گزارش بانک جهانی در خصوص روند افزایش درآمد سرانه کشورهای آسیای مرکزی

بر اساس گزارش بانک جهانی، قزاقستان و ترکمنستان نزدیک به ۴۰ سال، قرقیزستان حدود ۷۰ سال و ازبکستان و تاجیکستان بیش از ۱۰۰ سال طول خواهد کشید تا به سطح درآمد سرانه اقتصادهای توسعه‌یافته (۱۴۰۰۰ دلار) برسند. در میان کشورهای آسیای مرکزی، انتظار می‌رود ازبکستان آخرین کشوری باشد که به این نقطه هدف دست می‌یابد.

ازبکستان برای پیوستن به کشورهای با درآمد سرانه بالا به بیش از ۱۰۰ سال زمان نیاز دارد

طی روزهای اخیر، بانک جهانی گزارش خود در خصوص روند رشد و افزایش درآمد سرانه برخی کشورهای اروپتیی و آسیای مرکزی با عنوان «تسریع  فرایند رشد از طریق کارآفرینی، پذیرش فناوری و نوآوری» را منتشر کرده است. این مطالعه شامل پیش‌بینی‌ها در مورد مدت زمانی است که کشورهای در حال توسعه در منطقه به آستانه درآمد سرانه اقتصادهای با درآمد بالا می‌رسند. معیار درآمد بالا در سال ۲۰۲۳ میلادی - 1400 دلار برای هر نفر - به عنوان هدف مورد استفاده قرار گرفته است.

 

در این گزارش، بانک جهانی بر اساس میانگین رشد اقتصادی 10 سال گذشته کشورهای منطقه، تخمین می‌زند که قزاقستان و ترکمنستان می‌توانند در 40 سال، قرقیزستان در 70 سال و ازبکستان و تاجیکستان در بیش از 100 سال به این سطح برسند. رکودهای مرتبط با همه‌گیری پاندمی‌کرونا و کاهش شدید درآمدها کشورهایی مثل قزاقستان و قرقیزستان در سالهای اخیر،  باعث کاهش میانگین نرخ رشد و در نتیجه افزایش طول دوره رسیدن به حجم درآمد سرانه کشورهای توسعه یافته شده است.

با این وجود، میرکمیل خالبائف، اقتصاد دان و تحلیلگر ازبک با انتقاد از رویه بانک جهانی مبنی بر معیار قرار دادن صرف میانگین نرخ رشد کشورها به عنوان مبنای تحلیل به ویژه بعد از همه‌گیری بیماری کرونا، تصویر متفاوتی را در این عرصه ترسیم می‌کند:

        «طبق محاسبات من، قزاقستان می‌تواند تا اوایل سال ۲۰۲۶، ترکمنستان در سال ۲۰۳۴، تاجیکستان در سال ۲۰۳۷ و ازبکستان در سال ۲۰۴۲ از سطح ۱۴۰۰۰ دلار عبور کند. با این حال، ازبکستان آخرین کشوری در منطقه خواهد بود که به این آستانه می‌رسد.»

سایر نکات کلیدی گزارش بانک جهانی

 بانک جهانی رشد تولید ناخالص داخلی ازبکستان را در سال‌های ۲۰۲۵ و ۲۰۲۶ حدود ۵.۹ درصد پیش‌بینی می‌کند.

در سال ۲۰۲۴، حواله‌های ارزی به ازبکستان - که عمدتاً از روسیه بود - با ۳۰ درصد افزایش به نزدیک به ۱۵ میلیارد دلار رسید.

حواله‌ها تقریباً ۴۰ درصد از تولید ناخالص داخلی در تاجیکستان، بیش از ۲۰ درصد در قرقیزستان و حدود ۱۸ درصد در کوزوو را تشکیل می‌دهند. میانگین این رقم برای اروپا و آسیای مرکزی ۷ درصد است. بدون حواله‌ها، سطح فقر در آسیای مرکزی به طور قابل توجهی بالاتر خواهد بود - در مورد ازبکستان، تقریباً دو برابر. ازبکستان از نظر کل جریان‌های ورودی حواله‌ها در رتبه دهم جهان قرار دارد.

 در اکثر کشورهای آسیای مرکزی و بالکان غربی، حواله‌ها بیش از یک دهم تولید ناخالص داخلی را تشکیل می‌دهند و حمایت قابل توجهی از خانوارها می‌کنند.

 وضعیت مالی ازبکستان و مولداوی به طور قابل توجهی بهبود یافته است. در ازبکستان، کسری بودجه به عنوان سهمی از تولید ناخالص داخلی در سال 2024 با بیش از 2 درصد کاهش به 3.3 درصد رسید که عمدتاً به دلیل کاهش یارانه‌های انرژی بود.

در سال ۲۰۲۴، کل درآمد خانوار ازبکستان به ۸۹۶.۳ تریلیون سوم ازبکستان رسید که این میزان با رشد اسمی ۱۸.۵٪ و رشد واقعی (با احتساب تورم) ۸.۱٪  همراه بود. در این سال درآمد سرانه کشور نیز به صورت اسمی ۱۶.۱٪ (به صورت واقعی ۵.۹٪) افزایش یافته و  از ۲۰ میلیون سوم ازبکستان در سال به ۲۴.۱ میلیون سوم ازبکستان (حدود ۲ میلیون سوم ازبکستان در ماه). شایان ذکر است که با در نظر گرفتن میانگین نرخ برابری دلار در برابر سوم ازبکستان (هر دلار برابر با ۱۲۵۰۰ سوم ازبکستان) این مبلغ معادل ۱۶۰۰ تا ۱۹۰۰ دلار می‌شود.