بازار جهانی تولید و صادرات تجهیزات پزشکی

چهار اقتصاد بزرگ جهان (کشورهای آمریکا، چین، ژاپن و آلمان) جزء بزرگترین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان تجهیزات پزشکی در جهان هستند.

چین در سال حدود ۱۰۰ میلیارد دلار و آلمان در سال حدود ۳۴ میلیارد یورو تجهیزات پزشکی تولید و عرضه کرده اند. نکته قابل توجه این است که آلمان بیش از ۱۷ میلیارد یورو از تولیدات خود را به کشورهای دیگر صادر کرده است.

بازیگران اصلی بازار مذکور در سال ۲۰۲۲ کشورهای آلمان، آمریکا، بلژیک، سوییس و ایرلند هستند که بیش از نیمی از سهم بازار اقلام دارویی و تجهیزات پزشکی را از آن خود کرده‌اند.  همچنین در سال ۲۰۲۲ حدود ۲۲۶ کشور صادرات اقلام دارویی و تجهیزات پزشکی را در اختیار داشتند که ایران با سهم ۰.۰۱ درصدی در جایگاه ۸۳ قرار گرفته است. همچنین بر اساس این گزارش اندازه بازار خدمات بهداشت و درمان در سال ۲۰۲۱ حدود ۱۰.۳ هزار میلیارد دلار بوده و پیش بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۰ بیش از دو برابر شود و به ۲۱.۱ هزار میلیارد دلار برسد. با توجه به گزارشات انجمن صنفی تولیدکنندگان و صادرکنندگان تجهیزات و ملزومات پزشکی، دندانپزشکی، آزمایشگاهی و دارویی، 280 هزار نوع کالا در صنعت تجهیزات پزشکی در ایران تولید می‌شود.

کشور ایران در بازار مصرف تجهیزات پزشکی در خاورمیانه و آفریقا با دارا بودن حدود 12.5 درصد مصرف رتبه چهارم را دارد. این درحالی است که بازار تجهیزات پزشکی خاورمیانه و آفریقا حدود ۱۳ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود.

گزارش اخیر اتاق بازرگانی تهران نشان می‌دهد که سال ۲۰۲۲ حدود ۲۲۶ کشور صادرات اقلام دارویی و تجهیزات پزشکی را در اختیار داشتند که ایران با سهم ۰.۰۱ درصدی در جایگاه ۸۳ قرار گرفته و همچنین در سال ۱۴۰۱ کل صادرات دارو و تجهیزات پزشکی از ایران ۱۰۶.۴ میلیون دلار بوده است.

بر اساس این گزارش در سال ۲۰۲۲ ارزش کل صادرات اقلام دارویی و تجهیزات پزشکی در جهان بالغ بر ۱.۲ هزار میلیارد دلار بوده که سهم ۴.۸ درصدی از کل ارزش صادرات کالاها در این سال را به خود اختصاص داده است.

صنعت تجهیزات پزشکی علاوه بر اشتغال زایی 45 هزار نفر به طور مستقیم، موجب بازگشت و نگهداشت تعداد زیادی از دانشجویان و نخبگان کشور ایران شده است. در برخی سالها بیش از 100 محصول تجهیزات پزشکی توسط بیش از 20 شرکت ایرانی تولید و به 55 کشور از جمله روسیه، آلمان، ایتالیا، بلژیک، هلند و کرواسی صادر می‌شود. 

براساس آمارهای ارائه‌شده از سوی اداره کل تجهیزات و ملزومات پزشکی سازمان غذا و دارو در حال حاضر ارزش تولید و واردات حوزه تجهیزات پزشکی در کشور حدود یک‌میلیارد و 200 میلیون دلار است که یک‌سوم این میزان مربوط به تولیدات داخل کشور ازجمله تجهیزات سرمایه‌ای و ملزومات مصرفی است. بر این اساس می‌توان گفت حدود 31 درصد نیاز کشور به تجهیزات و ملزومات پزشکی، در داخل کشور تولید می‌شود. همچنین، درحال حاضر بیش از ۵۸۰ شرکت داخلی در حوزه تولید ملزومات و تجهیزات پزشکی فعالیت می‌کنند که از این تعداد حدود 180 شرکت دانش‌بنیان، محصولاتی با فناوری‌های‌تک تولید می‌کنند. با ایجاد معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان در تمامی حوزه‌‌های فناوری، مورد توجه بیشتر مسئولان این بخش قرار گرفت و فرصت عرض‌اندام تولیدکنندگان داخلی در بازار تولید ملزومات و تجهیزات پزشکی فراهم شد. با وجود این برای آن که صنعت تولید تجهیزات پزشکی بتواند سهم خود از بازار داخلی را افزایش دهد، نیاز است حمایت از فعالان این حوزه نیز بیش از پیش افزایش یابد.

شایان ذکر است که از مجموع شرکت های دانش بنیان ایرانی در حوزه وسایل، ملزومات و تجهیزات پزشکی، 11 درصد شرکت های دانش بنیان صنعتی، 24 درصد شرکت های دانش بنیان تولیدی و 65 درصد را شرکت های دانش بنیان نوپا تشکیل می دهند، که ورود شرکت های دانش بنیان نوپا به عرصه بازارهای بین المللی وصادرات می‌تواند جهش صنعت کشور در زمینه تولید تجهیزات پزشکی را به دنبال داشته باشد.