معاونت دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران

دو گانه فرصت و تهدید فرایند دیجیتال شدن و شبکه‌‌سازی برای منطقه خاورمیانه

شیوع ویروس کرونا و همزمانی آن با گسترش فضای دیجیتال و شبکه‏ ای شدن روابط، موجب تغییرات گسترده‏ ای در نظام بین‏ الملل بویژه منطقه خاورمیانه شده است. فرایند دیجیتال شدن و شبکه‌سازی در خاورمیانه از سویی می‏تواند، باعث جایگزینی نظام شبکه‌ای به‌جای نظام سنتی ملت- دولت شده و با افزایش تهدیدات امنیتی به شکل‌گیری فضای آشوب‌زده منجر گردد و از سوی دیگر این امکان را به دولت‌ها خواهد داد تا با بهره‌گیری هوشمندانه از فرصت‌های فضای مجازی، تهدیدات امنیتی را کاهش، روند افول قدرت سنتی خود را کُند یا متوقف نموده و ضمن کسب اقتدار، نظارت خود بر رفتارهای گوناگون شهروندان خویش را افزایش بدهند. هر کدام از این شرایط نتایجی را در این کشورها پیش آورده و می‎آورد که در مطلب پیش‌رو، برگرفته از ماهنامه رویدادها و تحلیل‌ها شماره 342 (ماهنامه مرکز مطالعات سیاسی و بین‌الملی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران) شماره 342(دی ماه 1399)، به آنها می‌پردازد.

حملات و جرایم سایبری در حقوق بین الملل

خصیصه فراملی بودن حملات سایبری سبب شده است دغدغه اصلی دولتها و کشورها از سطح ملی و حاکمیتی فراتر رفته و عرصه بین المللی که با چالشهای عدیده ای در این زمینه مواجه گردیده است بیش از پیش مرکز توجه آنان قرار گیرد، بنابر این منطق حاکم بر پیشگیری بین المللی از حملات سایبری نیز متفاوت از فضای داخلی کشورها می‌بایستی متناسب با محیط بین المللی شکل بگیرد، این در حالی است که فضای بی مرز سایبر، جهانی مجازی و موازی با جهان فیزیکی ایجاد نموده است که در واقع کنترل حقوقی آن از حیطه اعمال یک کشور ساخته نیست و طبیعتا مبارزه با جرایم مربوط به این حوزه نیز خارج از حوزه اجرایی قوانین داخلی کشورها خواهد بود، به عبارت دیگرعرصه حقوق فضای سایبری و جرایم ارتکابی در آن از جمله حوزه‌هایی است که به دلیل جهانی شدن و آثار آن ، نیازمند تصویب قوانین و مقررات متحد الشکل در فضای ملی و بین المللی می‌باشد، لذا برای حاکمیت بر این فضا و قانونمند نمودن و همچنین مقابله با جرایم روز افزون و پیچیده ارتکابی در آن، همکاری و همراهی جامعه بین المللی از اصول اولیه و غیر قابل انکار در این زمینه است، به گونه ای که تحت قوانین مدونه و موضوعه بین المللی هیچ مجرمی‌با سوء استفاده از خصیصه فرامرزی بودن جرایم ارتکابی نتواند بدون مجازات بماند .