شیوع ویروس کرونا و افزایش بیکاری و فقر در میان زنان آمریکای‌ لاتین

بر اساس گزارش منتشره توسط کمیسیون اقتصادی سازمان ملل متحد، همه‌گیری کرونا منجر به تشدید و تعمیق شکاف شغلی- جنسیتی در منطقه آمریکای جنوبی، مرکزی و حوزه کارائیب شده است. بحران موجود باعث شده زنان فقیر منطقه در پایان سال 2020 به تعداد 118 میلیون نفر برسند که 23 میلیون نفر بیشتر از سال قبل می‌باشد. بنا به گزارش این نهاد وابسته به سازمان ملل، شیوع ویروس کرونا باعث عقبگرد شرایط شغلی زنان به یک دهه قبل شده است.

کمیسیون اقتصادی سازمان ملل متحد برای منطقه آمریکای‌لاتین و حوزه کارائیب موسوم به سپال گزارش جدیدی را با عنوان پیامدهای همه‌گیری کرونا بر زنان منتشر کرده است. شیوع ویروس کرونا در این منطقه منجر به کاهش رشد اقتصادی کشورها، افزایش فقر و تعمیق نابرابری‌های اجتماعی و اقتصادی بویژه ایجاد جایگاه فرودست زنان در مشاغل و فرصت‌های شغلی شده است. در این گزارش هشدار داده شده است که بحران بهداشتی موجود باعث شده است که شرایط اشتغال زنان لاتینی به یک دهه قبل عقبگرد و پسرفت نماید:

مشارکت زنان در بازار کار در سال 2020 به رقم 46% از کل زنان جامعه رسید، در حالی که این آمار در سال 2019 بیش از 52% بوده است. این در حالی است که آمار مردان شاغل در سال 2020 نسبت به کل جمعیت مردان 69% بوده ولی بنا به آمار رسمی در سال 2019 رقمی در حدود 73.6% از کل مردان بوده است.

عامل اصلی بیکاری زنان در سال گذشته میلادی، تبعات ناشی از شیوع ویروس کرونا و اعمال محدودیت‌های بهداشتی در قالب قرنطینه عمومی و اجباری بوده، که منجر به بیکاری بخش قابل ملاحظه‌ای از زنان شد که در بخش خدمات خانگی مشغول به کار بوده‌اند.

نرخ بیکاری زنان در سال 2020 در حدود 22.2% تخمین زده شده است.

همه‌گیری کرونا در سال گذشته منجر به کاهش 7.7% تولید ناخالص داخلی کشورهای منطقه آمریکای‌لاتین و حوزه کارائیب شد که بخش عمده تأثیر آن متوجه اشتغال گردید. از جمعیت 650 میلیون نفری منطقه آمریکای جنوبی، مرکزی و حوزه کارائیب تا پایان سال 2020، بالغ بر 118 میلیون زن در منطقه در شرایط فقر بسر بردند (معادل بیش از یک پنجم کل جمعیت آمریکای‌لاتین) که از مقایسه آمار با سال 2019، افزایش 23 میلیون نفری زنان فقیر در آمریکای‌لاتین را شاهد هستیم.

نقش زنان در مبارزه علیه ویروس کرونا بی‌بدلیل و بسیار حائز اهمیت است. مصداق این ادعا، اشتغال 73.2% زنان نسبت به کل جمعیت شاغلین در بخش بهداشت و سلامت منطقه می‌باشد.

شرایط کار بانوان فعال در بخش بهداشت و سلامت، سخت‌تر و با ساعات کاری بیشتر در مقایسه با آقایان است. به همین دلیل، زنان بیشتر در معرض آلودگی به ویروس هستند. این در حالی است که درآمدشان 23.7% کمتر از مردان برآورد می‌گردد.

همه‌گیری کرونا چهار بخش از اقتصاد را بشدت تحت تأثیر خود قرار داد: 1) بازرگانی و تجارت؛ 2) صنایع تولیدی؛ 3) گردشگری و 4) خدمات خانگی. آسیب‌پذیری اشتغال زنان در این چهار بخش 56.9% برآورد شده، در حالی که میزان تأثیرپذیری منفی اشتغال مردان 40.6% تخمین زده می‌شود. علاوه بر این، لازم است که دو عامل «غیررسمی ‌بودن مشاغل» و «درآمد کمتر» زنان نیز به عنوان دو متغیر مهم در نظر گرفته شود.

در سال 2019، از فعالین بخش خدمات خانگی در منطقه آمریکای‌لاتین و حوزه کارائیب 91.5% را زنان تشکیل می‌دادند که جمعیتی حدود 13 میلیون نفر بوده است؛ اما شیوع ویروس کرونا باعث شد تا میزان اشتغال زنان در این بخش از اقتصاد بشدت تنزل کند: برزیل 24.7%، شیلی 46.3%، کلمبیا 44.4% و کاستاریکا 45.5%.

تا پیش از بحران کرونا ویروس، 61.5% از مشاغل بخش گردشگری در اختیار زنان بود و درمنطقه کارائیب از هر 10 زن 1 نفر در بخش توریسم فعال اقتصادی بود؛ ولی شیوع بیماری کرونا بشدت اشتغال زنان را بویژه در کشورهای حوزه کارائیب تحت تأثیر خود قرار داد.

سپال در تیرماه سال جاری نیز گزارشی در خصوص وضعیت زنان شاغل در بخش خدمات خانگی در منطقه آمریکای‌لاتین و حوزه کارائیب منتشر نمود:

• از لحاظ اشتغال به مشاغل خانگی، زنان بین 11 تا 18 میلیون نفر از شاغلین این بخش در منطقه آمریکای لاتین و کارائیب را تشکیل می‌دهند.
• مشاغل مرتبط با خدمات خانگی بین 10.5% تا 14.3% از اشتغال زنان در منطقه را به خود اختصاص داده که این رقم در پاراگوئه و آرژانتین به 16% می‌رسد.
• بیشترین زنان فعال در بخش خدمات خانگی در کشورهای پاراگوئه، آرژانتین و برزیل هستند.
• درآمد زنان شاغل در خدمات خانگی معادل 50% یا کمتر از 50% سایر افراد شاغل می‌باشد.
• 77% از این زنان شاغل به صورت غیررسمی (روزمزد، بدون قرارداد و بدون برخورداری از بیمه درمانی، بازنشستگی، بیکاری و ...) مشغول به کارند.
• در منطقه آمریکای مرکزی و حوزه کارائیب میزان غیررسمی‌بودن مشاغل خانگی زنان به رقم 90% می‌رسد.
• پوشش مزایای ناشی از تأمین اجتماعی برای زنان شاغل در اروگوئه بیش از 70% می‌باشد و این رقم در بولیوی، السالوادور، گواتمالا، هندوراس، مکزیک، نیکاراگوآ، پاراگوئه و پرو به 10% نزول پیدا می‌کند.
• 63% از زنان شاغل در خدمات خانگی آفریقایی‌تبار هستند.