اخبار اقتصادی نخجوان

گزیده اخبار و تحولات اقتصادی حوزه نخجوان در هفته اول آبان ماه 1404 مندرج در رسانه‌های این کشور به شرح ذیل ارائه می‌گردد:

صدور ۳۶ مجوز برای کارآفرینان در نخجوان طی ۹ ماه گذشته

در بازه زمانی ژانویه تا سپتامبر سال 2025، وزارت اقتصاد جمهوری خودمختار نخجوان از طریق مراکز «آسان خدمت» تعداد ۳۶ مجوز برای فعالان بخش خصوصی صادر کرده است.

به گزارش خبرگزاری «نوح‌چیخان» به نقل از وزارت اقتصاد، مجوزهای صادرشده حوزه‌هایی همچون داروسازی، خدمات پزشکی خصوصی، طراحی ساختمان‌ها و تأسیساتی که اخذ مجوز برای ساخت آن‌ها الزامی است یا مشمول فرایند اطلاع‌رسانی اجرایی می‌گردند، و هم‌چنین بهره‌برداری از تجهیزات تفریحی، حمل‌ونقل مواد خطرناک با وسایل نقلیه، فروش فرآورده‌های دامپزشکی، خدمات دامپزشکی خصوصی، اجرای عملیات ساخت‌وساز و نصب ساختمان‌ها و تأسیساتی که نیاز به مجوز دارند، و نیز فعالیت در زمینه پست سریع‌السیر را دربر می‌گیرد. بر اساس آمارهای موجود، طی ۹ ماه گذشته، در مجموع ۶ هزار و ۵۰۰ مجوز صادره از سوی نهادهای ذی‌ربط نخجوان در سامانه ثبت مجوزها به ثبت رسیده است که این میزان نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۹۶٫۶ درصد افزایش نشان می‌دهد. همچنین طی یک سال اخیر، درآمد حاصل از صدور مجوزها با رشد ۵۲٫۷ درصدی به ۱۵۲٫۴ هزار منات رسیده است.

https://nuhcixan.az/news/iqtisadiyyat/130624-naxcivanda-sahibkarlara-9-ayda-36-lisenziya-verilib

در نخجوان ۱۰۷ واحد تولیدی ایجاد شده است

در جمهوری خودمختار نخجوان، ایجاد حوزه‌های جدید تولید و خدمات از طریق استفاده‌ی بهینه از نیروی کار و منابع خام هر شهرستان (رایون) همچنان ادامه دارد. در نتیجه‌ی پروژه‌های اجرا شده در این راستا، طی ماه‌های ژانویه تا سپتامبر سال ۲۰۲۵، ۱۰۷ واحد تولیدی و خدماتی با کاربری‌های مختلف آغاز به فعالیت کرده‌اند.

به گزارش خبرگزاری نخجوان خبرلری به نقل از وزارت اقتصاد جمهوری خودمختار نخجوان، در میان پروژه‌هایی که با حمایت مالی دولت و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی به اجرا درآمده‌اند، واحدهای جدید تولید نان و فرآورده‌های آردی، مبلمان، مصالح ساختمانی، نوشیدنی و محصولات غذایی جایگاه ویژه‌ای دارند. در حال حاضر، در مجموع در سراسر جمهوری خودمختار نخجوان، کارها در چارچوب ۹۰ پروژه ادامه دارد که از این میان، ۳۸ پروژه مربوط به واحدهای تازه‌تأسیس و ۵۲ پروژه مربوط به گسترش فعالیت‌های موجود است.

https://naxcivanxeberleri.az/bloq/naxcivanda-107-istehsal-muessisesi-yaradilib-71615

حجم تولید ناخالص داخلی نخجوان در ماه‌های ژانویه تا سپتامبر سال ۲۰۲۵ 

به گزارش خبرگزاری شرق قاپسی، بر اساس تحلیل مقایسه‌ای شاخص‌های اجتماعی و اقتصادی جمهوری خودمختار نخجوان در ماه‌های ژانویه تا سپتامبر سال ۲۰۲۵ نسبت به دوره مشابه سال ۲۰۲۴، حجم تولید ناخالص داخلی این جمهوری با رشد واقعی ۴٫۳ درصد به ۱میلیارد و ۱۹۹٫۸ میلیون منات رسیده است.

https://serqqapisi.az/butun-xeberler/2025-ci-ilin-yanvar-sentyabr-aylarina-dair-naxcivan-muxtar-respublikasinin-sosial-iqtisadi-gostericilerinin-oten-ilin-muvafiq-dovru-ile-muqayiseli-tehlili

افزایش درآمدهای محلی نخجوان و کاهش میزان یارانه دریافتی از باکو

سه سال پیش، در دسامبر سال ۲۰۲۲، با ایجاد نهاد «نمایندگی ویژه رئیس‌جمهور» در جمهوری خودمختار نخجوان، مدل جدیدی از اداره محلی شکل گرفت که نتایج چشمگیری از نظر دستاوردها و تغییرات کیفی به همراه داشت. شایان یادآوری است که هنگام انتصاب فواد نجفلی به عنوان نماینده تام‌الاختیار رئیس‌جمهور جمهوری آذربایجان در نخجوان، الهام علی‌اف وظایف روشنی را تعیین کرده بود.

در این زمینه، طی سه سال گذشته اقداماتی در زمینه ایجاد ساختار اداری کارآمد، تمرکز نهادهای دولتی، تقویت نظارت مالی، اصلاح نظام مالیاتی و به‌ویژه فراهم‌سازی محیطی برای فعالیت آزادانه بخش خصوصی صورت گرفته است. نتیجه این اقدامات، افزایش درآمدهای محلی جمهوری خودمختار نخجوان و کاهش تدریجی یارانه‌های تخصیص‌یافته از بودجه مرکزی بوده است. کاهش یارانه، همان‌گونه که اشاره شد، در وهله نخست به دلیل تغییر ساختار اداری و تبدیل وزارتخانه‌ها، کمیته‌ها و خدمات مختلف نخجوان به اداره‌های کل و همچنین تأمین بخشی از هزینه‌های مالی و اداری سازمان‌ها از مرکز بوده است. از جمله می‌توان به «اداره کل گمرک نخجوان»، «اداره کل مهاجرت منطقه‌ای نخجوان» و «اداره کل سازمان نظام وظیفه در نخجوان» اشاره کرد. در کاهش حجم یارانه اختصاص‌یافته به نخجوان، اجرای درست سیاست مالی، استفاده بهینه از منابع و حذف هزینه‌های غیرضروری نقش مهمی ایفا کرده است. وزارت مالیات  جمهوری خودمختار نخجوان طی سه سال اخیر اصلاحات مهمی را برای مدیریت کارآمد مالیات دولتی، افزایش شفافیت و تقویت نظارت بر مصرف بهینه منابع انجام داده است. در گام نخست، برای افزایش کارایی فرایند بودجه، سازوکارهای برنامه‌ریزی و اجرا بهبود یافته و اصل «بودجه مبتنی بر نتیجه» به طور گسترده اجرا شده است. تخصیص منابع برای طرح‌های بودجه‌ای با اولویت‌های اجتماعی و اقتصادی هماهنگ شده و معیارهای جدیدی برای ارزیابی اثربخشی هزینه‌ها تدوین شده است. برای تقویت انضباط مالی، سازوکارهای نظارتی وزارت مالیات گسترش یافته و روند بازرسی‌های مالی به شکلی منظم و سیستماتیک انجام می‌شود. در نتیجه بازرسی‌های انجام‌شده در نهادهای مختلف، نظارت بر استفاده صحیح از منابع مالی افزایش یافته و اطلاعات مربوط به تخلفات احتمالی برای رسیدگی قانونی به نهادهای ذی‌ربط ارسال شده است. هم‌زمان، اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از تخلفات مالی صورت گرفته و سطح سواد مالی مدیران نهادها ارتقا یافته است. به‌کارگیری فناوری‌های دیجیتال نیز باعث افزایش شفافیت و پاسخ‌گویی در عملیات مالی شده است. از طریق پایگاه داده الکترونیکی ایجادشده توسط وزارت دارائی، اجرای هزینه‌های بودجه به‌صورت لحظه‌ای پیگیری می‌شود که این امر کنترل و تصمیم‌گیری شفاف را تسهیل می‌کند. نتیجه این اقدامات، تقویت انضباط مالی، افزایش بهره‌وری در استفاده از منابع عمومی و شفافیت در فرایند بودجه در نخجوان بوده است. این اصلاحات سهم چشمگیری در پایداری توسعه اجتماعی و اقتصادی منطقه و ثبات نظام مالی آن داشته است. بر اساس اطلاعات وزارت مالیات، حجم یارانه در بودجه دولتی جمهوری خودمختار نخجوان از ۴۲۵ میلیون منات در سال ۲۰۲۲ به ۳۱۵ میلیون منات در سال ۲۰۲۳ و ۱۸۵٫۲ میلیون منات در سال ۲۰۲۴ کاهش یافته است؛ یعنی طی سه سال، یارانه‌ها ۲۳۹٫۹ میلیون منات یا ۵۶٫۴ درصد کاهش یافته‌اند. این روند تنها یک شاخص آماری نیست، بلکه نشان‌دهنده افزایش استقلال مالی و گسترش ظرفیت اقتصادی نخجوان و تقویت چشمگیر نقش درآمدهای محلی در نظام بودجه است. در نه‌ماهه نخست سال ۲۰۲۵ نیز روند تقویت استقلال مالی نخجوان ادامه یافته است. در این دوره، درآمد بودجه جمهوری خودمختار ۳۲۵ میلیون و ۵۵۹ هزار و ۱۴۰ منات بوده که از این مقدار ۲۰۵ میلیون و ۵۵۹ هزار و ۱۴۰ منات (۶۳٫۱ درصد) از محل منابع محلی تأمین شده است. یارانه اختصاصی نیز ۱۲۰ میلیون منات (۳۶٫۹ درصد) بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال ۲۰۲۴ (۱۷۰ میلیون و ۱۵۰ هزار منات)، ۵۰ میلیون و ۱۵۰ هزار منات یا ۲۹٫۵ درصد کاهش یافته است. این روند بیانگر آن است که بودجه نخجوان به‌تدریج بر پایه منابع داخلی شکل می‌گیرد و درآمدهای مالیاتی و غیرمالیاتی، همراه با انضباط مالی، سهم فزاینده‌ای در تأمین بودجه ایفا می‌کنند.

کاهش یارانه‌های دولتی در کنار تقویت نظارت مالی، اجرای برنامه‌های توسعه اجتماعی و اقتصادی و ایجاد محیطی آزاد برای فعالیت‌های کارآفرینی موجب رشد درآمدهای محلی نخجوان شده است. از نکات قابل‌توجه در این زمینه، اجرای پیش از موعد بند مربوط به ایجاد مراکز خدمات‌دهی به مالیات‌دهندگان در برنامه «توسعه اجتماعی ـ اقتصادی جمهوری خودمختار نخجوان برای سال‌های ۲۰۲۳ تا ۲۰۲۷» است. در نتیجه اصلاحات اقتصادی، سیاست مدرن مالیاتی و افزایش شفافیت، مراکز خدمات مالیاتی در شهرهای نخجوان، شرور، بابک و اردوباد راه‌اندازی شد تا پرداخت داوطلبانه مالیات، گسترش خدمات و ایجاد رابطه شفاف میان نهادهای مالیاتی و مالیات‌دهندگان تسهیل شود. در سال ۲۰۲۴، در مراکز خدمات مالیاتی جمهوری خودمختار نخجوان، در مجموع ۴۴ هزار و ۳۸۸ نفر خدمات دریافت کردند و ۵۹ هزار و ۴ خدمت در زمینه ثبت، اظهارنامه‌ها، پرداخت‌های جاری و سایر موضوعات ارائه شد که نسبت به سال قبل ۱۳٫۴ درصد افزایش داشت. در ۹ ماه نخست سال ۲۰۲۵ نیز ۳۳ هزار و ۱۱۰ نفر از این مراکز استفاده کرده و در مجموع ۴۴ هزار و ۴۵۰ خدمت ارائه شده که ۶٫۹۹ درصد افزایش نشان می‌دهد. در نتیجه این اقدامات، درآمدهای مالیاتی نخجوان به‌طور چشمگیری افزایش یافته است. در سال ۲۰۲۴ بیش از ۲۲۶٫۶ میلیون منات مالیات وصول شد که در مقایسه با سال ۲۰۲۳، ۳۷٫۶ درصد یا ۶۱٫۹ میلیون منات افزایش یافته و برنامه مالیاتی با ۱۳۰٫۲ درصد تحقق یافته است. در ۹ ماه نخست سال ۲۰۲۵ نیز ۱۸۳٫۳ میلیون منات مالیات وصول شد که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۶٫۳ درصد یا ۲۵٫۷ میلیون منات افزایش داشته است. از این مبلغ، ۱۲۸٫۲ میلیون منات از بخش غیردولتی تأمین شده است؛ یعنی مالیات‌های بخش خصوصی ۲۴٫۴ میلیون منات (۲۳٫۵ درصد) بیشتر از سال گذشته بوده و اکنون ۶۹٫۹ درصد مالیات‌ها از بخش خصوصی و ۳۰٫۱ درصد از بخش دولتی تأمین می‌شود. از دیگر عوامل مهم افزایش درآمدهای محلی می‌توان به رشد محیط آزاد کارآفرینی اشاره کرد. در سال‌های اخیر فعالیت در بخش گردشگری و خدمات افزایش یافته و ده‌ها واحد تولیدی و خدماتی جدید، از جمله نانوایی‌ها، کارخانه‌های مبلمان، مصالح ساختمانی و صنایع غذایی آغاز به کار کرده‌اند. یکی از عوامل اصلی ایجاد محیط مناسب کسب‌وکار، حمایت مالی مؤثر و ارائه وام‌های ترجیحی است. تنها در ۹ ماه نخست سال 2025، بنیاد توسعه کارآفرینی نخجوان برای ۱۱۴ طرح، در مجموع ۱۱٫۶ میلیون منات وام کم‌بهره اختصاص داده است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۴٫۲ برابر افزایش نشان می‌دهد. شمار طرح‌ها نیز ۴٫۵ برابر شده است. از محل این وام‌ها، ۲۹۸ شغل جدید ایجاد خواهد شد. در سال 2025، با استفاده از منابع دولتی و سرمایه‌گذاری‌های خصوصی، ۱۰۷ واحد تولیدی و خدماتی جدید آغاز به کار کرده‌اند. از جمله، کارخانه‌های تولید نان و فرآورده‌های آردی، مبلمان، مصالح ساختمانی، نوشیدنی و مواد غذایی. هم‌اکنون در چارچوب ۹۰ طرح دیگر نیز فعالیت‌ها ادامه دارد که ۳۸ طرح مربوط به تأسیس واحدهای جدید و ۵۲ طرح به گسترش فعالیت‌های موجود اختصاص دارد. همچنین در ۹ ماه اخیر، ۶۰۰ هزار منات تجهیزات و ماشین‌آلات وارداتی از پرداخت عوارض و مالیات معاف شده است و تجهیزات مدرن از چین و ترکیه وارد شده‌اند. در نتیجه این طرح‌ها، ۱۳۰ شغل جدید دیگر نیز ایجاد خواهد شد. 

https://serqqapisi.az/butun-xeberler/naxcivanin-yerli-gelirleri-artir-dotasiyasi-azalir