اجلاس گفتگوهای سایبرجایا 2025: نقشه راه رقابت‌پذیری پایدار آسه آن

اجلاس گفتگوهای سایبرجایا 2025 [1]، توسط وزارت علوم، فناوری و نوآوری (موستی) [2] در تاریخ 3 دسامبر 2025، در مرکز همایش‌های کوالالامپور برگزار شد. در این رویداد بین‌المللی شرکت‌کنندگانی از بخش‌های مختلف وزارتخانه‌های دولتی، دانشگاه‌ها، کارآفرینان، سرمایه‌گذاران اکوسیستم نوآوری جهان و سفرای مقیم شرکت داشتند. موضوع اصلی اجلاس دستیابی به رقابت‌پذیری پایدار آسه آن فراتر از 2025[3] بود و هدف اصلی این اجلاس، شکل‌دادن به ایده‌های جسورانه، مشارکت‌های استراتژیک و همکاری‌های معنادار برای تقویت رقابت‌پذیری پایدار آسه آن در بلندمدت بوده است که اهداف کلیدی آن شامل مواد ذیل است:

قراردادن آسه آن به‌عنوان یک رهبر در فناوری‌های پیشرفته، بازارهای مرزی و اکوسیستم‌های نوآوری، همسو با اولویت‌های منطقه‌ای؛

تقویت تفاهم مشترک از رقابت‌پذیری پایدار از طریق آینده‌نگری استراتژیک، گفتگوی با اعتماد بالا و اقدام مشترک؛

تقویت تاب‌آوری منطقه‌ای و آمادگی نهادی در مواجهه با اختلالات شتاب‌دهنده؛

اجلاس برای دستیابی به این اهداف، حول پنج گفتگوی اصلی سازماندهی شده بود که پنج بُعد از رقابت‌پذیری پایدار را شامل رقابت‌پذیری جمعی، رقابت‌پذیری آینده‌نگر، رقابت‌پذیری نهادی، رقابت‌پذیری مرزی و رقابت‌پذیری نوآورانه تحت بررسی قرار می‌داد.

رقابت‌پذیری جمعی[4]:این بخش به چگونگی همسویی دستور کارهای ملی و چارچوب‌های نهادی برای راندن رقابت‌پذیری جمعی منطقه‌ای فراتر از 2025 پرداخت. در گفتگوی مربوط به رقابت‌پذیری جمعی، پنل‌ها بر چالش تبدیل همکاری‌های منطقه‌ای به «اقدام واقعی» تأکید کردند. این مهم نیازمند غلبه بر موانعی است که ناشی از سرمایه‌گذاری دولتی در زیرساخت‌های بزرگی می‌باشد. زیرساخت‌ها غالباً فاقد انعطاف‌پذیری لازم هستند، زیرا صنعت ترجیح می‌دهد بر فناوری اثبات‌شده تکیه کند تا نمونه‌سازی که این امر انتقال دانش و تجاری‌سازی را مختل می‌سازد. موفقیت در این حوزه نیازمند آغاز همکاری‌ها از همان ابتدا با مشارکت صنعت و شرکت‌هایی است که نیازهای واقعی (نقطه درد) را درک می‌کنند.

رقابت‌پذیری آینده‌نگر[5]: این گفتگوی سطح بالا که شامل گفتگویی با نخست‌وزیر مالزی بود، جاه‌طلبی و ارتباط استراتژیک را به عنوان یک چالش بزرگ متحدکننده آسه آن برای دهه آتی مورد بررسی قرار داد. برای هدایت درست همکاری‌ها و تعریف چالش‌های بزرگ منطقه‌ای در این زمینه مفهوم دیپلماسی عملی به‌عنوان یک توانمندساز کلیدی مطرح شد. در همین راستا تینک تنک ها و مراکز استراتژیک از طریق «آینده‌نگری اکوسیستم آسه آن» درحال‌توسعه یک استراتژی آینده‌نگری واحد هستند تا نیازهای دانشی و فناوری‌های نوظهور مانند هوش مصنوعی و فناوری کوانتومی را شناسایی کنند. این رویکرد به دیپلماسی عملی کمک می‌کند تا تأثیر خود را بر بخش‌های اقتصادی و اجتماعی نشان دهد و از فعالیت در خلأ پرهیز کند.

رقابت‌پذیری نهادی[6]: این بخش به چگونگی تقویت نهادها، حاکمیت و مکانیزم‌های مبتنی بر اعتماد برای نوآوری فرامرزی، دیپلماسی علمی و همسویی نظارتی پرداخت. در چارچوب رقابت‌پذیری نهادی، تلاش‌های دبیرخانه آسه آن برای تقویت استقلال استراتژیک در حوزه علم‌وفناوری مطرح شد. در همین راستا، ابتکار ساخت اولین ابرکامپیوتر (HPC) آسه آن باقدرت 3.5 پتافلاپ در اندونزی در حال انجام است. این زیرساخت کلیدی قرار است برای محققان و دانشمندان تمامی‌کشورهای عضو آسه آن به‌منظور ایجاد یک پلتفرم همکاری منطقه‌ای در دسترس باشد.

رقابت‌پذیری مرزی[7]: این گفتگو بر چگونگی پیشتازی آسه آن در بخش‌های نوظهور با رشد بالا مانند اقتصاد فضایی جدید، از طریق ایجاد اکوسیستم‌ها و حمایت نظارتی متمرکز بود و حول مفهوم حرکت از فناوری‌های موجود به‌سوی «مرزهای» جدید نوآوری می‌چرخید. افزایش رقابت‌پذیری مرزی و توانایی منطقه آسه آن برای شناسایی، سرمایه‌گذاری و رهبری در فناوری‌ها و بازارهای جهان که در مراحل توسعه جهانی قرار دارند در این گفتگو مورد تاکید قرار گرفت. اهمیت این گفتگو در این بود که رقابت‌پذیری آینده آسه آن تنها به بهبود صنایع موجود بستگی ندارد، بلکه به ایجاد اکوسیستم‌ها و حمایت نظارتی برای صنایع نسل بعدی وابسته است.

رقابت‌پذیری نوآورانه[8]: که آخرین گفتگوی اجلاس سایبرجایا 2025 بود، بر لزوم تقویت اکوسیستم‌های نوآوری آسه آن از طریق اتصال فعال استعداد، سرمایه و زیرساخت در سراسر مرزهای منطقه‌ای متمرکز شد. این بخش به بررسی چگونگی استفاده از مراکز نوآوری[9] به عنوان موتورهای تاب‌آوری منطقه‌ای و رقابت جهانی پرداخت و نقش حیاتی زنان در رهبری را برای پیشبرد رقابت‌پذیری فراگیر را برجسته ساخت. رهبران مراکز نوآوری کلیدی منطقه به بررسی بهترین روش‌ها برای هم‌افزایی و اتصال این مراکز برای ایجاد یک اکوسیستم نوآوری یکپارچه در آسه آن پرداختند، با این هدف که شکاف بین تحقیق و تجاری‌سازی فناوری را کاهش داده و جریان سرمایه و استعداد را تسهیل کنند.

در مجموع اجلاس گفتگوهای سایبرجایا 2025 به روشنی نشان داد که دستیابی به رقابت‌پذیری پایدار آسه آن نیازمند فراتر رفتن از همکاری‌های سنتی و اتخاذ یک رویکرد مأموریت‌محور و نهادی است. این اجلاس بر ضرورت اصلاح ساختارهای تأمین مالی، تقویت استقلال استراتژیک منطقه‌ای و تقویت اکوسیستم‌ها برای رشد آینده و هدایت نوآوری برای حل مسائل ملموس و قابل اندازه‌گیری (مانند امنیت غذایی) تأکید کرد.

[1] Cyberjaya Conversations Summit 2025

[2] MOSTI: Ministry of Science, Technology and Innovation

[3] Achieving ASEAN Sustainable Competitiveness Beyon

[4] Collective Competitiveness

[5] Visionary Competitiveness

[6] Institutional Competitiveness

[7] Frontier Competitiveness

[8] Innovative Competitiveness

[9] Innovation Hubs