گزارش نمایشگاه دستاوردهای ترکمنستان به مناسبت بیست و پنجمین سالگرد بی طرفی این کشور

به مناسبت بیست و پنجمین سالگرد بی طرفی ترکمنستان، نمایشگاه توانمندیها و ظرفیت های اقتصادی، مالی، فرهنگی و سیاسی با حضور وزارتخانه‌ها، شرکت ها، موسسات دولتی و نمایندگانی از استانهای این کشور در تاریخ 11 آذر ماه 1399 به مدت 12 روز برگزار گردید. در این گزارش به معرفی برخی از مهمترین بخش های حاضر در این نمایشگاه پرداخته شده است.

یکی از بخش های حاضر در این نمایشگاه اتحادیه صنعتگران و کارآفرینان ترکمنستان بود . این اتحادیه در سال 2008 میلادی به دستور رئیس­ جمهور ترکمنستان با هدف مساعدت به بخش خصوصی در فرآیند صنعتی ­شدن بخش­های مختلف این کشور تاسیس شد و بخش­های تولیدی، کشاورزی، صنعتی، تجاری، گردشگری، شیلات، حمل و نقل و خدمات فنی و مهندسی را پوشش می­دهد. در واقع این اتحادیه بر حدود 69 درصد اقتصاد ترکمنستان که در دست بخش خصوصی است، نظارت داشته و آن­ها را مساعدت می­کند. اخذ مجوزها و موافقت­ های اصولی، اخذ زمین، کمک در اخذ وام و تسهیلات دراز مدت از جمله اقدامات و خدمات این اتحادیه است.

در حال حاضر 25000 نفر شرکت خصوصی عضو این اتحادیه هستند و اتحادیه بیش از 300 هزار نفر را در کارهای اقتصادی فعال و درگیر نموده است. 

 بخش صنعت

به غیر از توسعه فراگیر در بخش گاز، نفت، صنایع شیمیایی و پتروشیمی در کنار توسعه گسترده صنایع نساجی که به عنوان صنایع مادر که عمدتاً دولتی می­باشند، ترکمنستان در بخش صنایع متوسط فرآوری، طی بیست سال اخیر، صدها کارخانه در بخش­های نساجی، فرآوری مواد غذایی، شیرینی و شکلات، صنایع مبل، چوب و لوازم خانگی، سیمان، مصالح ساختمانی، و حتی مونتاژ و تولید گوشی­ های همراه هوشمند، یخچال، رایانه و تلویزیون را آغاز نموده­ است.

ترکمنستان در حال حاضر سیاست جایگزینی واردات را در بخش تولیدات صنعتی، مواد غذایی و کشاورزی دنبال می­کند و طی سال­های گذشته به میزان زیادی از حجم واردات خود در بخش­ های مواد غذایی، صنعتی و کشاورزی کاسته است و حتی بخشی از مواد کشاورزی و غذایی خود را به خارج از کشور صادر می­کند.

بخش نساجی جزو صنایع متقدم ترکمنستان در سال­های بعد از استقلال این کشور است. نزدیک به 100 شرکت نساجی در بخش فرآوری پنبه، نخ و تولید البسه، حوله و ملحفه در این کشور فعالیت دارند. بیشتر شرکت­های مذکور وابسته به دولت است، ولی ورود و فعالیت بخش خصوصی به این صنعت در حال افزایش است. در سال­های اول بعد از استقلال، بیشتر کارخانه­ های کشور به فراوری پنبه و تولید نخ و البسه ساده نخی اشتغال داشتند، اما در سال­های اخیر تکنولوژی صنایع نساجی توسعه یافته ­است و انواع منسوجات و البسه نخی و جین و حوله با کیفیت بالا و تنوع در مدل و رنگ را تولید و صادر می­کنند. دولت ترکمنستان، خام فروشی پنبه را ممنوع نموده ­است و کل تولیدات پنبه را تحویل صنایع نساجی این کشور می­دهد. ضمن اینکه روغن آن را به عنوان روغن خوراکی استحصال و در بازار داخلی به فروش می­رسانند و کنجاله آن را به عنوان خوراک دام به بازار داخل و خارج عرضه می­کنند.

بخش کشاورزی

طی سال­های گذشته، دولت به بخش کشاورزی، مرغداری بخصوص مکانیزه و صنعتی ­نمودن این بخش­ها، توجه خاصی نموده ­است، آماده­ سازی و تحویل زمین به کشاورزان، بهینه ­سازی مصرف آب و توسعه کشت گلخانه ­ای، فعالیت تحقیقاتی و مطالعاتی در مورد بذر و تولید محصولات جدید کشاورزی از آن جمله است. اعطای وام و واردات ماشین­ آلات و تجهیزات جدید و مدرن کشاورزی از شرکت­های معروف دنیا از جمله جان دیر از آن جمله است.

دولت این کشور در تلاش است، ضمن خودکفایی در برخی محصولات کشاورزی و جایگزینی واردات، برخی محصولات کشاورزی را بخارج صادر نماید. بخش دامداری و ماکیان و صنایع وابسته به آن در حال توسعه است. این کشور در تولید گوشت قرمز خودکفاست و در حال برنامه ریزی برای صادرات گوشت قرمز در سال­های آتی می­باشد. صنایع لبنی فعالیت خود را در حد پایین و متوسط آغاز نموده ­اند ولی با توجه میزان زیاد تولید شیر، پیش­ بینی می­شود، این بخش در سال­های آینده توسعه روزافزونی پیدا نموده و محصولات خود را در این بخش نیز صادر نماید.  

بخش دارو

بخش عمده بازار داروی ترکمنستان وارداتی از کشورهای روسیه و هند است. یک شرکت هندی در زمینه ساخت دو کارخانه تولید دارو سرمایه­ گذاری نموده­ است. برخی شرکت ­های محلی نیز در ساخت و تولید داروهای گیاهی وارد شده­ اند. با عنایت به توجه رئیس­ جمهور و اعتقاد عمومی مردم نسبت به تولید و مصرف داروهای گیاهی، اهتمام زیادی در این کشور به صنعت داروهای گیاهی داده شده­ است و تعدادی شرکت فعالیت در این بخش را آغاز نموده ­اند. ریشه شیرین ­بیان، اسپند و برخی داروهای گیاهی به عنوان ماده اولیه برخی داروها مورد استفاده قرار گرفته و تولیدات آن­ها در حال توسعه است.

صنایع گاز، نفت و پتروشیمی

شرکت دولتی ترکمن گاز مسئولیت مدیریت اکتشاف، بهره ­برداری و انتقال منابع گاز ترکمنستان را بر عهده دارد. میدان گازی گالکینیش با داشتن 21.2 تریلیون متر مکعب گاز، دومین حوزه گازی دنیا بعد از حوزه پارس جنوبی در خلیج فارس است. وظیفه اصلی این شرکت، اکتشاف، استخراج، بهره ­برداری و جذب سرمایه­گذاری خارجی در این زمینه است. انتقال و تنوع بازار مصرف خارجی، مهم­ترین مسئولیت این شرکت است.

علاوه بر تامین گاز برای نیازهای داخلی و نیازهای پایین ­دستی، انتقال خطوط لوله گاز به چین، روسیه و خط لوله گاز تاپی مهم­ترین بخش فعالیت این شرکت می­باشد. غرفه این شرکت بخش وسیعی از نمایشگاه را به خود اختصاص داد بود. پروژه خط انتقال گاز ترکمنستان به کشورهای افغانستان، پاکستان و هند (تاپی) از جمله اولویت­های برنامه ­های متنوع­ سازی بازار گاز این کشور در چارچوب توسعه اقتصادی این کشور است.

پالایشگاه گاز ترکمن­ باشی زیر مجموعه شرکت نفت ترکمنستان است. این پالایشگاه در بندر ترکمن ­باشی سالانه در حدود شش میلیون تن نفت تولید می­کند. محصولات این شرکت بنزین، گازوئیل، قیر، گاز مایع، پروپیلن و انواع روغن می­باشد.

منابع تامین مواد خام این پالایشگاه در بلوک­های نفتی این کشور در دریای خزر است که توسط شرکت پتروناس مالزی سرمایه­ گذاری و بهره­ برداری می­شود. این شرکت مسئولیت صادرات محصولات خود در کنار توزیع سوخت در کشور در کلیه ایستگاه­های پمپ بنزین در سطح کشور که متعلق به خود آن­ها است، را برعهده دارد.

این مجموعه با همکاری شرکت­های ژاپنی از جمله کاواساکی و شرکت رنسانس ترکیه در حوزه ساخت پالایشگاه و با تکنولوژی و فناوری دانمارک برای اولین بار در دنیا، سالانه 600 هزار تن بنزین پاک از گاز، بدون سرب و سایر فلزات تولید می­کند. محصولات این مجموعه به کشورهای افغانستان، رومانی و مجارستان نیز صادر می­شود. 

مجموعه شرکت­های تولیدی ترکمن شیمی و مجموعه تولید پلیمر وابسته به دولت با استفاده از منابع گازی کشور در تولید انواع کود شیمیایی، گوگرد، اوره، نیترات، پلیمر و پروپیلن فعالیت دارند. طی سال­های اخیر با استفاده از تکنولوژی شرکت­های ژاپنی، کره ­ای و ترکی، بخش­های مختلف این مجموعه­ ها رو به توسعه است و توانسته­ اند با استفاده از منابع گازی کشور، محصولات متنوع جدید تولیدی نموده که تقریباً بخش عمده آن­ها به سایر کشورها صادر می­شود.

بخش حمل و نقل

در بخش حمل و نقل چهار بخش جاده­ ای، ریلی، دریایی و هوایی مشارکت داشتند. در بخش جاده­ ای، کریدورهای حمل و نقلی و ترانزیتی ترکمنستان و کشورهای منطقه بر روی نقشه­ های ماکتی و تصویری عرضه شده بود. 

در بخش دریایی هم بندر ترکمن ­باشی و فعالیت­های این بندر در بخش کشتیرانی و خدمات دریایی برجسته شده بود. همچنین در بخش حمل و نقل جاده ­ای، آخرین مدل­های ناوگان داخل شهری، بین­ شهری و حمل و نقلی به نمایش درآمده بود. مدل­های جدید کامیون­های خریداری شده از شرکت کاماز جمهوری تاتارستان در روسیه (با توجه به قرارداد خرید 2000 دستگاه کامیون و ماشین­های راه سازی از تاتارستان) و مدل­های جدید اتوبوس­های حمل و نقل شهری و بین ­شهری از شرکت هیوندای کره در کنار انواع مینی­ بوس، آمبولانس و سایر وسایل نقلیه وارداتی از آلمان خودنمایی می­کرد.

در پایان لازم به ذکر است در این نمایشگاه اولویت ­های توسعه اقتصادی ترکمنستان در سه بخش ذیل به خوبی در این نمایشگاه به نمایش گذاشته بود:

الف: رشد شتابنده بهره­ برداری از منابع گاز به عنوان موتور مولد توسعه در این کشور و متنوع­ سازی بازارهای جدید مصرف در چین، روسیه، افغانستان، هند، پاکستان (تاپی) و اروپا.

ب: توسعه صنایع پایین دستی مانند پالایشگاه ترکمن ­باشی، مجموعه­ های ترکمن شیمی و پلیمری با هدف بهره ­وری بیشتر از منابع موجود به جای خام­ فروشی گاز.

ج: تقویت بخش خصوصی و واگذاری صنایع کوچک و متوسط به آن­ها و پیروی از سیاست جایگزینی واردات از طریق شرکت ­های مذکور تحت هدایت اتحادیه صنعتگران و کارآفرینان این کشور.

د: اهمیت ویژه به کریدورهای حمل و نقلی و ترانزیتی بین­ المللی در مسیر شمال – جنوب (خشکی به دریای آزاد در قالب ریلی، جاده­ ای و دریایی) از جمله مسیر ترانزیتی ایران به سمت دریای عمان از طریق مرز سرخس و کریدور ترانزیتی لاجورد از شرق به غرب.