تلاش ایرلند برای تصویب توافقنامه تجاری اتحادیه اروپا و کانادا

توافقنامه جامع اقتصادی و تجاری اتحادیه اروپا و کانادا (EU-Canada Comprehensive Economic and Trade Agreement - CETA) یک توافقنامه تجارت آزاد بین اتحادیه اروپا و کاناداست که به صورت موقت از 21 سپتامبر 2017 لازم الاجرا شد. این توافق‌نامه عملاً تمام بخش‌ها و جنبه‌های تجارت کانادا و اتحادیه اروپا را به منظور حذف یا کاهش موانع تعرفه ای (به میزان 98 درصد) پوشش می‌دهد. همه مجالس ملی در کشورهای عضو اتحادیه اروپا باید پیش از اجرای کامل، این توافقنامه را تصویب کنند. ایرلند از جمله کشورهایی است که هنوز آن را تصویب نکرده است.

با توجه به اینکه اتحادیه اروپا، دومین شریک تجاری بزرگ کانادا پس از آمریکاست، این توافقنامه از اهمیت ویژه ­ای برخوردار است. از زمان اجرایی شدن این توافقنامه، حجم تبادل تجاری اتحادیه اروپا و کانادا به میزان 65 درصد رشد داشته و در سال 2023، به 120 میلیارد یورو رسیده است.

تا پایان سال 2024، 17 کشور عضو اتحادیه اروپا مراحل تصویب ملی خود را تکمیل کرده­ اند و 10 کشور، از جمله بلژیک، بلغارستان، قبرس، فرانسه، یونان، مجارستان، ایرلند، ایتالیا، لهستان و اسلوونی هنوز آن را تصویب نکرده­ اند.

در شرایطی که تعرفه­ های جدید آمریکا بر محصولات اتحادیه اروپا، به ویژه محصولات دارویی به یکی از مهم­ترین دغدغه­ های اقتصادی ایرلند تبدیل شده و با توجه به اینکه بازار آمریکا، بزرگترین و مهمترین بازار صادراتی ایرلند محسوب می‌شود، اعمال تعرفه­های جدید بر محصولات ایرلندی، رقابت پذیری آنها را در این بازار آمریکا کاهش خواهد داد. همچنین با توجه به اینکه طی سال­های گذشته، اقتصاد ایرلند به سمت یک اقتصاد صادرات محور حرکت کرده، بدیهی است که هرگونه چالش برای صادرات، اقتصاد این کشور را با مشکلات جدی روبرو خواهد کرد. در این شرایط، دولت به دنبال تسریع تصویب توافق­نامه تجاری با کانادا در پارلمان است. اجرایی شدن این توافق­نامه در شرایط کنونی، حذف تعرفه­ ها و موانع تجارت با کانادا را به دنبال خواهد داشت و می­تواند به افزایش صادرات ایرلند به کانادا و کاهش اتکا به بازار آمریکا کمک شایانی کند.

مهم­ترین دلیل عدم تصویب این توافقنامه در پارلمان ایرلند، به حکم دادگاه عالی ایرلند در اواخر سال 2022 برمی­گردد. دادگاه عالی ایرلند با استناد به بندهای مربوط به داوری در این توافقنامه، حکم داد که این توافقنامه، به دلیل مغایرت با قانون اساسی، نمی­تواند توسط دولت تصویب شود. بندهای مربوط به داوری در این توافقنامه، عملاً نقش دادگاه­های ایرلند را نادیده می­گیرند و به شرکت­های خصوصی اجازه می‌دهد تا از طریق داوری، به دنبال دریافت غرامت از دولت ایرلند باشند. در آن مقطع زمانی، دادگاه عالی ایرلند اعلام کرد که اگر اصلاحات خاصی انجام شود، این توافق می‌تواند بدون نقض قانون اساسی تصویب شود.

اتاق بازرگانی ایرلند در واکنش به حکم دادگاه در بیانیه­ ای، ضمن اشاره به اهمیت این توافقنامه، تأکید کرد که رشد و رونق اقتصادی ایرلند بر تجارت بین‌المللی بنا شده و توافق‌نامه CETA یک توافقنامه مدرن و مترقی، مشتمل بر تعهدات الزام‌آور در مورد حقوق کارگران، حفاظت از محیط زیست و سیاست­های اقلیمی است و زمینه مناسبی را برای فعالیت شرکت‌های ایرلندی، به ویژه شرکت‌های کوچک و متوسط، برای تجارت بین‌المللی فراهم می­کند. اتاق بازرگانی از دولت خواست تا هرچه سریعتر، موانع موجود را رفع کند تا شرکت­های ایرلندی بتوانند از مزایای این توافقنامه بهره ببرند.

 دولت ایرلند در شرایط کنونی به شدت تلاش می­کند تا ضمن رفع موانع قانونی، زمینه را برای تصویب این سند در پارلمان فراهم کند. سایمون هریس، وزیر امور خارجه و تجارت ایرلند، روز سه شنبه 27 می‌پیش نویسی را به منظور اصلاح  لایحه داوری و تسهیل تصویب این توافقنامه در کابینه مطرح کرد و توانست نظر موافق همه اعضای کابینه را نیز کسب کند. استدلال اصلی دولت ایرلند، ضرورت تنوع بخشی به بازارهای صادراتی در شرایط جدید با هدف کاهش اتکا به بازار آمریکاست. هریس معتقد است که کانادا نگرانی‌های مشابهی با ایرلند دارد و شریک تجاری قابل اعتماد و ارزشمندی برای این کشور به حساب می­آید. روابط تجاری و اقتصادی ایرلند و کانادا طی سال­های گذشته، روند رو به رشدی را تجربه کرده است، به گونه­ای که حجم تجارت بین دو کشور از 3/2 میلیارد یورو در سال ۲۰۱۶ به بیش از ۱۰ میلیارد یورو در سال ۲۰۲۳ افزایش یافته است.

https://policy.trade.ec.europa.eu/eu-trade-relationships-country-and-region/countries-and-regions/canada/eu-canada-agreement_en

https://enterprise.gov.ie/en/what-we-do/trade-investment/free-trade-agreements/ceta.html

https://www.rte.ie/news/politics/2025/0527/1515212-ceta-legislation/

https://www.irishtimes.com/politics/2025/05/26/new-bill-to-fast-track-eu-canada-trade-deal-in-dail-amid-us-tariffs-threat/

https://www.theparliamentmagazine.eu/news/article/how-carneys-win-in-canada-can-be-the-eus-too