اخبار اقتصادی اوکراین (هفته دوم اسفند ماه 1399)

اهم اخبار و تحولات اقتصادی کشور اوکراین در هفته دوم اسفند ماه 1399 که در رسانه‌های این کشور انتشار یافته به شرح ذیل اعلام می‌گردد.

اخبار اقتصادی داخلی

کابینه قرنطینه را طولانی کرد

کابینه وزیران تصمیم گرفت قرنطینه را تا 30 آوریل 2021 تمدید کند و اگرچه اخیرا آمار شیوع کرونا بسیار دلگرم‌کننده‌تر از اواخر سال 2020 بود اما در چنین شرایطی هیچ گزینه دیگری جز قرنطینه برای ماه‌های آینده وجود ندارد. دولت تصمیم گرفت از 24 فوریه به مدل قرنطینه تطبیقی بازگردد. به طور خاص یعنی، بسته به خطر گسترش شیوع، مناطق "سبز"، "زرد"، "نارنجی" و "قرمز" تعیین و بر اساس آن اقدامات قرنطینه اعمال گردد. تا کنون، کل کشور نارنجی بوده اما از 24 فوریه، اگر بیماری همه‌گیر عقب‌نشینی کند، ممکن است به زرد تبدیل شود. وزیر بهداشت تأکید کرد: هر گونه بحث در مورد کاهش یا برداشتن ممنوعیت‌های قرنطینه می‌تواند فقط از مناطق "سبز" آغاز شود. وی گفت:« اگر شیوع آنفلوانزا و SARS در حداقل 13 منطقه اوکراین از 50٪ آستانه اپیدمی تعیین شده برای منطقه مربوطه فراتر نرود و ضریب موارد جدید شیوع کرونا از طریق آزمایش‌های PCR و ELISA زیر پنج درصد باشد می‌توان قرنطینه را برداشت». پیش از این، مشاغل به این اقدام هیأت دولت واکنش نشان داده و از مقامات خواسته‌اند که اجازه فروش در فروشگاه‌های لوازم الکتریکی را که همراه تمیز کردن یا ضد عفونی کردن محل‌ است، بدهند. مشاغل به امکان برگزاری مجالس دسته جمعی داخلی در مراکز نمایشگاهی با رعایت استانداردهای بهداشتی اصرار دارند. به طور سنتی، کارآفرینان از مقامات می‌خواهند که میزان ممنوعیت فعالیت مشاغلی که با مشتری سروکار دارند را معین کنند چرا که به نظر آنها، شفاف نبودن قوانین منجر به سوء استفاده خواهد شد.

برنامه دولت برای ایجاد ثبات در قیمت گاز

دنیس شمیگال نخست‌وزیر اوکراین اعلام کرد: دولت به همراه وزارت انرژی و شرکت ملی سهامی «نفت و گاز اوکراین» برای اعمال معدل قیمت سالانه گاز و ایجاد ثبات در قیمت‌های گاز تلاش می‌کنند و با سازمان‌های بین‌المللی مالی درباره تأمین اعتبار برای پروژه‌هایی جهت کاهش تعرفه‌های گاز و بر ق، در حال رایزنی هستند. وی گفت: علاوه بر اقداماتی که ما در گذشته اعلام کردیم، هم اکنون با وزارت انرژی و «نفت و گاز» کار می‌کنیم تا در وهله نخست یک قیمت برای سال جاری تعیین و قیمت‌ها را تثبیت کنیم. اصلاحاتی در مصوبه مربوط به قیمت گاز در دو ماه فوریه و مارس تنظیم و اعمال نمودیم. از ماه‌های آوریل و می نیز تلاش خواهیم کرد تا قیمت گاز به عنوان یک محصول سالانه تثبیت شود. وی افزود: اوکراین از شرکای اروپایی خود برای ارائه تجربیات و فن‌آوری‌های خود به منظور ارزان‌سازی تعرفه‌های برق و گاز درخواست کمک کرده است.

مرکز دولتی آمار تورم بالا در ژانویه را گزارش کرد

مرکز آمار دولتی اوکراین تورم بالا در ژانویه را گزارش کرد. در ژانویه گذشته، قیمت‌ها6.1٪ در مقایسه با سال گذشته افزایش یافت. در مقایسه با دسامبر 2020، قیمت‌ها 1.3 درصد افزایش را نشان داد. افزایش تعرفه‌های برق 36.6٪، فاضلاب 17.3٪ و آب آشامیدنی 10.9٪ به طور قابل ملاحظه‌ای بر نرخ تورم تأثیرگذار بود. این امر به ترتیب منجر به افزایش 6 درصدی قیمت مسکن، آب، گاز و سایر سوخت‌ها شد. در بازار مواد غذایی، قیمت تخم‌مرغ با 15.4 درصد بیشترین افزایش را داشت. سبزیجات، شکر، روغن آفتابگردان، مرغ، نان، گوشت گاو، محصولات دانه‌ای و پنیر نیز با یک درصد افزایش به 6.5٪ رسید. بانک مرکزی خاطر نشان کرد که تورم در ژانویه قابل انتظار بود که تندتر شود و از سقف هدف مثبت 5٪ تا منفی یک درصد فراتر رود.

ایگور پتراشکو، وزیر اقتصاد گفت: این وزارتخانه کاهش تولید ناخالص داخلی در سه ماهه چهارم 2020 را 1٪ تخمین زده است. وی تأکید کرد: دولت چشم‌انداز خود برای رشد اقتصادی  4.6 درصد در سال جاری را حفظ کرده است. اکنون، شرایط بهبود اقتصادی کاملا مساعد است. روشن است که همه چیز به سمت بهتر تغییر نخواهد کرد؛ اما پیش‌بینی ما برای سال 2021 نشان می‌دهد رشد 4.6٪ بدون تغییر باقی می‌ماند و معتقدیم این امر کاملا محتمل است.

نیم میلیون خانواده اوکراینی یارانه برق دریافت نمودند

وزارت سیاست‌گذاری اجتماعی اعلام کرد: در مجموع 322 میلیون گریونا برای جبران بخشی از هزینه‌های برق مصرفی ماه ژانویه 571 هزار خانواده که سامانه‌های گرمایشی آنها برقی است، واریز شد. نخست‌وزیر هم گفت: در ماه فوریه ما بخشی از هزینه‌های افرادی که گرمایش برقی دارند را جبران کردیم. هفته گذشته 322 میلیون گریونا برای این منظور توسط وزارت سیاست‌گذاری صنعتی پرداخت شد. دولت مردم را بدون پشتیبانی رها نخواهد کرد.

افزایش برداشت گاز از مخازن زیرزمینی با توجه به سرمای شدید

حجم گاز موجود در تأسیسات مخازن زیرزمینی گاز اوکراین در تاریخ 18 فوریه به 19.102 میلیارد متر مکعب رسید. شرکت «اپراتور سامانه انتقال گاز اوکراین» اعلام کرد: در طول هفته منتهی به 18 فوریه، 887.81 میلیون متر مکعب گاز از این تاسیسات برداشت شده که 4.4 درصد کل ذخایر موقت گاز طبیعی در این تاسیسات بود. در روزهای 6 تا 13 فوریه کاهش میزان این ذخایر در مخازن مذکور معادل 822.9 میلیون متر مکعب یا 4 درصد بوده است.

مساحت اراضی کشاورزی تحت آبیاری افزایش می‌یابد

آژانس دولتی منابع آبی اوکراین قصد دارد امسال مساحت اراضی کشاورزی تحت آبیاری را به میزان یک سوم افزایش دهد و مساحت کل این اراضی به 624.8 هزار هکتار افزایش خواهد یافت. والنتین شلیختا رئیس آژانس ضمن اعلام این خبر، گفت: در سال گذشته اراضی که به صورت صنعتی آبیاری می‌شدند به 463.6 هزار هکتار افزایش یافتند، در سال جاری نیز ما قصد داریم مساحت این اراضی را افزایش دهیم.

سازمان آمار: گردش تجاری خرده‌فروشی 5 درصد رشد داشت

سازمان آمار اعلام کرد: گردش تجاری خرده‌فروشی در اوکراین در ماه ژانویه امسال نسبت به ژانویه سال گذشته 4.9 درصد بیشتر بود و ارزش پولی این گردش معادل 71 میلیارد و 920 میلیون گریونا برآورد شد. شهر کی‌یف با گردش تجاری 16 میلیارد و 370 میلیون گریونایی در صدر جدول قرار گرفت.

شمیگال: حقوق بازنشستگی از اول ماه مارس 11 درصد افزایش می‌یابد

نخست‌وزیر اوکراین در صفحه فیس‌بوک خود نوشت: از اول مارس امسال حقوق پایه بازنشستگی به میزان 11 درصد یا حداقل 300 گریونا افزایش خواهد یافت. وی گفت: دولت لایحه‌ای را ارائه داده که بر اساس آن ضریب افزایش حقوق بازنشستگی به صورت خودکار اعمال خواهد شد و این ضریب هر ساله از اول مارس در محاسبه حقوق بازنشستگی استفاده می‌شود. به عبارت دیگر نه سیاست بلکه قانون تاریخ افزایش حقوق‌های بازنشستگی را تعیین خواهد کرد. وی افزود: طی امسال در اوکراین سامانه تأمین و پس‌انداز حقوق بازنشستگی اعمال خواهد شد. دولت قصد دارد امسال به همراه پارلمان تمامی موضوعات قانونی برای راه‌اندازی مرحله دوم سامانه بازنشستگی را رفع کند. این یک گام مهم برای ورود اوکراین به جمع کشورهای متمدن و پیشرفته خواهد بود.

پرداخت 21.4 میلیارد گریونا وام در چارچوب برنامه وام‌های ارزان

از آغاز اجرای برنامه «وام‌های ارزان 5-7-9 درصدی» تاکنون بانک‌های شرکت‌کننده در این برنامه 8.9 هزار فقره وام به ارزش 21.4 میلیارد گریونا به متقاضیان واجد شرایط پرداخت کرده‌اند. وزارت توسعه اقتصادی، بازرگانی و کشاورزی اوکراین اعلام کرد: از کل این مبلغ 12.3 میلیارد گریونا برای تأمین مالی وام‌های پیشین، 3.8 میلیارد گریونا برای انجام سرمایه‌گذاری‌های اساسی و 5.3 میلیارد گریونا به عنوان وام‌های ضد بحران با بهره 3 درصد در سال پرداخت شده است. متذکر می‌شود که بیشترین دریافت‌کنندگان این وام‌ها موسسات و اشخاص فعال در حوزه کشاورزی (با 54 درصد) و بخش تجارت و تولید (با 19 درصد) و فرآوری صنعتی (با 15درصد) بوده‌اند. استان‌های لووف، خارکف و کی‌یف در صدر استان‌های دریافت‌کننده این وام‌ها هستند.

رئیس جمهور قانون جنجالی کاهش مالیات بر ارزش افزوده را امضا کرد

ولادیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین، قانون شماره 1115 که مالیات بر ارزش افزوده را برای محصولات کشاورزی از 20 درصد به 14 درصد تقلیل می‌دهد، امضا کرد. خبر امضای این قانون در سایت ریاست جمهوری درج شده است. بر اساس این قانون مالیات بر ارزش افزوده برای معامله، صادرات و واردات برخی از محصولات کشاورزی در اوکراین از 20 درصد به 14 درصد کاهش می‌یابد: احشام سنگین، خوک، شیر، گندم، جو، چاودار، جو دوسر، ذرت، سویا، چغندر قند، تخم کتان، کلزا، آفتابگردان و دیگر دانه‌های روغنی مشمول این قانون می‌شوند. لازم به ذکر است که بزرگترین اتحادیه کشاورزی اوکراین- «باشگاه تجارت کشاورزی اوکراین»- با این قانون مخالفت کرده است. دانیل هتمانتسف رئیس کمیته مالی پارلمان نیز از این قانون حمایت نکرد. مخالفان این قانون معتقدند: اجرای آن منجر به کاهش درآمدهای بودجه می‌شود؛ اما در مقابل، شرایط غیر رقابتی نابرابری برای کشاورزان در داخل کشور ایجاد می‌کند. برخی کارشناسان نیز اعتقاد دارند: اجرای این قانون برای برخی از موسسات بزرگ کشاورزی مانند گروه کرنل متعلق به آندری وروسکی آلیگارش اوکراینی شرایط ترجیحی ایجاد می‌کند و بودجه کشور نزدیک به 16 میلیارد گریونا درآمد از محل مالیات بر ارزش افزوده را از دست می‌دهد.

درآمد بیش از 4 میلیارد گریونایی بانک‌ها در ماه ژانویه

بانک مرکزی اوکراین اعلام کرد: سود بانک‌های اوکراینی در ماه ژانویه امسال معادل 4 میلیارد و 50 میلیون گریونا بوده است. درآمد بانک‌های اوکراینی در این مدت 18 میلیارد 569 میلیون گریونا و هزینه آنها 14 میلیارد 519 میلیون گریونا ثبت شده است. درآمد بانک‌ها از محل بهره وام‌های پرداختی 13 میلیارد و 11 میلیون گریونا و هزینه آنها برای پرداخت بهره سپرده‌ها 4 میلیارد و 506 میلیون گریونا اعلام شد. بانک‌ها در اوکراین در ماه ژانویه از محل دریافت کارمزد 6 میلیارد و 13 میلیون گریونا درآمد داشتند و بابت پرداخت بهای خدمات 2 میلیارد و 107 میلیون گریونا هزینه کرده‌اند. لازم به ذکر است: سود بانک‌های اوکراینی در سال گذشته با 29 درصد کاهش به رقم 41.3 میلیارد گریونا رسید. این رقم در سال 2019 نیز 59 میلیارد و 634 میلیون گریونا بود.

نظرسنجی: راه‌اندازی بازار اراضی کشاورزی با شکست مواجه خواهد شد

بر اساس نظرسنجی انجام شده در چارچوب یک طرح توسعه تجاری، اکثر پرسش شوندگان معتقدند: راه‌اندازی بازار اراضی کشاورزی در اوکراین به دلیل عدم تمایل صاحبان اراضی برای فروش با شکست مواجه خواهد شد. بر طبق نتایج این نظرسنجی، بخش اعظم اوکراینی‌ها آماده فروش اراضی خود نیستند. از طرف دیگر کشاورزان اوکراینی علاقه بیشتری دارند تا اراضی دیگری برای گسترش زراعت خود خریداری کنند.

تعرفه برق افزایش خواهد یافت

با توجه به تعهدات اوکراین برای توسعه طرح‌های «انرژی سبز»، حکومت به اجبار می‌باید قیمت انرژی برق را برای اوکراینی‌ها افزایش دهد. الکسی اوستنکو نماینده حزب «خادم ملت» در پارلمان ضمن اعلام این مطلب، گفت: اعتبار کافی برای انجام تعهدات درباره حمایت از طرح‌های انرژی سبز کافی نبود؛ در نتیجه حکومت تصمیم گرفت تا تعرفه برق برای مصرف‌کنندگان را افزایش و در مقابل قیمت خرید برق «سبز» را کاهش دهد. وی افزود: دولت پیشین تعهد توسعه انرژی سبز را قبول کرده اما وعده‌های مالی خود را اجرا نکرده است. دلیل دیگر افزایش تعرفه برق برای مصرف‌کنندگان بحران اقتصادی اخیر اعلام شد.

افزایش قیمت مسکن در اوکراین

بنابر اعلام کارشناسان املاک و مسکن، به دلیل افزایش قیمت فروش از سوی فروشندگان مسکن در بازار ثانویه املاک و مستغلات در تابستان 2020، هزینه خرید آپارتمان در پایان سال 5 درصد گران شد. شایان ذکر است به طور میانگین قیمت مسکن کهنه‌ساز در اوکراین در سال گذشته 5 درصد افزایش یافت. در سه ماهه چهارم سال گذشته تقاضا برای خرید آپارتمان‌های یک و دو اتاقه به ترتیب 31 و 36 درصد افزایش یافت اما تنها 3 درصد به میزان تقاضا برای خریداری آپارتمان‌های سه اتاقه اضافه شد.

اظهارات هتمانتسف درباره وضعیت اقتصاد سایه در اوکراین

دانیل هتمانسف نماینده شورایعالی اوکراین و رئیس کمیته امور مالی، مالیاتی و گمرکات این شورا اعلام کرد: در حال حاضر نزدیک به 50 درصد اقتصاد اوکراین در سایه قرار دارد. وی گفت: کسی اندازه واقعی این بازار را نمی‌داند و محاسبه میزان آن دشوار است اما اگر به ارقام مربوط به اقتصاد قانونی و معاملات مالی در چارچوب قانون توجه کنیم و با حجم کل مصرف در کشور مقایسه شود، اقتصاد سایه نیمی از اقتصاد اوکراین را تشکیل می‌دهد. وی تأکید نمود: برآوردهای مختلفی وجود دارد از 30 تا 60 درصد، اما حتی 30 درصد هم رقم بسیار بزرگی است و ما با این رقم هم نمی‌توانیم بر روی توسعه اجتماعی کشوری با چنین اقتصاد سایه‌ای حساب باز کنیم. وی تصریح کرد: راه حل این مسئله سایه‌زدایی از اقتصاد است که در چند مرحله باید به آن رسید، مرحله اول آن ثبت تمامی معاملات مالی است. دومین کار، تصویب قوانین ضد سیاست‌های مناطق آف شور است، البته این قوانین تصویب شده‌اند اما باید اجرا شوند تا به تجارت بزرگ و متوسط امکان فرار از پرداخت مالیات با استفاده از حوزه‌های دارای مالیات ناچیز داده نشود، سومین مرحله سایه‌زدایی از بخش‌های بزرگی مانند کشاورزی است. اوکراین سالانه به دلیل اقدامات کلاهبردارن 2 میلیارد دلار درآمد خود را از دست می‌دهد. موضوع دیگر گردش مالی سیاه در تجارت مشروبات الکلی است. بودجه دولتی سالانه 10 میلیارد گریونا به دلیل تولید و فروش غیر قانونی مشروبات الکلی کسری درآمد دارد.

لشنکو: اصلاحات ارضی منجر به رشد بیشتر تولید ناخالص داخلی اوکراین می‌شود

رومان لشنکو وزیر سیاست‌گذاری کشاورزی و خواروبار اوکراین در جلسه‌ای با حضور رئیس جمهور اعلام کرد: اجرای کامل اصلاحات ارضی به اقتصاد اوکراین اجازه می‌دهد تا سالانه یک درصد تولید ناخالص داخلی بیشتر رشد کند. وی گفت: با اجرای اصلاحات ارضی مردم اوکراین از یک بازار شفاف در کشاورزی برخوردار خواهند شد و کشور ما می‌تواند به «یک سوپر مارکت جهانی مواد غذایی» تبدیل شود. وی افزود: وزارت سیاست‌گذاری کشاورزی در حال حاضر بر روی نوسازی و احیای و همچنین احداث سامانه‌های آبیاری کار می‌کند.

افزایش شدید قیمت روغن آفتابگردان در فروشگاه‌های اوکراین

قیمت هر بطری 850 میلی لیتری روغن آفتابگردان در اوکراین با رشد ناگهانی 10 گریونایی به 60 گریونا در برخی از فروشگاه‌های رسید؛ این در حالیست که تنها یک هفته پیش میانگین قیمت آن حدود 37 گریونا بود. الکسی دوروشنکو مدیر اتحادیه شرکت‌های فروشگاه‌های زنجیره‌ای اعلام کرد: قیمت محصولاتی مانند شکر، نان و تخم مرغ نیز رو به افزایش است. این امر با نوسانات قیمت‌ها در بازارهای جهانی مرتبط می‌باشد؛ از طرف دیگر فصل پیش از نظر تولید دانه آفتابگردان و چغندر، سال بسیار بدی بود. وی گفت: چنانچه کمیته ضد انحصارگرایی اوکراین دخالت نکند قیمت روغن همچنان افزایش خواهد یافت. ما نمی‌توانیم روغن آفتابگردان وارد کنیم و عملا عرضه‌ای نیز وجود ندارد.

وزیر کشاورزی: اوکراین یکی از سه کشور صادرکننده محصولات کشاورزی ارگانیک به اروپا است

رومان لشنکو وزیر سیاست‌گذاری کشاورزی اوکراین اعلام کرد: اوکراین می‌تواند به اصلی‌ترین کشور صادرکننده محصولات کشاورزی ارگانیک در آینده تبدیل شود. وی گفت: اوکراین در حال حاضر یکی از سه کشور بزرگ صادرکننده محصولات کشاورزی ارگانیک به اتحادیه اروپا است و ظرفیت رشد جغرافیایی بازار این محصولات برای اوکراین شگفت‌انگیز است. ایجاد بستر قانونی لازم، همخوان‌سازی موازین با استانداردها و اصول اتحادیه اروپا، ایجاد اعتماد میان واردکنندگان محصولات ارگانیک تولید اوکراین، نظارت واقعی بر واحدهای تولیدکننده محصولات ارگانیک و جذب کمک‌های فنی بین‌المللی و فن‌آوری‌ها در این زمینه اقداماتی است که می‌تواند در این مسیر به اوکراین کمک کند.

شمیگال: بانک سرمایه‌گذاری اروپا 700 میلیون یورو برای حمایت از تجارت خرد به اوکراین تخصیص می‌دهد

نخست‌وزیر اوکراین در جریان ارائه گزارش در شورایعالی اعلام کرد: بانک سرمایه‌گذاری اروپا آماده است تا مبلغ 700 میلیون یورو وام برای توسعه و رشد تجارت خرده و متوسط در اوکراین تخصیص دهد. وی گفت: بانک مذکور آمادگی خود را برای این میزان به منظور کمک اعتباری، عملا یک وام با بهره صفر درصد، یعنی 0.12 درصد در سال برای حمایت از تجارت خرد و متوسط موسسات و کارآفرینان در اوکراین، ابراز داشته است. لازم به ذکر است که دنیس شمیگال و ورنر هویر رئیس بانک سرمایه‌گذاری اروپا چندی پیش درباره تخصیص 50 میلیون یورو برای خرید واکسن کرونا و تجهیزات سرمایشی لازم برای مراکز واکسیناسیون به توافق رسیدند. همچنین یک توافقنامه تضمیمی ‌با موضوع «توسعه فرودگاه باریسپول» برای دریافت وام 270 میلیون یورویی جهت بازسازی باند پروازی شماره دو این فرودگاه با این بانک امضا شده است.

سفیر اوکراین در ترکیه: دو کشور حجم مبادلات تجاری را در سطح پیش از بحران حفظ کرده‌اند

آندری سیبیگا سفیر اوکراین در ترکیه در نشست بخش اوکراینی اتاق بازرگانی و صنعتی اوکراین و ترکیه اعلام کرد: مبادلات تجاری میان اوکراین و ترکیه در سال گذشته و با وجود محدودیت‌های ناشی از بحران کرونا همچنان در سطح پیش از بحران حفظ شد. وی گفت: میزان مبادلات تجاری دو کشور در سال گذشته نزدیک به 5 میلیارد دلار بود. گردش تجاری در 4 سال اخیر سالانه 10 تا 15 درصد رشد کرده است. سیبیگا همچنین متذکر شد: تا پیش از بحران کرونا، تعداد گردشگران اوکراینی که به ترکیه سفر می‌کردند به 1.5 میلیون نفر رسیده بود و این تعداد در سال گذشته به یک میلیون نفر کاهش یافت.

حمایت سفرای کشورهای گروه هفت از اوکراین در مذاکرات با صندوق بین‌المللی پول

سفیر بریتانیا، رئیس کنونی گروه سفرای کشورهای گروه هفت در اوکراین، در توییتر خود نوشت: سرگئی مارچنکو وزیر دارایی اوکراین با سفرای کشورهای گروه 7 یک جلسه فوق‌العاده داشت. در این ملاقات دیپلمات‌های خارجی حمایت خود از اوکراین را در زمینه مذاکرات این کشور با صندوق بین‌المللی پول اعلام کردند؛ اما در همین حال گفت: اوکراین می‌بایست شروط لازم برای ادامه همکاری‌ها با صندوق را انجام دهد و در همین راستا در شورایعالی قضایی اصلاحاتی اجرا و با فساد مالی در بخش انرژی مبارزه کند. سفرای گروه هفت اعتقاد دارند: اوکراین از این طریق می‌تواند با سرعت بیشتری به ثبات اقتصادی کلان برسد.

شرکت سرمایه‌گذاری Concorde Capital: اقتصاد اوکراین در سال جاری 4.2 درصد رشد می‌کند

بر اساس جدیدترین پیش‌بینی کلان شرکت سرمایه‌گذاری Concorde Capital اقتصاد اوکراین امسال 4.2 درصد رشد خواهد کرد. تحلیل‌گران این شرکت معتقدند: تولید صنعتی در سال جاری 6.5 درصد افزایش خواهد یافت و کاهش 5.2 درصدی سال گذشته را جبران می‌کند؛ ارزش گریونا تا آخر سال کمی‌ کاهش یافته و به 28.7 گریونا به ازای هر دلار در آخر سال خواهد رسید؛ معدل نرخ گریونا در سال جاری 27.6 به ازای یک دلار خواهد بود؛ بانک مرکزی اوکراین در ماه مارس نرخ بهره محاسباتی را از 6 درصد کنونی افزایش خواهد داد. ذخایر ارزی کشور از 29.1 میلیارد دلار به 30.5 میلیارد دلار افزایش خواهد یافت و امسال 11.8 میلیارد دلار (8 میلیارد دلار برای تامین کسری بودجه و 3.8 میلیارد دلار جهت بازپرداخت دیون دولتی و بهره متعلقه) برای بودجه دولتی باید تأمین اعتبار تکمیلی شود.

اقتصاددان بهای گاز استخراجی در اوکراین را محاسبه کرد

ویکتور اسکارشوسکی کارشناس امور اقتصادی گفت: بر اساس توافقنامه عضویت وابسته اوکراین و اتحادیه اروپا و ماده 269 آن، تمامی خدمات تاسیسات شهری از جمله توزیع گاز شهری و برق باید در بازارهای رقابتی و بدون دخالت دولت ارائه شوند. وی افزود: اوکراین در بسته سوم انرژی با اتحادیه اروپا چنین تعهدی متقبل شده است، این مناسبات بازاری، تعرفه‌ها و قیمت‌ها عملا در تمامی تفاهم‌نامه‌های میان اوکراین و صندوق بین‌المللی پول مورد تأکید قرار گرفته‌اند. وجوب تعرفه‌های بازاری حتی در آخرین توافقنامه وام میان اتحادیه اروپا و اوکراین که هم اکنون برای تصویب نهایی در شورایعالی قرار دارد نیز قید شده‌اند. وی توضیح داد: دولت عملا برای انجام سیاست‌های خود محدودیت دارد و بدون توجه به این مهم که شرکت استخراج گاز اوکراین در سال 14 میلیارد متر مکعب گاز طبیعی استخراج می‌کند و شرکت «نفت و گاز اوکراین» آن را به بهای 2.88 گریونا به ازای هر متر مکعب می‌خرد، اما این سوخت به قیمت 6.86 گریونا به مردم فروخته می‌شود که حداقل دو برابر گرانتر است. وی افزود: قیمت گاز اوکراین با تمامی عوارض و مالیات‌های آن بین 4 تا 4.5 گریونا به ازای هر متر مکعب است اما دولت نمی‌تواند یا نمی‌خواهد تعهدات بین‌المللی را نقض کند و در نتیجه برای مدتی محدود تا تاریخ 31 مارس سال جاری قیمت 6.99 گریونا را برای گاز تعیین نموده است.

کاهش بیش از 30 درصدی واردات از روسیه و کشورهای مشترک‌المنافع 

اوکراین در سال گذشته واردات خود از روسیه را 35 درصد و در کل از کشورهای مشترک‌المنافع 29 درصد کاهش داد. تاراس کاچکا نماینده تجاری اوکراین و معاون وزیر توسعه اقتصادی، بازرگانی و کشاورزی گفت: در سال 2020 واردات اوکراین از روسیه به میزان 35 درصد کاهش یافت، این مهمترین خبر اقتصادی ژئوپلیتیکی است و در کل واردات از کشورهای مشترک‌المنافع نیز 29 درصد کمتر شده و در مجموع تجارت با کشورهای مشترک‌المنافع که زمانی در تجارت خارجی اوکراین غالب بود اکنون به 15.6 درصد و با روسیه به 8.4 درصد کل تجارت خارجی کاهش یافته است؛ در مقابل تنها 12.1 درصد صادرات اوکراین به کشورهای مشترک‌المنافع (به روسیه 5.5 درصد) صورت می‌گیرد. صادرات به دیگر کشورها در سال گذشته تنها 0.01 درصد کاهش داشت اما واردات 6.2 درصد کمتر شد.

هتمانتسف: اوکراین سالانه 2 میلیارد دلار به دلیل روش‌های غیر قانونی از دست می‌دهد

دانیل هتمانتسف رئیس کمیته شورایعالی اوکراین در امور مالی، مالیاتی و گمرکی اعلام کرد: در نتیجه روش‌های تبهکارانه بین‌المللی سالانه نزدیک به 2 میلیارد دلار از درآمدهای صادراتی به اوکراین برنمی‌گردد. وی گفت: با این روش‌ها اشخاص دخیل در آن غله را با پول نقد می‌خرند و آن را به خارج صادر می‌کنند اما درآمد حاصله را برنمی‌گردانند و از محل عدم پرداخت مالیات بر ارزش افزوده درآمد تکمیلی دارند. وی افزود: این مبالغ که اقتصاد ما آنها را از دست می‌دهد شامل مالیات‌هایی هستند که از محل آن حقوق پزشکان پرداخت می‌شود و متاسفانه تبهکاران دارای شرکت‌های بزرگ جهانی تجارت غله در آن دخیل هستند. در این خصوص پرونده‌های جنایی گشوده شده و تحقیقات در دست انجام است.

کاهش ترانزیت گاز روسیه از طریق اوکراین

شرکت دولتی روسی «گازپروم» ترانزیت و انتقال گاز طبیعی از طریق اوکراین را کاهش و به حداقل رسانده است. این کاهش به دلیل گرم شدن آب و هوای اروپا پس از سرمای شدید اخیر رخ داده است. بر اساس اطلاعات منتشر شده توسط «اپراتور سامانه انتقال گاز اوکراین»، در تاریخ 20 فوریه سال جاری تنها 67 میلیون متر مکعب گاز از روسیه به اروپا از طریق اوکراین ترانزیت شده که از ژانویه سال گذشته به کمترین میزان رسیده است. این در حالی است که «گازپروم» در ماه ژانویه به طور متوسط روزانه 125 میلیون متر مکعب گاز طبیعی از طریق اوکراین به اروپا صادر می‌کند.

اتصال بندر گدانسک لهستان با شش شهر اوکراین از طریق حمل و نقل ریلی

شرکت‌های حمل و نقلی Global Ocean Link (اودسا) و Maersk Line یک مسیر جدید ریلی از شهر بندری گدانسک لهستان به شش شهر اوکراین راه‌اندازی نمودند. قطارهای باری از گدانسک تا ایستگاه راه‌آهن «موستیسکا» و از آنجا عازم شهرهای کی‌یف، ترنوپول، وینیتسیا، خارکف و دنیپر می‌شوند. این مسیرهای جدید بخشی از کریدور حمل و نقلی دریای بالتیک – دریای سیاه که در سه ماهه نخست امسال کار خود را آغاز می‌کند، خواهد بود. این کریدور ترکیه، اوکراین و لهستان را به یکدیگر متصل می‌کند.

چالش‌های مقابل اوکراین: اوکراین بدون بخش بعدی وام صندوق بین‌المللی پول

مذاکرات میان اوکراین و صندوق بین‌المللی پول بدون موفقیت پایان یافت. به طور معمول در پایان کار هیأت صندوق بین‌المللی پول توافق کارشناسی (Staff Level Agreement) امضا می‌شود که بر اساس آن اصول ادامه مذاکرات و گفتگوها تعیین می‌شوند و سپس وام یا بخشی از آن توسط صندوق بین‌المللی پول ارائه می‌گردد. اما این بار چنین نتیجه‌ای حاصل نشد. دانیل هتمانتسف رئیس کمیته امور مالی، مالیات و گمرکات اوکراین در پارلمان و نماینده حزب «خادم ملت» چالش‌هایی که ممکن است در نتیجه عدم دریافت وام از صندوق برای اوکراین ایجاد شوند را نام برد. این نماینده پارلمان گفت: عدم کسب توافق با هیأت صندوق نشانه خوبی نیست اما مشاوره‌ها همچنان ادامه دارند. من معتقدم ما به دریافت بخش بعدی وام نزدیک می‌شویم، در عین حال ما در جریان مذاکرات نباید از خطوط قرمز حاکمیت خود عبور کنیم و منافع مردم خود را نقض نماییم. ما به این وام نیاز داریم؛ البته صحبت از این نیست که اگر این وام را دریافت نکنیم فاجعه به بار خواهد آمد؛ اما با دریافت وام وضعیت ما برای کسب منابع مالی بیشتر و با شرایط بهتر، آسانتر خواهد بود. این نماینده پارلمان افزود: ما انتظار داریم که بخش بعدی وام به صندوق عمومی ‌بودجه دولت واریز شود و برای تأمین مالی هزینه‌ها مورد استفاده قرار گیرد. تا پیش از این، وام‌های دریافتی به ذخایر طلا و ارز بانک مرکزی واریز می‌شدند و ما از آنها برای اطمینان بخشی از ثبات پول ملی -گریونا- استفاده می‌کردیم. وی توضیح داد: موضوع وام صندوق بین‌المللی پول در ساختار دیون ما خیلی زیاد نیست و تنها 14 درصد از کل دیون دولتی مربوط به وامهای صندوق در سال‌های گذشته است. وی تأکید کرد: دریافت بخش بعدی وام از صندوق برای اوکراین فرصت‌های مناسبی ایجاد می‌کند تا بتواند با شرایط بهتر، بهره کمتر و مقدار بیشتری وام از سازمان‌های مالی جهانی مانند بانک جهانی و دیگر کشورها دریافت کند.

صدور رأی دادگاه اسیناف در دعوای شرکت British American Tobacco  و کمیته ضد انحصارگرایی

دادگاه استیناف اقتصادی منطقه شمالی شکایت فرجام‌خواهی شرکت British American Tobacco  اوکراین نسبت به رأی دادگاه اولیه و حکم کمیته ضد انحصارگرایی اوکراین درباره تعیین جریمه به دلیل نقض قوانین حفظ رقابت اقتصادی را وارد دانست. دادگاه با توجه به شواهد و استدلال‌ها در این پرونده اعلام کرد: رأی دادگاه اولیه اشتباه بوده و حکم کمیته ضد انحصارگرایی از صلاحیت لازم برخوردار نیست. شرکت مذکور اعلام کرد: ما از رأی دادگاه استیناف استقبال می‌کنیم و پس از دو سال پروسه دادگاهی در نهایت به عدالت دست یافتیم. اطمینان داریم که چنین حکمی، بر مبنای تحلیل دقیق شواهد پرونده و قانون صادر شده و ضامن عملکرد با ثبات حاکمیت قانون در اوکراین و یک نشانه مثبت قوی برای سرمایه‌گذاران بین‌المللی است.

صادرات بی‌سابقه روغن نباتی از اوکراین در سال گذشته

در سال گذشته اوکراین به یک رکورد بی‌سابقه در صادرات روغن آفتابگردان دست یافت. این کشور در سال 2020 توانست 6.9 میلیون تن روغن آفتابگردان صادر کند که 12 درصد بیش از رکورد پیشین (6.1 میلیون تن) بود. بر اساس اطلاعات سازمان دولتی آمار اوکراین و همچنین داده‌های مرکز علمی ملی «انستیتوی اقتصاد کشاورزی»، اوکراین در سال گذشته توانست به ارزش 5.3 میلیارد دلار روغن آفتابگردان صادر کند که 25 درصد بیشتر از سال پیش از آن بوده است. کشورهای هند و چین بزرگترین خریداران روغن آفتابگردان اوکراین در سال گذشته بودند.

مشاور اقتصادی رئیس جمهور اختلافات با صندوق بین‌المللی پول را اعلام داشت

تیموفی میلووانوف مشاور اقتصادی غیر ستادی رئیس جمهور اعلام کرد: چنانچه اوکراین بندهای مهم مرتبط با دفتر ملی ضد فساد اداری، شورایعالی قضایی و مجازات ارائه اظهارنامه‌های مالیاتی نادرست را اجرا کند صندوق بین‌المللی پول آماده است بخش دوم وام به اوکراین را تخصیص دهد. وی گفت: این سه موضوع دلیل اصلی اختلاف نظر با صندوق بین‌المللی پول است. وی توضیح داد: طرف‌های مختلف دارای علایق متفاوت هستند و این طبیعی است. اوکراین برای دریافت بخش بعدی وام از صندوق باید سه قانون درباره سه موضوع فوق را تصویب نماید: در سطح اصولی ما مشکلاتی داریم. ما در زمینه شورایعالی قضایی پیشرفت بسیار کمی داشته‌ایم؛ درباره دفتر ملی مبارزه با فساد اداری و همچنین مجازات کیفری بابت ارائه اظهارنامه‌های مالیاتی نادرست نیز موفقیت‌های چندانی نداشته‌ایم، این موضوع پیش از هر چیزی به دلیل عدم وجود آرای کافی در پارلمان برای تصویب این قوانین است؛ در نتیجه ما در جا می‌زنیم. همه توافق داریم که دفتر مبارزه با فساد اداری باید مستقل باشد اما این سوال مطرح است که چگونه این دفتر هم تابع هیأت وزیران خواهد بود و هم مستقل؛ این مشکلات درباره شورایعالی قضایی نیز وجود دارد. وی افزود: اوکراین و صندوق نمی‌توانند به توافق برسند؛ زیرا هر طرف بر موضع خود اصرار دارد و علایق متمایزند؛ یک طرف یک سازوکار پیشنهاد می‌کند اما طرف دیگر تأکید دارد که سازوکار پیشنهادی عملی نخواهد بود، ما در این مدار بسته قرار داریم.

زلنسکی طرح قانونی انتخاب دادگاه برای منافع سرمایه‌گذاران خارجی را ارائه نمود

رئیس جمهور اوکراین طرح قانونی که بر اساس آن رأی دادگاه‌های خارجی برای اجرا در اوکراین در شکایات مدنی و اقتصادی به رسمیت شناخته خواهد شد را ارائه نمود. در توضیحات این طرح آمده است: تصویب و اجرای این طرح تأثیر مثبت بر منافع موسسات اقتصادی اوکراین خواهد گذاشت و ضمانت‌های بیشتری برای تأمین حقوق سرمایه‌گذاران در واحدهای اقتصادی اوکراین ایجاد می‌کند. بر اساس این طرح تغییراتی در قوانین اوکراین ایجاد خواهد شد تا مبنای حقوقی و قانونی برای به رسمیت شناختن رأی دادگاه‌های خارجی توافق شده در پرونده‌های مدنی و اقتصادی برای اجرا در اوکراین، ایجاد گردد. در بخشی از این طرح آمده است: ماده 1-4: انتخاب دادگاه: طرف‌های مناسبات حقوقی خصوصی با یک عنصر خارجی می‌توانند در خصوص انتخاب دادگاه یک کشور خاص یا چند کشور مشخص برای حل اختلافات ممکنه میان آنها در چارچوب روابط حقوقی توافق نمایند. توافق در مورد انتخاب دادگاه به صورت کتبی و بدون توجه به محل انعقاد قرارداد صورت می‌گیرد. توافق درباره انتخاب دادگاه در صورت گزینش دادگاه‌های اوکراینی به صورت کتبی مطابق با قوانین اوکراین تنظیم می‌شود. توافق مذکور نمی‌تواند صلاحیت دادگاه‌های اوکراین درباره اختلافات با عناصر خارجی را لغو نماید.

افزایش شدید قیمت تخم مرغ در ژانویه

میانگین قیمت تخم مرغ که توسط شرکت‌های بزرگ در ماه ژانویه امسال عرضه شده بود 86 درصد افزایش داشت. سازمان دولتی آمار اوکراین اعلام کرد: قیمت متوسط هر یک هزار تخم مرغ عرضه شده در ماه ژانویه سال جاری بدون احتساب مالیات بر ارزش افزوده و هزینه حمل و نقل و دیگر هزینه‌ها برابر 2190.3 گریونا بود که نسبت به ژانویه سال 2019 افزایش 86 درصدی را نشان می‌دهد.

اوکراین به اتیوپی تخم مرغ صادر می‌کند

اوکراین و اتیوپی درباره تأیید گواهینامه‌های صادرات تخم مرغ به توافق رسیدند و سند مربوطه توسط نمایندگان دو کشور در تاریخ 22 فوریه امضا شد. بدین ترتیب تولیدکنندگان تخم مرغ در اوکراین از این پس امکان صادرات محصول خود به این کشور آفریقایی را دارند. در حال حاضر کار برای گسترش بازار تخم مرغ اوکراین در دیگر کشورهای آفریقایی مانند غنا، مراکش، الجزایر و آفریقای جنوبی ادامه دارد. 

سرمایه‌گذاری‌های اساسی در اوکراین 38 درصد کاهش یافته است

سازمان دولتی آمار اوکراین اعلام کرد: میزان سرمایه‌گذاری‌های اساسی در اقتصاد اوکراین در سال گذشته 38.2 درصد کاهش داشته است؛ این در حالیست که در سال‌های 2018 و 2019 میزان سرمایه‌گذاری‌های اساسی در اقتصاد اوکراین به ترتیب 16.4 و 15.5 درصد رشد را ثبت کرد.

اوکراین به بویینگ پیشنهاد تولید هواپیما در آنتوف را خواهد داد

اولگ اوروسکی معاون نخست‌وزیر اوکراین در امور صنایع راهبردی از قصد خود برای پیشنهاد به شرکت آمریکایی «بویینگ» برای ساخت و تولید هواپیما با استفاده از ظرفیت‌های تولیدی موسسه آنتونوف خبر داد. وی گفت: در صحنه جهانی دو بازیگر قدرتمند تولید هواپیماهای مسافری وجود دارند. ما طرح‌هایی برای همکاری‌های احتمالی با شرکت «بویینگ» داریم. من احتمال می‌دهم که در جریان سفرم به آمریکا ما این پیشنهاد را، به خصوص موضوع امکان تولید بومی‌سازی تولید هواپیماهای بوئیینگ در موسسه آنتونوف را مطرح کنیم. وی هیچ اشاره‌ای به امکانات آنتونوف برای علاقمند نمودن بویینگ به این طرح نکرد؛ اما افزود: ما در حال حاضر در جستجوی بازارها و امکانات جدید هستیم و در مقابل خود اهداف بزرگی قرار داده‌ایم تا بتوانیم بخش تولید هواپیماهای نظامی را توسعه دهیم و دقیقا در همین راستا همکاری با بویینگ برای ما مفید خواهد بود.

صادرات کم‌سابقه گوشت مرغ و طیور از اوکراین

صادرات مرغ و طیور از اوکراین در سال گذشته ثبات خود را حفظ کرد اما رکورد بی‌سابقه سال 2019 تکرار نشده است. مرکزی علمی «انستیتو اقتصاد کشاورزی» اعلام کرد: در سال گذشته 431 هزار تن گوشت مرغ و طیور از اوکراین صادر شد و در قبال آن 555 میلیون دلار درآمد ارزی دست آمد. این انستیتو گفت: اوکراین نتوانست در سال گذشته رشد صادرات مرغ و گوشت طیور را که در سال 2019 ارزش آن به 652 میلیون دلار رسید، تکرار کند و صادرات این محصول در سال گذشته 8 درصد در مقایسه با 2019 کاهش یافت، با این حال موقعیت اوکراین به عنوان یک کشور مهم صادرکننده گوشت مرغ و طیور در بازار جهانی تثبیت شد. بزرگترین خریدار گوشت مرغ و طیور اوکراین در سال گذشته عربستان سعودی بود.

نفت و گاز از سرمایه‌گذاری میلیاردی در استخراج گاز خبر می‌دهد

غول نفت و گاز اوکراین [1] استراتژی توسعه تجارت خود تا سال 2025 را رونمایی کرد که برجسته‌ترین آن، سرمایه‌گذاری گسترده در تولید گاز بود. طبق گفته اتو واترلندر [2]، یکی از مدیران، این شرکت قصد دارد طی ده سال آینده میلیاردها دلار در استخراج گاز سرمایه‌گذاری کند. برنامه‌ها پیش‌بینی می‌کند طی پنج سال آینده، بیش از 7 میلیارد دلار در تولید سرمایه‌گذاری شود و آنها انتظار دارند این میزان در 5 سال آینده، دو برابر شود. مدیر ارشد این شرکت خاطرنشان کرد: این شرکت طی ده سال آینده هر سال سرمایه‌گذاری در زمینه‌های جدید را افزایش می‌دهد و باعث کاهش سرمایه‌گذاری در حوزه‌های قبلی می‌شود. علاوه بر آن، استراتژی توسعه تجارت شرکت، برای جذب سرمایه‌گذاران مشترک در استخراج گاز در اوکراین پیش‌بینی‌هایی کرده و در این راستا، روز 16 فوریه با شرکت رومانیایی OMV Petrom تفاهم‌نامه همکاری در زمینه اکتشاف و تولید گاز در قسمت اوکراینی دریای سیاه امضا کرد. لازم به یادآوری است که در ماه نوامبر سال 2020، شرکت نفت و گاز مجوز استخراج گاز در دریای سیاه را از دولت دریافت کرد. حتی هفته گذشته، مدیر عامل Naftogaz، آندری کوبولیف گفت: این شرکت با سهم فعلی نزدیک به 10٪ به دنبال تصرف حداقل 30٪ از بازار گاز خانگی تا سال 2025 است تا جایگاه خود را بعنوان بزرگترین بازیگر در بازار عمده‌فروشی گاز طبیعی بازیابد. در حالیکه مدیران ارشد نفت و گاز از برنامه‌های گسترده می‌گویند، یوری ویترنکو، سرپرست وزارت انرژی خبر از بازرسی از تخلفات و خسارات مربوط به بودجه دولت به ارزش 75 میلیارد گریونا می دهد و از نفت و گاز بدلیل کوتاهی در انجام وظیفه در افزایش تولید گاز انتقاد می‌کند. 

مذاکره با اوکراین برای ادغام در اتحادیه اروپا

هفته دوم فوریه شاهد مذاکرات مهمی ‌بین دولت اوکراین و مقامات اتحادیه اروپا بود، جایی که طرفین در مورد چشم‌انداز ادغام این کشور در اتحادیه اروپا و تعمیق بیشتر همکاری‌های اقتصادی گفتگو کردند. علیرغم شیوع ویروس کرونا، این هفته مقامات اتحادیه اروپا نخست وزیر اوکراین، دنیس شمیگال را برای یک سری جلسات در شورای همکاری اوکراین- اتحادیه اروپا که 11 فوریه به اوج خود رسید، به بروکسل دعوت کردند. شورا تمایل هر دو طرف برای شروع مذاکرات در مورد آزادسازی تجارت کالاها در منطقه تجارت آزاد[3] را مجددا تأیید کرد. اول از همه، در مورد قصد اوکراین برای افزایش سهمیه این کشور در ارائه محصولات کشاورزی به اتحادیه اروپا که شمیگال با بیان اینکه اتحادیه اروپا باحفظ 41 درصد سهم از تجارت خارجی خود بزرگترین شریک تجاری اوکراین است، گفت: امروز، ما در مورد مراحل عملی بیشتر برای شروع یک بررسی جامع از اهداف توافقنامه و گفتگو در مورد به روز رسانی توافق نامه تجارت عمیق و جامع[4] توافق کردیم. تقویت همکاری‌های بخشی و ادغام تدریجی در بازار داخلی اتحادیه اروپا از اولویت های اوکراین است. اوکراین روی پیشرفت چشمگیر امسال در رویکرد به «رژیم بدون ویزای صنعتی»[5] با اتحادیه اروپا حساب کرده است. در بیانیه مشترکی که به دنبال جلسه شورا صادر شد، آمده: درآینده نزدیک طرفین دستاوردهای توافقنامه اتحادیه را ارزیابی می‌کنند تا در اجلاس اوکراین- اتحادیه اروپا در تابستان 2021 ارائه شود.

فضای مشترک هوانوردی

در بروکسل، مقامات اتحادیه اروپا تمایل خود برای امضای توافقنامه منطقه مشترک هوانوردی با اوکراین را اعلام کردند. این موافقتنامه امتیازات شرکت‌های اوکراینی و اروپایی را یکسان کرده، انحصار در مسیرهای خاص بین فرودگاه‌های اوکراین و سایر کشورهای اتحادیه اروپا را از بین می‌برد و در نتیجه امکان کرایه‌های ارزانتر را فراهم می‌کند. مذاکرات برای این منظور حداقل از هفت سال پیش بین کی‌یف و بروکسل ادامه داشت. این روند به دلیل اختلاف بین انگلیس و اسپانیا بر سر پروازهای هواپیمایی کشوری به جبل‌الطارق متوقف شد و تنها پس از Brexit، اوضاع مساعد شد. به گفته جوزپ بورل، توافقنامه زمانی امضا خواهد شد که مقامات اتحادیه به روزرسانی سند خارج شدن انگلیس از لیست امضاکنندگان را تکمیل کنند. شمیگال هم گفت: ما انتظار داریم که توافقنامه منطقه مشترک هوانوردی در اسرع وقت بین اوکراین و اتحادیه امضا شود. اوکراینی‌ها مدتهاست که منتظر این امر هستند.

پی نوشت :

[1] NJSC Naftogaz

[2] Otto Waterlander

[3] Free Trade Area

[4] Deep and Comprehensive Free Trade Agreement

[5] Industrial visa-free regime