حضور روسیه در بخش انرژی عراق و اقلیم کردستان

گزارش تحلیلی سایت خبری دراومیدیا درخصوص حضور روسیه در بخش انرژی عراق و اقلیم کردستان به شرح ذیل ارائه می‌گردد:

تا پایان سال 2023، سهم روسیه از سرمایه‌­گذاری در بخش انرژی عراق به 19 میلیارد دلار رسیده است. علاوه بر این، شرکت «لوک اویل» (Lukoil) روسیه توانست در ماه مارس 2023 قراردادی جهت توسعه ذخایر نفتی فاز 10 عراق که شامل میدان نفتی اریدو- بزرگترین میدان نفتی کشف شده در عراق از سال 2003 با برآورد اولیه 7 تا 10 میلیارد بشکه ذخیره نفتی- نیز می ­شود با شرکت نفتی دولتی «ذی­قار» به امضاء برساند. همزمان، خروج «اکسون موبیل» از میدان نفتی «غرب قرنه» (West Qurna) در بصره نیز این فرصت را در اختیار «لوک اویل» قرار داد که سهام این شرکت را در اختیار بگیرد.

نگاهی به تعاملات روسیه و عراق در حوزه­ های نظامی و انرژی نشان دهنده تعمیق روابط همکاری جویانه دو کشور است. علاوه بر انرژی، در حوزه دریایی نیز زمینه بسیار مساعدی برای همکاری مسکو و بغداد وجود دارد. پیشینه و توانمندی روسیه در توسعه بنادر و لجستیک دریایی، مکمل موقعیت استراتژیک عراق در دسترسی به یکی از مهمترین آبراهه­ های جهان (خلیج فارس) و برنامه ریزی برای استفاده بهینه­ تر از این ظرفیت است و همین موضوع همگرایی منافع دو کشور در این حوزه را غیرقابل انکار می­ نمایاند.

بر اساس شواهد موجود، روسیه مهندسی استراتژیک خود را از اقلیم کردستان آغاز کرد. در ژوئن 2017، هیأتی از اقلیم کردستان به ریاست نخست وزیر نچیروان بارزانی و حضور شخصیت­های دیگری همچون قباد طالبانی معاون نخست وزیر و آشتی هورامی وزیر منابع طبیعی، در حاشیه نشست اقتصادی سن پترزبرگ از روسیه بازدید نموده و قراردادی با شرکت «روس نفت» (Rosneft) به امضاء رساندند. براساس این قرارداد، هزینه احداث خط لوله­ برای انتقال گاز مایع از اقلیم کردستان به بازار (مقصد) مد نظر روس نفت، 1 میلیارد دلار در نظر گرفته شد. از سال 2017، غول نفتی روسیه بالغ بر 3.5 میلیارد دلار به حکومت اقلیم کردستان وام داده و قراردادهایی برای توسعه 5 میدان نفتی به امضاء رسانده است. در سال 2018، دو طرف برای اجرای یک برنامه اکتشافی ژئوپلتیک و بهره برداری آزمایشی از آن به توافق رسیدند. این در حالی بود که دو شرکت نفتی آمریکایی «اکسون موبیل» و «شورون» بسیاری از میادین نفتی اقلیم کردستان را در سال­های 2015 و 2016 ترک کرده بودند.

روسیه 3 سازوکار جداگانه را از پاییز 2017 در پیش گرفته است:

- تأمین مالی 1.5 میلیارد دلاری در بخش انرژی منطقه از طریق پیش خرید نفت با قابلیت پرداخت 5-3 ساله؛

- دریافت 80% سود عملیاتی (working interest) در 5 میدان نفتی بزرگ منطقه؛

- تصاحب 60% مالکیت خط لوله­ کلیدی موجود در اقلیم کردستان با تعهد به سرمایه ­گذاری 1.8 میلیارد دلاری برای افزایش ظرفیت این خط لوله به یک میلیون بشکه در روز؛

به لحاظ تاریخی، روابط دیپلماتیک دو کشور از 9 سپتامبر 1944 آغاز شده و به جز دوره کوتاهی در بازه زمانی 58-1955، روابط دو کشور رو به پیشرفت بوده و حتی عراق یکی از مهمترین شرکای شوروی در جهان عرب محسوب می­ شد. در سال 2008، پوتین بخش اعظم بدهی ­های عراق در زمان شوری سابق را بخشید و همین موضوع زمینه ساز قرارداد نفتی 4 میلیارد دلاری میان دو کشور شد. این رویکرد در سال 2012 و با مشارکت قابل توجه «لوک اویل» در بخش انرژی عراق وارد فاز جدیدی شد و از آن پس روابط دو کشور پیوسته تقویت شده است. در جریان سفر سرگی لاوروف به عراق در فوریه 2023، یکی از مهمترین محورهای مذاکرات دوجانبه، سازوکار سرمایه­ گذاری شرکت­های انرژی روسی در عراق بود که نشان دهنده منافع مشترک دو طرف در تداوم و تقویت پیوندهای اقتصادی علی­رغم تحریم­های غرب است. این موضوع در سفر السودانی به کرملین در اکتبر 2023 و ملاقات وی با پوتین نیز مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

علاوه بر انعقاد قرارداد با شرکت­های روس، دو کشور توافقنامه ­هایی برای گسترش همکاری در بخش نفت، شامل پروژه‌های اکتشافی و حفاری و نیز توسعه زیرساخت­ها به امضاء رسانده ­اند که متضمن جریان پیوسته سرمایه مورد نیاز برای رشد و ثبات بخش نفت عراق است. دو کشور همچنین در حوزه گاز نیز در صدد گسترش همکاری­های خود برآمده اند.

حمل و نقل و زیرساخت مهمترین مؤلفه­ های روابط دوجانبه روسیه و عراق و زیربنای تجارت، همکاری اقتصادی و پیوند منطقه ای دو طرف هستند. عراق در حال حاضر پروژه 17 میلیارد دلاری تقویت زیرساخت­های خود به منظور اتصال بندر فاو به مرز ترکیه را در دستور کار قرار داده است و روسیه مصمم به سرمایه ­گذاری در این پروژه است.

منبع:

سایت خبری دراومیدیا