تأثیر افزایش حداقل دستمزد بر درآمدها در صربستان

از ژانویه ۲۰۲۶ حداقل دستمزد در صربستان ۳۷ درصد افزایش می یابد. این افزایش با هدف کاهش فقر و کمک به طبقات پایین جامعه صورت می‌گیرد، اما سازمان‌های کارگری و کارشناسان اقتصادی معتقدند که حتی با این افزایش، حداقل دستمزد برای تأمین نیازهای اولیه زندگی کافی نیست. در نهایت، حداقل دستمزد در صربستان همچنان در مقایسه با کشورهای اروپایی پایین است و رشد واقعی آن در برابر تورم، به‌ویژه تورم مواد غذایی، ناچیز بوده است.

از اول ژانویه ۲۰۲۶، حداقل دستمزد در صربستان با افزایش ۳۷ درصدی نسبت به پایان سال ۲۰۲۴، معادل حدود ۱۵۰ یورو، به ۶۴,۵۵۴ دینار (۵۵۰ یورو) خواهد رسید. این افزایش، پرسش‌هایی را درباره تأثیر آن بر سایر دستمزدها و قدرت خرید مردم در هنگام خرید از فروشگاه‌ها ایجاد کرده است.

الکساندر ووچیچ، رئیس‌جمهور صربستان، اظهار داشت: «این اقدامات به کاهش فقر کمک می‌کند و به حمایت از طبقه متوسط پایین و افرادی که هنوز در فقر به سر می‌برند، می‌پردازد؛ هرچند تعداد این افراد کاهش یافته، اما همچنان وجود دارند.»

علاوه بر افزایش حداقل دستمزد، دولت آیین‌نامه‌ای برای محدود کردن حاشیه سود خرده‌فروشی‌ها تصویب کرده که اثرات آن در ماه‌های آینده مشخص خواهد شد.

با وجود استقبال سازمان‌های غیردولتی مدافع حقوق کارگران از این افزایش، آن‌ها تأکید دارند که حداقل دستمزد جدید همچنان برای تأمین نیازهای اساسی زندگی کافی نیست. مرکز سیاست‌های رهایی‌بخش اعلام کرده است: «حداقل دستمزد باید تضمین‌کننده عدم قرار گرفتن کارگران در معرض فقر باشد، اما این هدف محقق نشده و این مبلغ برای پوشش نیازهای اولیه کافی نیست.» این مرکز برآورد کرده که دستمزدی حدود ۱۵۰,۰۰۰ دینار، یعنی دو و نیم برابر حداقل دستمزد فعلی، برای تأمین نیازهای اجتماعی و معیشتی ضروری است.

تأثیر بر دستمزدها

پروفسور لیوبومیر ساویچ، استاد اقتصاد، توضیح می‌دهد که حداقل دستمزد تنها حقوقی است که دولت می‌تواند مستقیماً آن را تعیین کند. این مبلغ هرساله از طریق مذاکره بین اتحادیه‌های کارگری و کارفرمایان تعیین می‌شود، اما در صورت عدم توافق، همانند وضعیت کنونی، دولت میزان آن را مشخص می‌کند.

ساویچ گفت: «افزایش حداقل دستمزد برای دولت از منظر جلب رضایت رأی‌دهندگان و ارسال پیام سیاسی مبنی بر بهبود شرایط زندگی در کشور اهمیت دارد. با این حال، رضایت کسانی که از این افزایش بهره‌مند می‌شوند نیز ضروری است.»

حداقل دستمزد در ژانویه ۲۰۲۵ با ۱۳.۷ درصد افزایش یافت، در اکتبر ۲۰۲۵ افزایش فوق‌العاده ۹.۴ درصدی پیش‌بینی شده و در ژانویه ۲۰۲۶ نیز ۱۰.۱ درصد دیگر افزایش خواهد یافت.

در سال ۲۰۲۵، حدود ۹۰,۰۰۰ نفر حداقل دستمزد ساعتی ۳۰۸ دینار را دریافت کردند، اما تعداد کارگرانی که اندکی بیش از حداقل دستمزد درآمد دارند، بسیار بیشتر است. لیلیانا پاولوویچ از اتحادیه کارفرمایان می‌گوید: «بسیاری از کارفرمایان دستمزد کارگران را تنها ۱,۰۰۰ دینار افزایش می‌دهند تا از پرداخت حداقل دستمزد اجتناب کنند، زیرا نمی‌توانند کارگران را به‌طور دائم با حداقل دستمزد نگه دارند.»

بر اساس داده‌های اداره آمار صربستان، در آوریل ۲۰۲۵، حدود ۳۰۰,۰۰۰ نفر تا ۵۵,۰۰۰ دینار درآمد داشتند. بنابراین، تمامی افرادی که کمتر از ۶۴,۵۵۴ دینار درآمد دارند، از ژانویه ۲۰۲۶ شاهد افزایش حقوق خواهند بود.

پاولوویچ معتقد است که افزایش حداقل دستمزد لزوماً به معنای افزایش تعداد کارگران با حداقل دستمزد نیست، بلکه می‌تواند به‌طور کلی سطح دستمزدها را تا حدی بالا ببرد. او توضیح می‌دهد: «در بخش خصوصی، افزایش حداقل دستمزد معمولاً به افزایش سایر دستمزدها منجر می‌شود. این افزایش به‌صورت متوازن انجام می‌شود، زیرا کارفرمایان نمی‌توانند اجازه دهند دستمزد کارگران کم‌مهارت سریع‌تر از کارگران با مهارت بالا افزایش یابد، به‌ویژه در شرایط کنونی که بازار کار با کمبود نیروی انسانی مواجه است.»

با این حال، اتحادیه‌های کارگری هشدار می‌دهند که این روند در بخش دولتی صدق نمی‌کند. سانیا پائونوویچ، اقتصاددان کنفدراسیون اتحادیه‌های کارگری خودمختار صربستان، اظهار می دارد که «فاصله دستمزد بین کارگران با مهارت پایین و بالا در حال کاهش است. شکاف میان افراد با تحصیلات بالا و پایین یا با تجربه و بدون تجربه از بین می‌رود و این امر نارضایتی گسترده‌ای ایجاد کرده است.»

خطر اخراج کارکنان

نظرسنجی اتحادیه کارفرمایان نشان می‌دهد که اکثر اعضای آن‌ها معتقدند فضا برای افزایش حداقل دستمزد وجود دارد. پاولوویچ می‌گوید: «برای بسیاری از کارفرمایان، افزایش حداقل دستمزد مشکلی ایجاد نمی‌کند، زیرا آن‌ها در حال حاضر حداقل دستمزد را پرداخت نمی‌کنند. با این حال، یک‌سوم کارفرمایان اظهار داشتند که این افزایش بار مالی سنگینی برای آن‌ها خواهد بود، به همین دلیل اتحادیه از این افزایش حمایت نکرد.»

این مشکل به‌ویژه در شرکت‌های کم‌سود در مناطق شرق و جنوب صربستان دیده می‌شود که قادر به افزایش قیمت محصولات یا حجم فروش برای تأمین هزینه‌های دستمزد بالاتر نیستند. این موضوع ممکن است به اخراج کارکنان یا حتی تعطیلی برخی شرکت‌ها منجر شود.

با این حال، بسیاری از کارگران با پایین‌ترین دستمزدها در شرکت‌های خارجی مشغول به کار هستند که به دلیل یارانه‌های دولتی، زیرساخت‌های مناسب، نیروی کار قابل اعتماد و دستمزدهای پایین به صربستان جذب شده‌اند. ساویچ می‌گوید سؤال این است که این شرکت‌ها چگونه به افزایش حداقل دستمزد واکنش نشان خواهند داد.

اخراج‌های اخیر در جنوب صربستان به مشکلات شرکت‌های مادر در صنایع اتحادیه اروپا مرتبط است و صرفاً به افزایش حداقل دستمزد مرتبط نیست. برای کاهش فشار بر کارفرمایان، دولت تصمیم گرفته بخش غیرمشمول مالیات دستمزد را از ۲۸,۴۲۳ دینار به ۳۴,۲۲۱ دینار افزایش دهد. کارفرمایان همچنین خواستار کاهش سایر هزینه‌ها، به‌ویژه حق بیمه‌ها، شدند، اما دولت این پیشنهاد را نپذیرفت.

حداقل دستمزد تا چه حد کافی است؟

قانون کار صربستان مقرر می‌کند که حداقل دستمزد باید با حداقل سبد مصرفی هم‌تراز باشد. در ابتدای سال ۲۰۲۵، حداقل دستمزد از این سبد فراتر رفت، اما پس از آن یا به زیر آن سقوط کرد یا در سطح مشابهی باقی ماند.

حداقل سبد مصرفی شامل مقادیر محدودی از مواد غذایی اولیه است. برای مثال، در ماه مه ۲۰۲۵، این سبد معادل ۵۵,۸۶۹ دینار بود که می‌توانست هزینه ۵.۸ کیلوگرم گوشت برای سه نفر در یک ماه و قبض آب و برق ۱,۰۲۵ دیناری را پوشش دهد.

سانیا پائونوویچ می‌گوید: «از سال ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۴، حداقل دستمزد به‌صورت اسمی ۵۷ درصد افزایش یافت، اما با در نظر گرفتن تورم، رشد واقعی آن تنها ۱۵ درصد بود. اگر صرفاً افزایش قیمت مواد غذایی را در نظر بگیریم، که بخش عمده حداقل دستمزد صرف آن می‌شود، این رشد تنها ۲.۹ درصد بوده است.»

او نمی‌تواند پیش‌بینی کند که تورم تا چه حد افزایش حداقل دستمزد در ژانویه ۲۰۲۶ را تحت تأثیر قرار خواهد داد، اما به افزایش قیمت برق و احتمال بالا رفتن قیمت محصولات کشاورزی به دلیل خشکسالی اشاره می‌کند. او می‌افزاید: «ما در یک چرخه باطل گرفتار شده‌ایم؛ گاهی به حداقل سبد مصرفی می‌رسیم یا از آن پیشی می‌گیریم، اما دوباره عقب می‌مانیم.»

با وجود افزایش‌های قابل توجه، حداقل دستمزد در صربستان همچنان در پایین‌ترین سطح در مقایسه با کشورهای اروپایی قرار دارد. پائونوویچ خاطرنشان می‌کند: «حتی در کشورهایی با حداقل دستمزد پایین‌تر، مانند مقدونیه شمالی، قدرت خرید مردم با این دستمزد بیشتر است.»

 

• سبد مصرفی متوسط در ۲۰۲۵ حدود ۹۳,۰۰۰ دینار در ماه است، در حالی که حداقل دستمزد خالص (حتی با ۱۸۴ ساعت) فقط حدود ۵۶,۰۰۰ تا ۶۲,۰۰۰ دینار پوشش می‌دهد، که نشان‌دهنده ناکافی بودن برای هزینه‌های زندگی متوسط است (در مقابل سبد حداقل که ۵۴,۰۰۰ تا ۵۶,۰۰۰ دینار است و گاهی پوشش داده می‌شود).
• کارگران روی حداقل دستمزد می‌توانند حداقل ۲۵% افزایش برای کار شبانه یا اضافه‌کاری دریافت کنند، و برای کار در تعطیلات رسمی افزایش بیشتری اعمال می‌شود.
• دولت صربستان اعلام کرده است که قصد دارد تا سال ۲۰۲۷ متوسط حقوق را حداقل 40 درصد دیگر و حداقل حقوق را 30 درصد دیگر افزایش دهد.

 منبع: پایگاه اینترنتی 021 مورخ 16/09/2025

https://www.021.rs/bbc/bbc/421078/kakve-ce-efekte-na-zarade-u-srbiji-imati-rast-minimalca