بسته مالی کمک های اتحادیه اروپا به اردن
کمیسیون اروپا تصمیم اجرایی خود را برای تأمین مالی برنامه اقدام چندساله با اردن برای دوره ۲۰۲۵ تا ۲۰۲۷ تصویب کرد. ارزش کل این برنامه ۲۲۸ میلیون یورو است و هدف از آن تقویت شراکت استراتژیک و جامع بین دو طرف، حمایت از امنیت، توسعه اقتصادی، رشد سرمایه انسانی و پیشبرد اصلاحات دولتی است.
طبق این تصمیم، منابع مالی این برنامه از بودجه اتحادیه اروپا و در سه مرحله تأمین می‌شود:
- ۹۳ میلیون یورو برای سال ۲۰۲۵،
- ۷۴ میلیون یورو برای سال ۲۰۲۶،
- ۶۱ میلیون یورو برای سال ۲۰۲۷.
همچنین، این تصمیم اجازه می‌دهد تا در صورت نیاز تا سقف ۲۰٪ از بودجه سالانه بین بخش‌های مختلف جابه‌جا شود. برنامه اجرایی یادشده حوزه‌های گسترده‌ای را در بر می‌گیرد که پنج رکن اصلی شراکت اروپا و اردن را پوشش می‌دهند:
۱. تقویت روابط سیاسی و همکاری منطقه‌ای،
۲. حمایت از جنبه‌های امنیتی و دفاعی،
۳. توسعه اقتصاد و ایجاد اشتغال،
۴. توسعه سرمایه انسانی،
۵. مدیریت مهاجرت و حمایت از پناهندگان در اردن.
این حمایت مالی بر بهبود مدیریت مرزها و ارتقای امنیت داخلی متمرکز است و سیاست‌های تسهیل تجارت و مهاجرت قانونی و افزایش کارایی سامانه‌های حفاظت مرزی را پشتیبانی می‌کند. همچنین برنامه یادشده با هدف افزایش تاب‌آوری اقتصاد اردن از طریق تقویت فضای سرمایه‌گذاری و تشویق سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی برای ایجاد رشد و اشتغال طراحی شده است.
تصمیم اتحادیه اروپا تأکید ویژه‌ای بر توسعه سرمایه انسانی، توانمندسازی زنان و گروه‌های کم‌برخوردار از جمله افراد دارای معلولیت دارد و در عین حال شامل حمایت مالی مستقیم از بودجه عمومی اردن در قالب یک برنامه ملی برای نوسازی اقتصادی و حکمرانی است.
این تصمیم با برنامه راهنمایی اتحادیه اروپا برای اردن (۲۰۲۱–۲۰۲۷) هم‌راستا است که بر بهبود حکمرانی، تقویت رشد اقتصادی، ایجاد اشتغال، توسعه منابع انسانی و اجرای اهداف «معامله سبز اروپا» تمرکز دارد. اتحادیه اروپا با این اقدام، پایبندی خود به حمایت از اردن، توانمندسازی این کشور در اجرای اصلاحات اقتصادی و اجتماعی، و ادامه نقش محوری آن در منطقه و در میزبانی از پناهندگان را مورد تأکید قرار داد.
۱۱۰ میلیون یورو برای حمایت از برنامه‌های نوسازی
کمیسیون اروپا برنامه‌ای به ارزش ۱۱۰ میلیون یورو تا سال ۲۰۲۷ تصویب کرده است تا از مسیر نوسازی اقتصادی و اداری اردن حمایت کرده و توان اقتصاد ملی را برای ایجاد اشتغال، رشد و جذب سرمایه‌گذاری افزایش دهد.
این بودجه در سه مرحله پرداخت خواهد شد:
۴۸ میلیون یورو در سال ۲۰۲۵،
۲۴ میلیون یورو در سال ۲۰۲۶،
و ۳۸ میلیون یورو در سال ۲۰۲۷.
هدف از آن حمایت از اجرای اولویت‌های چشم‌انداز نوسازی اقتصادی اردن 2033-2022 و برنامه اصلاحات بخش عمومی و همچنین تقویت ثبات مالی کشور در شرایط دشوار منطقه‌ای و جهانی است.
برنامه اروپایی بر اصلاحات در حکمرانی مالی و مدیریت اقتصادی متمرکز است؛ از جمله گسترش پایه تولید، بهبود محیط کسب‌وکار، ارتقای شفافیت مالی، بهبود مدیریت بدهی و هزینه‌های عمومی‌برای دستیابی به پایداری مالی بلندمدت. همچنین بخشی از منابع این برنامه به تحول به‌سوی اقتصاد سبز اختصاص دارد؛ شامل توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، پروژه‌های ذخیره انرژی، بهبود بهره‌وری آب و انرژی، حمایت از صنایع با کربن پایین و توسعه زیرساخت‌های لازم برای هیدروژن سبز و اقتصاد چرخشی. برنامه همچنین بر گسترش اشتغال و کارآفرینی، بهبود خدمات آموزش فنی و حرفه‌ای، تقویت نقش زنان و جوانان در بازار کار و حمایت از نوآوری و استارتاپ‌ها تمرکز دارد.
۶۳ میلیون یورو برای رشد و سرمایه‌گذاری
اتحادیه اروپا مبلغ ۶۳ میلیون یورو برای تقویت اقتصاد اردن، افزایش رقابت‌پذیری و توسعه سرمایه‌گذاری و تجارت در دوره ۲۰۲۵ تا ۲۰۲۷ اختصاص داده است. این اقدام بخشی از شراکت استراتژیک سه‌میلیارد یورویی اردن و اتحادیه اروپا است که از ژانویه ۲۰۲۵ آغاز شد.
منابع مالی شامل ۲۰ میلیون یورو در ۲۰۲۵، ۲۰ میلیون یورو در ۲۰۲۶ و ۲۳ میلیون یورو در ۲۰۲۷ است. این بودجه برای حمایت از پروژه‌های دولتی با هدف بهبود فضای کسب‌وکار، تقویت صنایع با ارزش افزوده بالا، و توانمندسازی شرکت‌های کوچک و متوسط اختصاص می‌یابد.
برنامه بر افزایش توان رقابتی اقتصاد اردن در برابر چالش‌های منطقه‌ای و جهانی، گسترش تجارت و سرمایه‌گذاری، بهبود پیوند اقتصادی با اروپا و ادغام بیشتر اردن در زنجیره‌های ارزش جهانی متمرکز است. در این چارچوب، اقتصاد دیجیتال و تحول فناورانه از اولویت‌هاست؛ از طریق حمایت از نوآوری، کارآفرینی دیجیتال، تقویت چارچوب‌های قانونی مرتبط با امنیت سایبری و استانداردهای فنی، و کمک به شرکت‌های اردنی برای ورود به بازارهای اروپایی. همچنین، برنامه بر تحول سبز، انرژی پایدار و مدیریت منابع آبی تأکید دارد و توسعه قوانین و محیط‌های جذاب برای سرمایه‌گذاری در انرژی تجدیدپذیر و زیرساخت‌های آبی را هدف قرار می‌دهد.
۵۵ میلیون یورو برای آموزش
اتحادیه اروپا ۲۵ میلیون یورو برای حمایت از مدیریت مرزها و تقویت ظرفیت‌های امنیتی اردن در برابر تهدیدات منطقه‌ای اختصاص داده است. این مبلغ در دو بخش ۱۵ میلیون یورو (۲۰۲۵) و ۱۰ میلیون یورو (۲۰۲۶) پرداخت می‌شود، و در سال ۲۰۲۷ نیز ۱۰ میلیون یورو دیگر به‌صورت کمک سرمایه‌ای در نظر گرفته خواهد شد.
همچنین، اتحادیه اروپا برنامه‌ای جدید به ارزش ۳۰ میلیون یورو برای توسعه سرمایه انسانی اردن اجرا می‌کند؛ در دو مرحله ۱۰ میلیون یورو در ۲۰۲۵ و ۲۰ میلیون یورو در ۲۰۲۶.
این برنامه پنج‌ساله با هدف تقویت آموزش، حمایت اجتماعی و افزایش مشارکت زنان، جوانان و افراد دارای معلولیت طراحی شده است. محورهای آن شامل:
- ارتقای آموزش و آموزش‌های فنی و حرفه‌ای به‌ویژه در سطح متوسطه،
- بهبود مهارت‌های عملی مطابق نیاز بازار کار،
- ارتقای کیفیت آموزش ابتدایی و مهارت‌های خواندن و نوشتن و ریاضیات،
- گسترش خدمات اجتماعی برای گروه‌های آسیب‌پذیر،
- و افزایش مشارکت زنان در بازار کار و سیاست از طریق مشوق‌های کار انعطاف‌پذیر و حمایت اجتماعی.
برنامه همچنین بخشی را به تقویت روند نوسازی سیاسی اردن اختصاص داده است، از جمله افزایش مشارکت زنان، جوانان و افراد دارای معلولیت در تصمیم‌گیری سیاسی، توانمندسازی احزاب، و گسترش آگاهی مدنی و انتخاباتی بر اساس توصیه‌های هیئت نظارت انتخاباتی اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۴.[1]
[1] - الغد شمارگان 2نوامبر2025.