وضعیت انرژی در بوسنی و هرزگوین و آشنایی با زیر‌ساخت‌های آن

یکی از مهم‌ترین و قدرتمندترین بخش‌های اقتصادی بوسنی و هرزگوین، بخش انرژی است. بوسنی یکی از اعضای انجمن انرژی جنوب شرق اروپا بوده که در سال 2002 میان اتحادیه اروپا و کشورهای جنوب شرق اروپا جهت گسترش بازار داخلی و هماهنگی‌های لازم در زمینه بخش انرژی در این منطقه تاسیس شده است. با عنایت به ظرفیت‌های خوب انرژی در این کشور و وجود منابع سرشار و سایر شرایط موجود، انرژی از جایگاه ویژه‌ای در اقتصاد بوسنی و هرزگوین برخوردار است. مقامات این کشور به همین دلیل تلاش دارند تا ضمن استفاده از ظرفیت های موجود در این بخش، در توسعه و گسترش آن نیز فعالیت کنند تا بتوانند بیش از پیش با جذب سرمایه‌های خارجی از این مزیت نسبی خود بهره‌برداری کنند.

منابع تولید انرژی برق

از آنجائیکه بوسنی و هرزگوین دارای منابع بزرگ تولید انرژی از جمله ذغال سنگ، جنگل، آب و .. می‌باشد، لذا این کشور در حال حاضر میزان قابل توجهی برق تولید می‌کند که افزون بر نیاز داخلی بوده و بخشی از برق تولیدی این کشور به سایر کشورهای منطقه صادر می‌گردد. این کشور بخشی از برق خود را از نیروی آب و بخش دیگر را با استفاده از ذغال سنگ تولید می‌کند. بر اساس آمارهای ارائه شده کل برق تولیدی بوسنی و هرزگوین در سال 2019 به میزان 17.873 گیگا وات بوده است که بخش عمده ای از آن توسط نیروگاه‌های با سوخت ذغال سنگ تولید می‌شود و بقیه از طریق انرژی آبی، بادی و خورشیدی تامین می‌گردد.

بوسنی و هرزگوین در حال حاضر از 6 نیروگاه مهم با سوخت ذغال سنگ بهره‌برداری می‌کند که عبارتند از:

• نیروگاه کاکانی با ظرفیت 466 مگاوات
• نیروگاه گاسکو با ظرفیت 300 مگاوات
• نیروگاه اوگلیودیک با ظرفیت تولید 300 مگا وات
• نیروگاه توزلا با ظرفیت 450 مگاوات با کمک و مساعدت بانک اگزیم چین
• نیروگاه بانوویچی با ظرفیت 350 مگاوات با کمک بانک صنعت و بازرگانی چین
• نیروگاه استانازی با ظرفیت 300 مگاوات

 

نیروگاه‌های در دست ساخت یا در برنامه برای ساخت:

• نیروگاه اوگلیویک شماره 3 با ظرفیت 600 مگاوات،
• نیروگاه گاکو 2 با ظرفیت 350 مگاوات، شرکت‌های چینی اعلام آمادگی کرده‌اند. 
• نیروگاه کاکانی 8 با ظرفیت 300 مگاوات،
• نیروگاه کامنگراد با ظرفیت 430 مگاوات. شرکت‌های چینی اعلام آمادگی کرده‌اند.

این نیروگاه‌ها در مناطقی احداث می‌شوند که دارای معادن عظیم ذغال سنگ بوده تا  دسترسی به مواد خام آسان باشد.

تولید برق "برق‌آبی" و تجدیدپذیر

          با توجه به ظرفیت بالای بوسنی و هرزگوین در ایجاد نیروگاه‌های جدید با استفاده از منابع جدید و سوخت‌های تجدیدپذیر، این کشور برنامه‌هایی را طراحی کرده است تا بتواند تا سال  2021 با احداث نیروگاه‌های جدید برق‌آبی میزان تولید برق را بیش از پیش افزایش دهد. بر همین اساس در نظر دارد تا سال 2021 به  چهل درصد از اهداف خود جهت تولید بیشتر برق دست پیدا کند. لذا دولت بوسنی و هرزگوین از سرمایه‌گذاران خارجی دعوت نموده است تا در این بخش سرمایه‌گذاری کنند.

بوسنی برای رسیدن به اهداف بلندمدت خود در زمینه تولید برق، طرح‌های زیر را در دست اجرا و طراحی دارد.

• احداث نیروگاه‌های کوچک آبی
• احداث نیروگاه‌هایی با استفاده از انرژی بادی با ظرفیت 2 گیگاوات
• احداث نیروگاه‌هایی با استفاده از انرژی خورشیدی با ظرفیت 33 مگاوات
• احداث چندین نیروگاه با استفاده از انرژی زیست توده ( تجدید پذیر)

با توجه به وضعیت مساعد جغرافیایی بوسنی و هرزگوین از نظر تولید انرژی از سیستم زمین‌گرمایی، می‌توان گفت که  این کشور در مقایسه با کشورهای جنوب شرق اروپا، رتبه دوم را دارد و لذا دولت در تلاش است این نوع نیروگاه‌ها را نیز توسعه دهد.

انرژی زیست‌توده در بوسنی و هرزگوین دارای مصارف خیلی زیادی بوده و بالغ بر 80 درصد خانوارهای این کشور از این مواد جهت گرمایش منازل خود، آشپزی و همچنین گرم کردن آب مورد نیاز خود استفاده می‌کنند.

     درصد استفاده از انرژی زیست‌توده در مناطق روستایی این کشور بالغ بر 90 درصد و در مناطق شهری بالغ بر 70 درصد می‌باشد. (زیست‌توده و ذغال سنگ)

 

سایر سوخت‌های فسیلی

یکی دیگر از انرژی‌های مورد استفاده در بوسنی و هرزگوین، انرژی گاز طبیعی است. این کشور دارای منابع گاز طبیعی نبوده و گاز مورد نیاز خود را از روسیه و از طریق خط لوله (Beregovo Zorkik Horgos) تامین می  کند.

نفت خام مورد نیاز این کشور نیز از مسیر دریای آدریاتیک و همچنین از طریق خط لوله (Janaf) تامین و وارد پالایشگاه (Brod) می‌شود. این پالایشگاه که در مرز بوسنی و کرواسی قرار دارد همواره به علت آلودگی‌های پیرامونی شدید مورد اعتراض ساکنین این مناطق قرار می‌گیرد. همچنانکه پیش از این نیز گفته شد، تحقیقات به عمل آمده در مناطق مختلف بوسنی و هرزگوین بیانگر رسوبات امیدوار کننده نفتی در این کشور است و محققین میزان نفت موجود در این مناطق را بیش از 50 میلیون تن برآورد کرده‌اند.

ظرفیت‌های بخش انرژی در بوسنی و هرزگوین به شرح ذیل است:

• ذغال سنگ و بخصوص ذغال سنگ قهوه‌ای و ذغال سنگ چوب‌نما از مهمترین منابع انرژی در این کشور است که به وفور در معادن بوسنی یافت می‌شود.
• با توجه به ظرفیت‌های بالای آبی این کشور، تنها 35 درصد از ظرفیت آبی در جهت تولید انرژی بکار گرفته می‌شود.
• ظرفیت استفاده از انرژی بادی در این کشور نیز بسیار بالاست.

ظرفیت‌های بالقوه سایر انرژی‌ها در بوسنی و هرزگوین

     بوسنی و هرزگوین در میان کشورهای حوزه بالکان دارای بالاترین مصرف انرژی می‌باشد بطوریکه این کشور 40 درصد بیشتر از میانگین مصرف انرژی در کشورهای حوزه بالکان مصرف دارد و در مقایسه با کشورهای اروپایی تقریبا دو برابر مصرف انرژی بالاتری دارد. البته این کشور طی سال‌های اخیر مصرف انرژی خود را کاهش داده است. کاهش مصرف انرژی در این کشور به علت سیاست‌های جدید دولت بوده و باعث تغییراتی در بخش ساختمان‌سازی شده که مصرف انرژی را تا حدود زیادی کاهش داده است.

     بوسنی و هرزگوین توانسته است تصمیمات انجمن انرژی جنوب شرق اروپا در خصوص بهینه‌سازی مصرف انرژی را اجرایی کرده و این خود بر کاهش مصرف انرژی و بهبود تولید انرژی در این کشور کمک شایانی نموده است.

در ماه مارس سال 2018 اولین تاسیسات انرژی بادی به میزان ظرفیت 50 مگاوات در مسیحوینا نصب و راه‌اندازی شده، که تمامی اعتبار آن از سوی آلمان تامین گردیده است. ضمنا چندین طرح نیروگاهی با استفاده از انرژی بادی نیز در حال طراحی بوده که بزودی اجرایی خواهد شد.

 از جمله می‌توان به طرح‌های زیر اشاره نمود:

• نیروگاه هرگود و پادولزی با ظرفیت 48 مگاوات با اعتبار آلمان
• نیروگاه دوبای با ظرفیت  300 مگاوات

واردات ، صادرات و تولید برق در بوسنی و هرزگوین

ردیف	فعالیت	میزان در سال 2019
1	تولید برق	17.873 گیگا وات ساعت
2	میزان صادرات برق	6.472 گیگاوات ساعت
3	ارزش صادرات برق	294 میلیون یورو
4	میزان واردات برق	1.865 گیگاوات ساعت
5	میزان مصرف برق	13.266 گیگاوات ساعت
	قیمت هر کیلووات ساعت برق مصرفی در بوسنی	کم مصرف  0.05  یورو پر مصرف  0.10  یورو
	پرداخت سوبسید از سوی دولت	منفی

 

فهرست نیروگاه‌های حرارتی موجود و فعال در بوسنی و هرزگوین

 

ردیف	نیروگاه	میزان تولید برق در سال (گیگا وات)
1	نیروگاه حرارتی اوگلیویک	2176
2	نیروگاه حرارتی گاتسکو	1934
3	نیروگاه حرارتی توزلا بلوک 3	473
4	نیروگاه حرارتی توزلا بلوک 4	1196
5	نیروگاه حرارتی توزلا بلوک 5	1004
6	نیروگاه حرارتی توزلا بلوک 6	1008
7	نیروگاه حرارتی کاکانی بلوک 5	598
8	نیروگاه حرارتی کاکانی بلوک 6	312
9	نیروگاه حرارتی کاکانی بلوک 7	1342
10	نیروگاه حرارتی استاناری	2000
11	بلوک 7  نیروگاه حرارتی توزلا  در دست ساخت می‌باشد.	بلوک 7  نیروگاه حرارتی توزلا با ظرفیت 450 مگاوات (ارزش این پروژه 1.62 میلیارد مارک است که توسط بانک  Export-Import چین تامین شده و قرار است شرکت "الکتروپریوردا بوسنی و هرزگوین" نیز 421 میلیون مارک سرمایه‌گذاری کند
12	بلوک 8 نیروگاه حرارتی کاکانی در دست ساخت می‌باشد.	بلوک 8 نیروگاه حرارتی کاکانی با ظرفیت 300 مگاوات (ارزش این پروژه 1.22 میلیارد مارک است)
13	معدن و نیروگاه حرارتی بوگوینو در دست ساخت می‌باشد.	معدن و نیروگاه حرارتی بوگوینو با ظرفیت 300 مگاوات (ارزش این پروژه 1.33 میلیارد مارک است)

 

 

نیروگاه‌های حرارتی در انتظار سرمایه‌گذار

ردیف	نیروگاه	گیگا وات در سال
1	نیروگاه حرارتی زنیتسا	3250
2	نیروگاه حرارتی اوگلیویک 3	3371
3	نیروگاه حرارتی توزلا بلوک 7	2604
4	نیروگاه حرارتی بانوویچی بلوک 1	1758
5	نیروگاه حرارتی کاکانی بلوک 8	910

 

نیروگاه‌های آبی موجود

تعداد نیروگاه‌های آبی موجود در بوسنی و هرزگوین 72 نیروگاه بوده که با استفاده از نیروی آب ساخته شده و میزان کمی‌برق تولید و وارد مدار می‌کند.

 

نیروگاه‌های بادی در دست احداث

ردیف	نیروگاه
1	نیروگاه بادی "گرَباک"	احداث این نیروگاه در منطقه گرباک در نزدیکی شهر نوسینیه واقع در جنوب شرق بوسنی و هرزگوین اوایل ماه دسامبر 2020 آغاز شده است. سرمایه‌گذارانی از آلمان در ساخت این نیروگاه که بزرگترین نیروگاه بادی  بوسنی  و هرزگوین خواهد بود، مبلغ 130 میلیون مارک سرمایه‌گذاری می‌کنند. این نیروگاه سالانه 180 گیگاوات ساعت برق تولید خواهد کرد.
2	نیروگاه بادی ولاشیچ   مقدمات کار فراهم شده است.	دولت فدراسیون بوسنی و هرزگوین از ابتکار تأمین 72 میلیون یورو برای ساخت نیروگاه بادی ولاشیچ با اخذ وام از بانک سرمایه گذاری اروپا (EIB) و بانک Kreditanstalt Wiederaufbau ، Frankfurt am Main KfW حمایت کرده است. قرار است شرکت نیرو "الکتروپریورَدا بوسنی و هرزگوین" عهده‌دار پروژه احداث این نیروگاه باشد.

 

نیروگاه‌های بادی در انتظار سرمایه‌گذار

ردیف	نیروگاه	میزان تولید
1	نیروگاه بادی تروسینا	51
2	نیروگاه بادی ولاشیچ	50

 

پروژه‌های در حال اجرای شرکت دولتی نیرو "الکتروپریوردا بوسنی و هرزگوین":

ردیف	نیروگاه
1	نیروگاه آبی وراندوک	بر روی رودخانه بوسنی (ارزش این پروژه 146 میلیون مارک است، تامین مالی این پروژه توسط منابع شرکت "الکتروپریوردا بوسنی و هرزگوین" و وام بانک بازسازی و توسعه اروپا و بانک سرمایه گذاری اروپا صورت گرفته است. این  نیروگاه سالانه 96 گیگاوات ساعت برق تولید خواهد کرد.)
2	نیروگاه آبی یانیچی	نیروگاه آبی یانیچی بر روی رودخانه بوسنی  (ارزش این پروژه 109 میلیون مارک است)
3	نیروگاه آبی اونا کوزتلا	---
4	نیروگاه آبی بابینو سلو	(ارزش این پروژه 55 میلیون مارک است)

 

پروژه‌های شرکت دولتی نیرو "هرتسگ بوسنی":

ردیف	نیروگاه
1	نیروگاه آبی وریلو	نیروگاه آبی وریلو (ارزش این پروژه 216 میلیون مارک است، قدرت نیروگاه 64 مگاوات بوده و قرار است 242.96 گیگاوات ساعت برق در سال تولید کند)
2	نیروگاه بادی مسیحووینا	نیروگاه بادی مسیحووینا (این پروژه اجرا شده و ارزش آن حدود 150 میلیون مارک است، این نیروگاه حدود 165 گیگاوات ساعت برق در سال تولید می‌کند)

 

نیروگاه‌های خورشیدی

در حال حاضر تعداد 36 نیروگاه خورشیدی در مناطق مختلف بوسنی و هرزگوین احداث شده و مقدار کمی‌ برق تولید می‌کنند که برق تولیدی این نیروگاه‌ها در داخل بوسنی و هرزگوین مورد استفاده قرار می‌گیرد.

 

منابع:

Bosnia and Herzegovina, Business Directory

http://bankwatch.org/compaign/coal/bih

www.fipa.gov.ba

Wikipedia, the free encyclopedia