله‌های زغال سنگ بوتسوانا می‌باشد.

اجزای پروژه ترنس کالاهاری، علاوه بر ساخت و یا ارتقاء زیرساخت های راه آهن موجود، شامل ایجاد تسهیلات بارگیری درمامابولا نیز می‌شود. موافقتنامه اولیه برای احداث این خط آهن راهبردی جدید در سال 2010 بین بوتسوانا و نامیبیا به منظور صادرات زغال سنگ از شرق بوتسوانا امضاء شد، اما با کاهش قیمت جهانی زغال سنگ، سرمایه گذاران از حمایت از آن خودداری کردند.

 

دوکشور مجددا در سال 2015 یک دفتر مشترک(Trans-Kalahari -TKR-PMO)) برای مدیریت آن راه اندازی کردند. بر اساس اعلام  این دفتر، 12 شرکت برای تأمین بودجه مطالعات امکان سنجی و توسعه این کریدور ابراز علاقمندی کرده اند. مناقصه‌گر موفق نهایی، طبق قرارداد، کارهای مربوط به طراحی، ساخت، تامین مالی، بهره‌برداری، نگهداری و واگذاری را انجام خواهد داد. از مناقصه‌گر برنده انتظار می‌رود که پروژه را از طریق قرارداد مشارکت عمومی و خصوصی (PPP) انجام دهد. در طول دوره امتیاز توافق شده، برنده مناقصه، تامین مالی و بهره برداری از کریدور راه آهن را به منظور بازیابی سرمایه خود انجام خواهد داد. قرار است برنده مناقصه در ماه مارس سال آینده اعلام و ساخت و ساز آن نیز از ژانویه 2025 شروع شود.

طبق اعلام دفتر مدیریت پروژه، شرکت چند ملیتی فرانسوی NGE Contracting، شرکت چینی China Civil Engineering Construction Corporation، شرکت مصریOrascom Construction و شرکت هندی Rail Vikas Nigam Limited  و چهار کنسرسیوم از آفریقای جنوبی برای برنده شدن در این مناقصه با یکدیگر  رقابت می‌کنند.

هزینه اولیه احداث این خط آهن، 15 میلیارد دلار آمریکا برآورد شده است که احتمالاً افزایش خواهد یافت. تا کنون، هیچ مؤسسه مالی بزرگی برای مشارکت در این پروژه ابراز علاقه مندی نکرده است، اما بانک جهانی و بانک توسعه آفریقا (AfDB) به عنوان منابع احتمالی شناسایی شده اند.

به طورکلی، کشورهای منطقه به دنبال راه‌هایی برای رساندن بهتر کالاهای خود به بازارهای جهانی هستند. ایالات متحده از یک خط ریلی از معادن مس و کبالت در زامبیا و جمهوری دموکراتیک کنگو تا لوبیتو در آنگولا حمایت می‌کند، در حالی که دولت چین یک شرکت دولتی را برای مذاکره در مورد امتیاز بهره برداری از راه آهنی که زامبیا را به بندر تانزانیا متصل می‌کند، انتخاب کرد.

 

فهرست منابع:

https://www.bloomberg.com/news/articles/2023-12-19/crumbling-south-african-rail-prompts-botswana-to-forge-new-route

https://africaresearchonline.wordpress.com/2015/09/24/botswana-namibia-trans-kalahari-railway/

https://neweralive.na/posts/global-giants-scramble-for-mega-railway-project

https://www.zawya.com/en/projects/construction/french-chinese-indian-egyptian-companies-in-the-fray-for-namibia-botswana-railway-line-rzi8j7co

https://www.engineeringnews.co.za/article/crumbling-south-african-rail-prompts-botswana-to-forge-new-route-2023-12-19