اخبار اقتصادی ترکیه - آنکارا

گزیده اخبار و تحولات اقتصادی ترکیه در هفته اول آذرماه 1404مندرج در روزنامه‌ها و رسانه‌های این کشور به شرح زیر می‌باشد:

وزیر انرژی ترکیه خبر از افزایش ظرفیت ذخیره‌سازی کل گاز طبیعی به ۶.۳ میلیارد متر مکعب داد

آلپارسلان بایراکتار، وزیر انرژی و منابع طبیعی، اعلام کرد که ظرفیت ذخیره‌سازی گاز طبیعی در تأسیسات دریاچه نمک به ۱.۷ میلیارد متر مکعب افزایش یافته است. بایراکتار با انتشار یک پست در رسانه‌های اجتماعی X در مورد افزایش ظرفیت زیرساخت‌های ذخیره‌سازی گاز طبیعی ترکیه و آمادگی برای زمستان اعلام داشت: به همراه این میزان افزایش، ظرفیت ذخیره‌سازی کل گاز طبیعی به ۶.۳ میلیارد متر مکعب رسیده است. وی افزود، ما به تلاش‌های خود برای تضمین تأمین انرژی بدون وقفه برای شهروندانمان با زیرساخت‌های قوی در فصل زمستان ادامه می‌دهیم.

آلپ‌ارسلان بایراکتار، وزیر انرژی و منابع طبیعی همچنین در جمع اعضای اتاق صنایع استانبول ضمن تشریح آخرین وضعیت ترکیه در حوزه انرژی گفت: منطقه دیاربکر پتانسیل تبدیل شدن به شهر نفتی حتی بزرگتر از گابار را دارد. این امر می‌تواند زمینه را برای تغییر بازی به نفع ترکیه رقم بزند. اگر موفق شویم، وارد دوره‌ای می‌شویم که دیاربکر به یک شهر نفتی با صدها چاه نفت تبدیل خواهد شد. وی همچنین اظهار داشت که پتانسیل منابع انرژی داخلی و تجدیدپذیر برای تأمین تقاضای رو به رشد انرژی مورد استفاده قرار می‌گیرد. وی با اشاره به اینکه ترکیه در ۲۳ سال گذشته از نظر رشد اقتصادی از ۲۴۰ میلیارد دلاری به ۱.۶ تریلیون دلاری رسیده، گفت: صادرات ما از ۳۶ میلیارد دلار به ۲۷۰ میلیارد دلار افزایش یافته است. اقتصاد ترکیه در واقع شتاب بسیار خوبی گرفته و موفقیت بسیار مهمی را رقم زده است. بایراکتار با اشاره به اینکه نیازهای انرژی ترکیه به موازات رشد اقتصادی آن در حال افزایش است، گفت: ما با چالش سه‌گانه در حوزه انرژی روبرو هستیم. اول، افزایش تقاضای انرژی دوم، وابستگی ترکیه به منابع انرژی خارجی و سوم، هدف مبارزه با تغییرات اقلیمی. جهان با سرعت زیادی در حال برق‌رسانی است و ما به سرعت به سمت دوره‌ای حرکت می‌کنیم که هوش مصنوعی به بخش مهمی از زندگی ما تبدیل می‌شود. دیجیتالی شدن نیز با آن همراه است. وقتی به ترکیه نگاه می‌کنیم، روندهای مشابهی را می‌بینیم. تقاضای انرژی ترکیه همچنان رو به افزایش است. مصرف برق ما که در حال حاضر 350 تراوات ساعت است، در 30 سال آینده سه برابر خواهد شد و تا سال 2050 به 1050 تراوات ساعت خواهد رسید. ترکیه در 22 سال گذشته 1.02 تریلیون دلار برای واردات انرژی هزینه کرده است. مسئولیت ما کاهش واردات انرژی است. ترکیه هدف خود را تولید ۱۲۰ هزار مگاوات برق از انرژی خورشیدی و بادی قرار داده است ۳۸۰۰۰ تا ۳۹۰۰۰ مگاوات ظرفیت تولید برق معادل سرمایه‌گذاری تقریباً ۳۰ میلیارد دلاری است. برای رسیدن به هدف 120 هزار مگاواتی انرژی تجدیدپذیر باید حداقل ۸۰۰۰ تا ۹۰۰۰ مگاوات انرژی خورشیدی و بادی نصب شده هر ساله به سیستم اضافه شود.

بایراکتار در ادامه افزود، هر سرمایه‌گذاری که در انرژی‌های تجدیدپذیر انجام می‌گیرد در واقع وابستگی انرژی ما به منابع خارجی، امنیت عرضه، افزایش تقاضا و اهداف اقلیمی را برطرف می‌کند. علاوه بر این، پاک‌ترین و ارزان‌ترین منبع انرژی ما، بهره‌وری انرژی است. هدف بهره‌وری انرژی ترکیه، پتانسیل قابل توجهی برای بهبود، به ویژه در صنعت، عمران، حمل و نقل و کشاورزی - در واقع، در تمام زمینه‌های اقتصادی - ارائه می‌دهد. هدف ما در دومین برنامه اقدام ملی بهره‌وری انرژی برای دوره 2024-2030، سرمایه‌گذاری 20 میلیارد دلار در بخش‌های دولتی و خصوصی است که در نتیجه آن 15 درصد صرفه‌جویی و بهبود انرژی حاصل می‌شود. بایراکتار خاطرنشان کرد که استراتژی اکتشاف گاز طبیعی و نفت ترکیه از سال 2016 تحت عنوان سیاست ملی انرژی و معدن آغاز شده است.  وی خاطرنشان کرد که پس از بزرگترین کشف گاز طبیعی در تاریخ ترکیه در دریای سیاه و تولید آن از سال 2023 گاز طبیعی داخلی در خانه‌ها و صنایع مورد استفاده قرار گرفته است. وی گفت: امروزه، نیاز گاز طبیعی تقریباً 4 میلیون خانوار از دریای سیاه تأمین می‌شود. این میزان سال آینده دو برابر خواهد شد. تا سال ۲۰۲۸، ما نیاز گاز طبیعی ۱۶ تا ۱۷ میلیون خانوار از دریای سیاه را با گاز خودمان تأمین خواهیم کرد. این امر همچنین واردات گاز طبیعی ترکیه را به میزان قابل توجهی کاهش خواهد داد. ما ۱۵ تا ۱۶ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی را از طریق منابع خودمان تأمین خواهیم کرد. بایراکتار با اشاره به اینکه تقریباً ۳۶۰۰ مهندس در چاه نفتی گابار کار می‌کنند، گفت: با ساخت ۶۰۰ تا ۷۰۰ کیلومتر جاده، در حال حاضر روزانه ۸۰ هزار بشکه نفت تولید می‌شود. تا به امروز، این رقم نشان‌دهنده حجم اقتصادی سالانه تقریباً ۲ میلیارد دلار است. ما همچنین کار بر روی چهار بلوک در دیاربکر را آغاز کرده‌ایم. ترکیه اکنون به دنبال نفت شیل خواهد بود. این پتانسیل را دارد که حتی از گابار هم بزرگتر باشد. این می‌تواند برای ما یک تغییر دهنده بازی باشد. اگر موفق شویم، وارد دوره‌ای می‌شویم که در آن دیاربکر به یک شهر نفتی با صدها چاه تبدیل خواهد شد. وزیر انرژی ترکیه اظهار داشت که ترکیه به فعالیت‌های  اکتشافی خود در کشورهای لیبی، آفریقا، عراق، سوریه، آذربایجان، ترکمنستان و قزاقستان ادامه خواهد داد.

بایراکتار بر اهمیت ادغام منابع زیرزمینی ترکیه در اقتصاد تأکید و اظهار داشت که بومی‌سازی و تولید ارزش افزوده از اولویت‌های استراتژیک در بخش معدن هستند. بایراکتار اظهار داشت که اگرچه ترکیه از نظر تنوع مواد معدنی هفتمین کشور ثروتمند جهان است، اما واردکننده خالص مواد معدنی است که یکی از ضروری‌ترین مواد اولیه برای صنعت هستند. او گفت: هدف ما این است که مواد معدنی موجود خود را به شیوه‌ای سازگار با محیط زیست و بدون به خطر انداختن سلامت و ایمنی شغلی در اقتصاد ادغام کنیم.بایراکتار با اشاره به اینکه ترکیه پتانسیل زیرزمینی قابل توجهی دارد، گفت: ما باید در ابتدا تولید سالانه 30 تا 40 تن خود را به 100 تن افزایش دهیم و این کالاهای ارزشمند را در اقتصاد خود ادغام کنیم. وی همچنین بر نقش استراتژیک مواد معدنی حیاتی در تحول انرژی تأکید کرد و گفت، ترکیه قصد دارد از طریق همکاری بین بخش دولتی، خصوصی و دانشگاه‌ها به یکی از پنج کشور برتر جهان در تأمین عناصر خاکی کمیاب تبدیل شود. وی همچنین تأکید کرد که رویکرد اساسی در معدن، صادرات مواد خام نیست، بلکه ایجاد ارزش افزوده بالا با توسعه محصولات میانی یا نهایی است.

گزارش تجارت خارجی  ترکیه برای ماه اکتبر 2025

گزارش تجارت خارجی  ترکیه برای ماه اکتبر 2025 که با همکاری موسسه آمار ترکیه و وزارت تجارت تهیه شده است، منتشر شد. بر این اساس، صادرات  ترکیه در ماه اکتبر 2025 نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۲ درصد افزایش یافت و به ۲۳ میلیارد و ۹۴۱ میلیون دلار و واردات نیز با ۷.۲ درصد افزایش به ۳۱ میلیارد و ۵۲۱ میلیون دلار رسید. بدین ترتیب، کسری تجارت خارجی در ماه اکتبر 2025 نسبت به مدت مشابه سال گذشته با ۲۷.۶ درصد افزایش از ۵ میلیارد و ۹۳۸ میلیون دلار به ۷ میلیارد و ۵۸۰ میلیون دلار رسید. برپایه این گزارش، در دوره ژانویه تا اکتبر 2025، صادرات ترکیه در مقایسه با مدت مشابه سال قبل با 3.9 درصد افزایش به 224.46 میلیارد دلار و میزان واردات نیز با 6.1 درصد افزایش به 299.152 میلیارد دلار رسید. دراین دوره کسری تجارت خارجی نیز با 13.3 درصد افزایش از 65.91 میلیارد دلار به 74.68 میلیارد دلار رسید.

عملکرد استانهای ترکیه در تجارت خارجی

وزارت تجارت ترکیه داده‌های عملکرد استانهای ترکیه در تجارت خارجی این کشور را برای ماه اکتبر و 10 ماه سال 2025 اعلام کرد.

بر این اساس، استانبول در اکتبر 2025 با 4.859 میلیارد دلار صادرات، پیشتاز بود. صادرات این شهر در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته 6.1 درصد کاهش داشته است. پس از آن، کجاعلی با 6.7 درصد افزایش، به 3.019 میلیارد دلار و ازمیر با 9.9 درصد افزایش، به 1.929 میلیارد دلار رسید.

سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی با 793.422 میلیون دلار در صدر صادرات استانبول قرار گرفتند. پس از آن دیگ‌های بخار و ماشین‌آلات با 521.809 میلیون دلار و پوشاک و لوازم جانبی بافتنی با 514.124 میلیون دلار قرار داشتند.

وسایل نقلیه موتوری با 1.132 میلیارد دلار در صدر صادرات کجاعلی قرار گرفتند. پس از این بخش، ماشین‌آلات و تجهیزات برقی با 285,138,000 دلار و پس از آن سوخت‌های معدنی و روغن‌های معدنی با 212,352,000 دلار قرار گرفتند.

سوخت‌های معدنی و روغن‌های معدنی با ۴۱۸,۱۵۷,۰۰۰ دلار در صدر صادرات ازمیر قرار گرفتند. پس از آن دیگ‌های بخار و ماشین‌آلات با ۱۹۲,۵۹۵,۰۰۰ دلار و آهن و فولاد با ۱۸۰,۵۴۵,۰۰۰ دلار قرار گرفتند.

۳ کشور برتر صادراتی برای ۳ استان برتر

بیشترین میزان صادرات استانبول به کشورهای آلمان با ۳۲۲,۰۵۰,۰۰۰ دلار، آمریکا با ۲۷۸,۱۷۷,۰۰۰ دلار و امارات متحده عربی با ۲۶۶,۲۸۳,۰۰۰ دلار بوده است.

کجاعلی با ۲۷۲,۹۵۵,۰۰۰ دلار بیشترین صادرات را به آلمان داشت. پس از این کشور، بریتانیا با ۲۳۸,۷۶۱,۰۰۰ دلار و ایتالیا با ۱۶۶,۸۷۵,۰۰۰ دلار قرار داشتند.

آلمان با ۱۹۸,۴۲۲,۰۰۰ دلار، مقصد اصلی صادرات ازمیر بود. پس از آن، آمریکا با ۱۳۵,۱۲۶,۰۰۰ دلار و اسپانیا با ۱۲۴,۷۱۰,۰۰۰ دلار قرار داشتند.

بر این اساس، ۲۹ استان  ترکیه در دوره ژانویه – اکتبر 2025 بیش از ۱ میلیارد دلار صادرات داشتند و ۴۶ استان صادرات خود را نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش دادند.

سرمایه گذاری شرکت آکسا انرژی ترکیه در بورکینافاسو

شرکت آکسا انرژی، بزرگترین تولیدکننده برق سهامی عام ترکیه، یک سرمایه‌گذاری استراتژیک دیگر به سبد سرمایه‌گذاری خود در آفریقا اضافه کرد. این شرکت یک قرارداد فروش تضمینی برق ۲۰ ساله با سونابل (شرکت ملی برق بورکینا فاسو)، برای ساخت یک نیروگاه ۱۱۹ مگاواتی سوختی در اوآگادوگو، پایتخت بورکینا فاسو، امضا کرده است. طبق این قرارداد، آکسا انرژی این نیروگاه ۱۱۹ مگاواتی سوختی را در اوآگادوگو، پایتخت این کشور، در سه ماهه آخر سال ۲۰۲۶ راه‌اندازی خواهد کرد. هدف از این سرمایه‌گذاری ، کمک به تأمین تقاضای رو به رشد انرژی بورکینا فاسو به صورت قابل اعتماد و بدون وقفه و در عین حال کمک به امنیت بلندمدت تأمین برق منطقه است. ساخت و بهره‌برداری از این نیروگاه به گونه‌ای برنامه‌ریزی شده است که از زنجیره تأمین محلی و اشتغال پشتیبانی کند.

جمیل کازانجی، رئیس و مدیرعامل آکسا انرژی، در مورد این توافق‌نامه اظهار داشت: این یک گام استراتژیک از چشم‌انداز ما برای ایجاد ارزش بلندمدت در آفریقا است. ما به عنوان آکسا انرژی، سریع‌ترین و کارآمدترین راه‌حل‌ها را اجرا خواهیم کرد و از تجربه و شایستگی‌های خود برای کمک به اهداف امنیت تأمین انرژی بورکینافاسو بهره خواهیم برد. ما معتقدیم که ما در این پروژه، مانند پروژه‌های قبلی در قاره آفریقا، موفق خواهیم بود و به عنوان آکسا انرژی، این پروژه نیز یک توافق بلندمدت و مبتنی بر ارز آوری برای کشور می‌باشد.  

نرخ بیکاری در ترکیه 8.5 درصد اعلام شد

سازمان آمار ترکیه، گزارش نرخ  بیکاری این کشور برای ماه اکتبر 2025 را اعلام کرد. بر این اساس، تعداد افراد بیکار در مقایسه با ماه قبل با ۲۷۰۰۰ نفر کاهش  به ۳,۰۳۳,۰۰۰ نفر رسید. همچنین نرخ بیکاری نیز در مقایسه با ماه قبل با ۰.۱ درصد کاهش به ۸.۵ درصد رسید.  بر پایه این گزارش، نرخ بیکاری برای مردان ۷.۰ درصد و برای زنان ۱۱.۳ درصد اعلام شده است.

تعداد افراد شاغل در اکتبر 2025 نسبت به ماه قبل 185 هزار نفر افزایش یافته و به 32 میلیون و 772 هزار نفر رسیده است، در حالی که نرخ اشتغال با 0.2 درصد افزایش به 49.2 درصد رسیده است. این نرخ برای مردان 66.5 درصد و برای زنان 32.4 درصد بوده است.

نرخ بیکاری جوانان، شامل گروه سنی ۱۵ تا ۲۴ سال، نسبت به ماه قبل ۰.۶ درصد افزایش یافته و به ۱۵.۶ درصد رسیده است. در این گروه سنی، نرخ بیکاری برای مردان ۱۲.۹ درصد و برای زنان ۲۰.۶ درصد برآورد شده است.

ارزیابی معاون رئیس جمهور ترکیه به نرخ بیکاری 8.5 درصدی

جودت یلماز، معاون رئیس جمهور ترکیه با انتشار پستی در حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی، نرخ بیکار یایین کشور در ماه اکتبر را  ارزیابی کرد. وی در پست خود اظهار داشت: چشم‌انداز قوی در بازار کار در ماه اکتبر ادامه یافت، در حالی که نرخ بیکاری که به مدت 30 ماه در سطوح تک رقمی‌باقی مانده ، اعتماد به اقتصاد را تقویت کرده است. طبق داده‌های رسمی، نرخ بیکاری در ماه اکتبر 2025 نسبت به ماه قبل 0.1 درصد کاهش یافته و به 8.5 درصد رسیده و تعداد افراد شاغل نیز با 185000 نفر افزایش به 32.8 میلیون نفر رسیده است.

ییلماز تأکید کرد که علاوه بر برنامه‌های تشویقی اجرا شده برای اشتغال جوانان و زنان، آنها همچنان در چارچوب هدف توسعه فراگیر، اقداماتی را برای تسهیل اشتغال زنان، تسریع گذار جوانان از آموزش به اشتغال و کاهش نیروی کار بیکار انجام می‌دهند. وی اعلام داشت: ما انتظار داریم کشورمان تا سال ۲۰۲۵ در میان کشورهای با درآمد بالا قرار گیرد. برای اطمینان از تحقق این هدف، سیاست‌هایی را برای تقویت صلاحیت‌ها و مهارت‌های سرمایه انسانی خود و افزایش بهره‌وری نیروی کار اجرا خواهیم کرد، ضمن اینکه از برنامه‌ها و پروژه‌های اشتغالزا  نیز همچون گذشته حمایت خواهیم کرد.

با افزایش نرخ مشارکت نیروی کار که در برنامه ما طی سه سال آینده پیش‌بینی شده است، انتظار داریم اشتغال سالانه به طور متوسط ۸۴۲۰۰۰ نفر افزایش یابد و نرخ بیکاری به تدریج در سال ۲۰۲۸ به ۷.۸ درصد کاهش یابد. هدف ما افزایش قدرت خرید شهروندان و بهبود توزیع درآمد از طریق یک مسیر رشد پایدار و حمایت از اشتغال همسو با برنامه کاهش تورم است.