هند و طرح وضع سقف قیمت بر نفت روسیه توسط گروه هفت

کشورهای عضو گروه هفت توافق کرده اند که در آینده نزدیک یک سقف قیمتی را برای خرید نفت از روسیه وضع نمایند. روزانه سه میلیون بشکه از نفت روسیه رهسپار کشورهای اروپایی و در صدر آنها آلمان، ایتالیا و هلند می گردد که معادل 30 درصد نفت مورد نیاز کل اروپاست. اجرای این طرح منوط به یافتن منابع جایگزین نفت روسیه می باشد. در شرایطی که ایالات متحده می تواند 1.5 میلیون بشکه در روز از این مقدار را پوشش دهد، کشورهای اروپایی برای آن که نیازمند استفاده از ذخایر استراتژیک اتحادیه اروپا و نیزOECDنگردند، باید به منابع دیگری هم چون اوپک پلاس رو بیاورند.

  در میان بندهای بیانیه نهایی چهل و هشتمین نشست سران گروه هفت در آلمان،  یک بند بیش از همه بحث بر انگیز بوده است. "محدودیت احتمالی کلیه خدمات مرتبط با انتقال جهانی نفت خام و فراورده‌های نفتی روسیه مگر در صورتی که نفت روسیه زیر قیمتی که با هم فکری شرکای گروه هفت وضع می‌گردد خریداری شود."

به عبارت دیگر کشورهای عضو گروه هفت توافق کرده اند که در آینده نزدیک سقف قیمتی را برای خرید نفت از روسیه وضع نمایند. گفته شده که بر اساس این طرح کشورهای گروه هفت در صددند که با تعیین قیمتی اندکی بالاتر از هزینه تمام شده تولید نفت، سود حاصل از فروش نفت را برای روسیه آن چنان کم سازند که نتواند از آن برای تامین مخارج جنگ در اوکراین استفاده کند.

روسیه روزانه نزدیک به 11 میلیون بشکه نفت تولید می‌کند که حدود نیمی از آن را صادر می نماید که از این میان 1.6 میلیون بشکه در روز (معادل 20 درصد صادرات نفت روسیه) به چین و 800 هزار بشکه (معادل حدود 10 درصد صادرات نفت روسیه) به هند صادر می‌گردد. درآمد حاصل از صادرات نفت (که مهمترین بخش درآمدهای روسیه و دو برابر درآمدهای گازی آن است) 45 درصد درآمدهای روسیه را شامل می‌گردد. روزانه سه میلیون بشکه از نفت روسیه رهسپار کشورهای اروپایی و در صدر آنها آلمان، ایتالیا و هلند می‌گردد. (معادل 30 درصد نفت مورد نیاز اروپا)

اجرای این طرح منوط به یافتن منابع جایگزین نفت روسیه می‌باشد. در شرایطی که ایالات متحده می‌تواند 1.5 میلیون بشکه در روز ارز این مقدار را پوشش دهد، کشورهای اروپایی برای آن که نیازمند استفاده از ذخایر استراتژیک اتحادیه اروپا و نیز OECDنگردند[1]، باید به منابع دیگری هم چون اوپک پلاس رو بیاورند.

 اروپاییان در میان اعضای اوپک پلاس به عربستان و امارات چشم امید دوخته اند. این در حالی است که با افشای گفتگوی مکرون با بایدن در اجلاس گروه هفت که گفته طی گفتگوی تلفنی با امیر امارات به وی گفته شده که امارات فاقد هر گونه ظرفیت افزایش تولید می‌باشد عملا روی امارات نیز نمی‌توانند حساب کنند.

 در این میان به نظر می رسد که عربستان تنها کشور عضو اوپک است که از ظرفیت افزایش تولید برخوردار می‌باشد هر چند که این ظرفیت نیز در مقایسه با نیاز اروپا بسیار اندک و بین 600 تا 800 میلیون بشکه در روز تخمین زده می‌شود و عربستان گفته که حداقل تا 6 ماه آینده نمی‌تواند بر ظرفیت خود چیزی بیفزاید.[2]

 این در حالی است که به نظر می رسد برخی دیگر از اعضای اوپک هم چون آنگولا و لیبی به دلیل عدم سرمایه گذاری کافی قادر به حفظ تولید نفت خود در سطح فعلی نخواهند بود. گفته می‌شود که هزینه تمام شده تولید نفت برای روسیه در حدود سه تا چهار دلار در هر بشکه می‌باشد و از این رو روسیه حتی با فروش نفت در بازه قیمتی 25 تا 30 دلار در هر بشکه نیز هم چنان سود خواهد کرد.

اما تمام ماجرا به همین جا ختم نمی‌شود؛ چرا که اروپا تنها تصمیم گیرنده و حتی مهم ترین تصمیم گیرنده این ماجرا نمی‌تواند باشد. در شرایطی که اروپا درصدد است که بر قیمت نفت خریداری شده از روسیه محدودیت وضع نماید این روسیه است که می‌تواند تصمیم بگیرد که آیا این شرایط جدید را بپذیرد یا این که به صادرات نفت خود به اروپا خاتمه دهد و به دنبال بازارهای جایگزین مطلوب تر برای نفت خود بگردد.

علاوه بر اروپا و روسیه همراهی سایر کشورها با این طرح به ویژه آنهایی که تا به امروز در تحریم ها علیه انرژی روسیه مشارکت نکرده اند تعیین کننده خواهد بود. چرا که در صورت تداوم و افزایش خرید نفت روسیه توسط کشورهایی هم چون هند و چین، این طرح بی نتیجه خواهد بود.[3]

بر اساس تحلیل های کارشناسان اقتصادی هند، اگر چه عملی شدن این تصمیم می‌تواند با کاستن از فشار تورم جهانی، در مجموع از فشار تورمی وارده بر اقتصاد هند بکاهد و برای آن مطلوب باشد[4] اما با توجه به این که هند هم اکنون نیز نفت را با تخفیف از شرکت های نفتی روسی می خرد و از این طریق تا حدود زیادی در ثابت نگه داشتن قیمت نفت و فراورده‌های نفتی در سطح قبل از شروع جنگ در اوکراین موفق بوده، مسلما عملی شدن این طرح، چندان تفاوت حیاتی ای به حال هند نخواهد داشت.

از آن سو برخی تحلیل گران نگران پیامدهای کابوس وار عکس العمل احتمالی روسیه به این طرح هستند[5] و معتقدند که روسیه می‌تواند با قطع صادرات نفت و گاز خود به اروپا و تلاش برای یافتن بازارهای جایگزین به ویژه در آسیا پیش از آن که اروپا موفق به یافتن منابع جایگزین گردد باعث افزایش شدید قیمت جهانی نفت گردد.[6].

[1] Amb. Narindar Chauhan, "The geopolitics of oil and gas in Europe", Financial express, June 28, 2022.

[2] Grant Smith and Salma El Wardany, "OPEC+ Set for Brief Respite Before Tough Decision on New Deal", Bloomberg, 28 June 2022

[3] "After price cap talks, Russian Oil to get expensive, should India be worried?", Mint, June 28, 2022.

[4] "Advantage India as G7 wants Russia oil price cap", Indian Express, 29th June 2022. & Amit Mishra, "Explained: How Price Cap On Russian Oil Proposed By G7 Nations Is Likely To Be Operationalised And Potential Impact On India", Swarajia, Jun 28, 2022.

 [5] "Why Russian oil and gas price cap is easier said than done", Reuters, June 28, 2022.

 [6] Daniel Flatley, "G-7 Idea For Russian Oil-Price Cap Is Beloved By Economists But Faces A Harsh Reality", BQ prime, Jun 28, 2022.