مصاحبه وزیر تجارت و گردشگری صربستان در خصوص تجارت الکترونیک
مطلب پیش رو، برگردان مصاحبه منتشر شده در ماهنامه دیپلماسی و تجارت صربستان با خانم تاتیانا ماتیچ وزیر تجارت، گردشگری و ارتباطات جمهوری صربستان در خصوص توسعه تجارت الکترونیک است. وی در این مصاحبه تصمیمات دولت صربستان در خصوص استفاده از تجارت الکترونیک در سیستم مبادلات مالی داخلی را تبیین کرده است.
* دولت، برنامه توسعه تجارت الکترونیک را در جمهوری صربستان تصویب نموده که اولین سند سیاست عمومی در بخش تجارت الکترونیک است.
* وزارت تجارت، گردشگری و ارتباطات، از سالها پیش در زمینه بهبود مقررات، ایجاد اعتماد در مصرف کنندگان و همچنین آموزش فروشندگان، در زمینه تجارت الکترونیک به شدت کار کرده است. در این مصاحبه پیرامون کلیه اقداماتی که تاکنون صورت گرفته و برنامه‌های توسعه تجارت الکترونیکی در صربستان گفتگو شده است.
به طور خاص تاکنون چه اقدامی انجام شده و چه چیزی به توسعه تجارت الکترونیکی در صربستان کمک کرده است؟
- وزارت تجارت، گردشگری و ارتباطات، در زمینه هماهنگی با Acquis Communautaire (نهاد حقوقی اتحادیه اروپا)، در بخش حمایت از مصرف کننده و انتقال دستورالعمل های اتحادیه اروپا به قانون حمایت از حقوق مصرف کننده، پیشرو بوده و در پیوستن به بازار واحد اروپایی پیشرفت خوبی داشته و حمایت از مصرف کننده را تسهیل کرده است. در سند راهبردی به نام «استراتژی حمایت از حقوق مصرف کننده 2019-2020»، تجارت الکترونیک به ویژه مورد توجه قرار گرفته و یکی از اقدامات ذکر شده در سند، افزایش آگاهی فروشندگان درخصوص تعهدات قانونی خود است. مسلماً توسعه و بهبود بازرگانی و تجارت الکترونیک در صربستان، از اولویت های وزارتخانه است. قانون تجارت جدید، اصلاحیه‌های قانون تجارت الکترونیک و قانون خدمات پستی نیز به تصویب رسیده است. همچنین، پس از پیشنهاد این وزارتخانه، دولت، برنامه توسعه تجارت الکترونیک در جمهوری صربستان را تصویب نمود که اولین سند سیاست عمومی در بخش تجارت الکترونیک است که مجموعه‌ای از اقدامات و فعالیت‌ها شامل حمایت از مصرف‌کننده، فرآیندهای پشتیبانی، پرداخت‌های آنلاین، تجارت مرزی، روندهای گمرکی و غیره را تعیین میکند. به موازات فعالیت های قانونی و مرتبط با برنامه، با همکاری USAID CFG، این وزارتخانه پروژه ای را با عنوان «تقویت تجارت الکترونیک در جمهوری صربستان» اجرا کرده است که منجر به چندین فعالیت برای افزایش اعتماد مردم به این نوع خریدها و همچنین تثبیت موقعیت فروشندگان الکترونیک در هنگام ارائه خدمات و خدمات به صورت آنلاین شد. در کنار کمپین رسانه‌ای، راهنمای مصرف‌کننده تجارت الکترونیک منتشر گردید که به مردم در مورد حقوق مصرف‌کننده در اینترنت و هم برای مشاغلی که می خواهند دوباره به سمت تجارت الکترونیک بروند، یا قصد افزودن تجارت الکترونیک به عنوان یک کانال فروش جدید علاوه بر فروش آنلاین موجود را دارند، آموزش می‌دهد. این خدمات رایگان هستند و می‌توانند به صورت هوشمندانه و با خیال راحت از پلتفرم وزارتخانه، www.pametnoibezbedno.gov.rs بارگیری شوند.
تجارت الکترونیک تاکنون چقدر بر توسعه کل اقتصاد تأثیر داشته است؟
- رشد پیش‌بینی‌شده تجارت الکترونیک در طی چند سال گذشته، انقلابی را در زمان شیوع بیماری همه‌گیری جهانی تجربه نمود که شاهد افزایش دو برابری فروش آنلاین و تعداد مراکز فروش آنلاین بود. به لطف قوانین جدید تنظیم تجارت الکترونیک، بسیاری از فعالیت‌ها به محیط آنلاین هدایت گردید و علی‌رغم شرایط ناشی از همه‌گیری، جامعه به عملکرد خوب خود در بخش اقتصاد تا حد زیادی ادامه داد.
طبق داده‌های جمع‌آوری‌شده توسط بانک ملی صربستان، ارزش معاملات الکترونیکی از 17.8 میلیارد دینار در سال 2019 به 32.38 میلیارد دینار در سال 2020 افزایش یافت.
اقتصاد سایه (پنهان) تا چه اندازه در اینترنت وجود دارد و وزارتخانه شما برای مقابله با آن چه میکند؟
- تخمین زده شده است که سهم اقتصاد سایه در تولید ناخالص داخلی ملی حدود 14.9٪ است. این وزارتخانه به طور مداوم در حال کار بر روی آگاه سازی و آموزش مصرف کنندگان برای هدایت مجدد آنها به خرید از فروشندگان قانونی است که به سود آنها است. زیرا آنها حقوق مصرف کنندگان خود را در صورتی که کالاها یا خدمات افراد ثبت‌نشده را بخرند، اعمال نخواهند کرد. علاوه بر این، وزارتخانه و بازرسان بازار آن، به دنبال قانون تجارت و قانون نظارت بر بازرسی، در حال مبارزه با اقتصاد سایه هستند. یکی از اقداماتی که انجام شده، سرکوب سازمان یافته تبلیغات آنلاین و فروش کالا توسط اشخاص ثبت نشده است. ما این کار را با جستجو در سیستم عامل های فروش آنلاین، شبکه‌های اجتماعی و نظارت بر عملیات پستی برای شناسایی فروشندگان ثبت نشده و اقدامات قانونی علیه آنها انجام داده‌ایم.
همچنین، قانون تجارت جدید به بازرسان بازار اجازه می دهد تا «خرید پنهانی» انجام دهند و بنابراین شواهد لازم در مورد فروش غیرقانونی را به دست آورند. وزارت کشور در این مسیر، از طریق اداره مبارزه با جرائم فن‌آوری بالا، ما را حمایت میکند. در سال 2020 و سه ماهه اول سال 2021، 125 مورد بازرسی در این بخش انجام شد و پس از شناسایی موارد نقض قانون، 44 درخواست برای رسیدگی به جرایم جنایی و همچنین دو پرونده کیفری به دلیل تجارت غیرقانونی ارائه شد.
راهبرد توسعه تجارت موجود در جمهوری صربستان تا پایان سال 2020 معتبر بود. آیا قصد دارید استراتژی جدیدی داشته باشید؟
- یک راهبرد توسعه تجاری جدید برای دوره 2021 تا 2025 در حال تدوین است که موازی با روند توسعه در اروپا خواهد بود و به ویژه بر توسعه شرکت های کوچک و متوسط تمرکز دارد.
اصلاحات تجارت الکترونیک و قانون تجارت جدید چگونه به توسعه تجارت آنلاین در صربستان کمک کرده است؟
- قانون تجارت جدید، مفهوم فروشگاه الکترونیک و پلتفرم الکترونیک را معرفی کرده است که تاکنون در قوانین داخلی تنظیم نشده است. یک تمایز واضح درخصوص اینکه چه کسی فروشنده کالا است (webshop) و چه کسی تنها رابط بین مصرف کننده و فروشنده است (سیستم عامل به عنوان "واسطه") ، تفکیک شده است. این امر از جنبه حمایت از حقوق مصرف کننده دارای اهمیت است، زیرا باید برای خریدار کاملاً واضح باشد که کالا را از چه کسی خریداری میکند، چه کسی با وی وارد یک رابطه قراردادی شده و در صورت شکایت از محصول، می‌تواند به او مراجعه کند. این احتمال که فروشنده، صاحب پلتفرم، فروشنده کالا نیز باشد را از این قاعده مستثنی نمی‌کند، بدین معنی که کلیه تعهدات قانونی مربوط به فروشنده را بر عهده خواهد گرفت. همچنین، شکل ویژه ای از تجارت الکترونیکی - dropshipping - به رسمیت شناخته شده و تنظیم شده است، بنابراین نمایش قیمت محصولات با ارزهای خارجی را به عنوان یک نوآوری قانونی مهم امکان پذیر میکند، که علاوه بر آن، این امکان را برای فروشندگان داخلی آسان‌تر می‌سازد تا پیشنهاد خود را به بازارهای خارجی ارائه دهند.
آیا در هنگام خرید آنلاین و آفلاین، حقوق مصرف کننده به یک اندازه حفظ می‌شود؟
- قانون حمایت از مصرف‌کننده، حقوق مصرف کنندگان را هم در خرید آنلاین و هم غیرآنلاین، تجویز میکند، و این به حق مصرف کننده برای درخواست اطلاعات قبل از قرارداد، حق شکایت، مسئولیت فروشنده برای انطباق کالاهای فروخته‌شده که مدت دو سال طول می‌کشد، و حقوق تحت ضمانت توافق‌شده، و غیره اشاره میکند. با این حال، توجه به این نکته مهم است که نکته اساسی در حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان در خرید آنلاین، حق مصرف‌کننده‌ای است که تصمیم خود را عوض کرده و از قرارداد منعقده ظرف 14 روز بدون عواقب خارج شود. حق کناره‌گیری برای خرید آنلاین معتبر است، در حالی که در خرید آفلاین، تنها گزینه‌ای است که فروشنده مجبور نیست با آن موافقت کند.
حق برداشت، این امکان را به مصرف کنندگان می دهد تا کالا را پس دهند و پول خود را پس بگیرند بدون اینکه لازم باشد دلیل آن را توضیح دهند. این به طور عمومی «حق تغییر ذهنیت یک فرد» نامیده می‌شود. فروشنده موظف است ظرف 14 روز پس از دریافت اظهارات مصرف کننده مبنی بر انصراف از قرارداد، به مصرف کننده بازپرداخت نماید. استراتژی حمایت از حقوق مصرف کننده 2024-2019، بر فعالیت‌های مربوط به توسعه حمایت از مشتری در تجارت الکترونیک متمرکز است.
آیا انگیزه ای برای فروشندگان الکترونیکی وجود دارد که به آنها کمک کند موقعیت خود را در بازار تثبیت کنند؟
- اهمیت تجارت الکترونیک تا حد زیادی شناخته شده است، اما کمبود اطلاعات در مورد تأسیس و مدیریت یک فروشگاه آنلاین، که به ویژه در میان خرده فروشان کوچکتر مشهود است، بی توجهی به مجموعه قوانین تجارت الکترونیک و عدم شناخت کافی از روش‌های گمرکی مربوط به صادرات، موانع اصلی هستند. راهنمای ذکر شده برای فروشندگان الکترونیک در درجه اول برای شرکت‌های کوچک و متوسط در نظر گرفته شده است. نظرسنجی انجام شده در اواخر سال گذشته در میان شرکت‌ها، که در آن حدود 82 درصد از شرکت کنندگان در این نظرسنجی، فروشگاه‌های اینترنتی خود را به همان اندازه مهم یا مهم‌تر از قالب فروش سنتی ارزیابی کرده اند، گویای این موضوع است که درک تجارت الکترونیکی به نسبت قبل چقدر تغییر کرده است. همچنین، وزارتخانه در آموزش برای مشاغل شرکت کرده است که توسط انجمن‌های گوناگون فروشندگان ترتیب داده شده است.
وزارتخانه در آینده برای کمک به توسعه و تقویت امنیت تجارت الکترونیک در صربستان چه کاری انجام خواهد داد؟
- در دوره پیش رو، به انجام فعالیت‌هایی ادامه خواهیم داد که در درجه اول برای افزایش اعتماد مردم به خرید آنلاین در نظر گرفته می‌شوند. با توجه به اینکه نقش رسانه در درک تجارت الکترونیک بسیار مهم است، ما کمپین‌های اطلاعاتی و آموزشی را انجام خواهیم داد و همکاری با رسانه‌ها را شدت خواهیم بخشید. برنامه‌های وبیناری برای مشاغل و فروشندگان الکترونیکی نیز ادامه دارد.