وضعیت کشاورزی در ترکمنستان

ترکمنستان با داشتن 488،100 کیلومتر مربع مساحت، از نظر وسعت در رتبه پنجاه و چهارم کشورهای جهان قرار دارد. این کشور دارای آب و هوائی کویری و نیمه گرمسیری بوده و با توجه به گرمای زیاد، بارش اندک و وجود صحرای قره قوم، زمین‌های مستعد کشاورزی آن کم می‌باشد. ارتفاع متوسط این کشور از سطح آب‌های بین‌المللی 230 متر و منابع طبیعی عمده آن نفت، گاز طبیعی، گوگرد، نمک، کلسیم و ید می‌باشد. ترکمنستان یکی از کشورهای محصور در خشکی است که بیش از 80 درصد از خاک آن را صحرای قره قوم و بیابان‌های خشک تشکیل می‌دهد.

براساس اعلام سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد ( فائو )، میانگین بارندگی سالانه در ترکمنستان بالغ بر 191 میلی متر گزارش شده که کمترین آن 80 میلی متر مکعب در شمال شرقی تا 300 میلی متر در کوه‌های کوپ داغ در جنوب غربی این کشور است. لذا کشاورزی در ترکمنستان کاملاً به آبیاری وابسته است.  

وزارت کشاورزی و حفاظت از محیط زیست ترکمنستان وظیفه اجرای سیاست‌های دولت در حمایت از کشاوری و محیط زیست را بر عهده دارد. افزایش تولیدات کشاورزی، تقویت قدرت اقتصادی کشور و ارتقاء توان اقتصادی و رفاه مردم، سیاست اصلی دولت در بخش کشاورزی می‌باشد.

هرچند بیشتر سرزمین ترکمنستان را صحرا فرا گرفته است، اما این کشور سعی می‌نماید با یهره‌برداری مناسب از زمین‌های مستعد کشاورزی و با استفاده از فناوری و تجهیزات نوین، میزان بهره‌وری را افزایش داده و ظرفیت‌های خود برای ایجاد امنیت غذایی را توسعه دهد. در این گرازش سعی می‌شود وضعیت زمین‌های کشاورزی، محصولات کشاورزی و دامپروری و برنامه‌های توسعه‌ای دولت در این بخش مورد بررسی قرار گیرد.

وضعیت زمین‌ها و آبیاری:

زمین‌های آبی قابل کشت ترکمنستان بالغ بر 20 هزار کیلومتر مربع ( 2 میلیون هکتار ) و حجم منابع آبی این کشور نیز 18،170 کیلومتر مکعب می‌باشد ( یعنی حدود 4.9 درصد از خاک ترکمنستان). بیشتر زمین‌های کشاورزی در ترکمنستان، کیفیت مناسبی برای کشت و زراعت نداشته و زمین‌هایی هم که دارای کیفیت و قابلیت مناسبی برای کشاورزی هستند، نیازمند آبیاری دائمی می‌باشند. سیستم آبیاری سنتی در ترکمنستان، پاسخگوی نیازهای کشاورزی این کشور نیست. بخش عمده آب مورد نیاز کشاورزی در ترکمنستان از طریق آمودریا تامین می‌گردد. البته پس از ایجاد سد دوستی در مرز ایران و ترکمنستان، بخش مهمی از آب‌های مورد نیاز بخش کشاورزی ترکمنستان از این طریق تامین می‌شود. ضمنا رودخانه اترک نیز در تامین آب این کشور دارای اهمیت خاصی است.

مهمترین رودخانه‌های این کشور آسیای مرکزی عبارتند از: رودخانه‌های تجن، آمودریا، اترک و مرغاب که از ارتفاعات کوپ داغ سرچشمه می‌گیرند. آبراه‌های مهم این کشور رود آمودریا و کانال قره قوم می‌باشند که مهم‌ترین آبراه‌های داخلی ترکمنستان محسوب می‌شوند.

کانال قره قوم طولانی‌ترین کانال آبیاری جهان است که از آمودریا منشعب شده و نقش مهمی در تامین آب شهرها و روستاهای عمده در طول مسیر و نیز در بخش کشاورزی و صنعتی ترکمنستان ایفا می نماید. این کانال به واقع رودخانه ­ای مصنوعی است که در میانه­ ی شن‌زارهای ترکمنستان جریان دارد. ایده­ ی ساخت کانال­ها و شبکه ­های آبیاری در ترکمنستان از دهه 1930 آغاز شد. طراحی انتقال آب از آمو دریا به صحرای قره ­قوم به سال 1932 باز می­گردد که توسط متخصصین شوروی انجام گردید که هدف از آن رساندن آب آمودریا به درون ترکمنستان تا سواحل دریای خزر به منظور تامین آب شرب و همچنین رونق بخشیدن به کشاورزی در صحرای قره ­قوم بوده است.

در نتیجه سرمایه‌گذاری قابل توجه دولت، فنآوری‌های پیشرفته صرفه‌جویی در مصرف آب به طور گسترده وارد فرایند تولید شده‌اند که از آن جمله می‌توان به آبیاری قطره ای پنبه، باغات و تاکستان‌ها و آبیاری بارانی غلات و محصولات علوفه‌ای اشاره نمود..[i]

محصولات کشاورزی و دامپروری:

در زمان شوروی سابق، زمین‌های کشاورزی ترکمنستان عمدتا به کشت پنبه اختصاص یافت، ولی در سال‌های اخیر این کشور به تدریج به سمت افزایش تولید در سایر محصولات کشاورزی (خصوصا غلات، سبزیجات، علوفه، انگور، محصولات لبنی) حرکت نموده است.

عمده محصولات کشاورزی تولید شده در ترکمنستان عبارتند از پنبه، غلات (مانند گندم و ذرت)، سیب زمینی، برنج، محصولات علوفه ای، پشم، گوشت و شیر حاصل از پرورش دام و به ویژه پرورش گوسفند که در میان اقوام ترکمن دارای اهمیت است. در ترکمنستان محصولات باغی همچون انگور، بادام، سبزیجات، خربزه، گلابی، سیب درختی، زردآلو،  انار، انجیر و میوه‌های نیمه گرمسیری نیز تولید می‌شود. کشت برنج نیز از اهمیت بالایی در ترکمنستان برخوردار است و کشت آن در کنار رودخانه آمودریا توسعه یافته است. مصرف برنج در کشور در حال رشد بوده و تلاش ها برای مبارزه با آفات و بیماری‌هایی که شالیزارها را تهدید می‌کند ادامه دارد. استفاده از بذرهای جدید که مقاومت بیشتری در برابر آفات و بیماری‌ها دارند و به اصطلاح پر محصول هستند، نیز افزایش یافته است. تولید خربزه و هندوانه در آسیای مرکزی و از جمله ترکمنستان، بسیار محبوب و رایج است.

در حال حاضر دولت ترکمنستان توجه خاصی را به تولید محصولات گلخانه ای معطوف داشته که این امر باعث شده تا با در نظر گرفتن ارزان بودن انرژی در ترکمنستان، بسیاری از فعالان کشاورزی به تولید محصولات گلخانه ای روی آورند. به نظر می‌رسد با توجه به یارانه‌ای که دولت در بخش انرژی پرداخت می‌کند، تولید محصولات گلخانه ای در ترکمنستان با هزینه‌ای کمتری انجام و قیمت نهایی محصول تولید شده نیز کمتر از بازارهای جهانی است که این امر بنفع مردم این کشور خواهد بود.

در کنار اقدامات صورت گرفته برای بهبود کشاورزی، اقدامات گسترده ای برای توسعه دامداری انجام می‌شود. مساحت مراتع طبیعی ترکمنستان بیش از 38.5 میلیون هکتار است.[ii] ترکمنستان در تولید و پرورش حیوانات اهلی همچون شتر، گوسفند، بز، گاو، خوک و اسب نیز دارای تجارب مفیدی است. ضمنا تولید طیور نیز در این کشور دارای اهمیت است که امروزه بصورت سنتی و صنعتی انجام می‌شود. تولید ماهیان پرورشی و صنعتی در ترکمنستان طی چند سال اخیر مورد توجه دولت و مردم قرار گرفته است. با این وجود ترکمن‌ها تمایل بیشتری به استفاده از گوشت قرمز دارند.

پرورش اسب در ترکمنستان دارای اهمیت بسیاری است و ترکمن‌ها توجه خاصی به حفظ نژاد اسب ترکمنی بنام آخال تکه دارند و آن را نوعی رحمت الهی برای قوم خود می‌دانند. پرورش کرم ابریشم نیز از جمله فعالیت هایی است که در ترکمنستان از رونق خوبی برخوردار است.

مجتمع های بزرگ دام و طیور با چرخه کامل تولید، اعم از کشت محصولات علوفه ای و تغذیه دام‌ها تا فرایند تولید گوشت و شیر و دیگر فرآورده‌های گوشتی و لبنی در کلیه مناطق کشور احداث می‌شود. این مجتمع­ ها گوشت و انواع فرآورده‌های آنرا تولید می‌کنند. در مزارع، انواع سبزیجات و صیفی جات تازه و سالم در تمام طول سال برداشت می‌شود. تولید میوه و سبزیجات کنسرو شده، آبمیوه‌های طبیعی، نوشیدنی‌ها و دیگر محصولات کشاورزی در این برنامه گنجانده شده است.

با احداث دریاچه ترکمنستان آلتین عصیر، زیرساخت‌های مناسبی برای ماهیگیری، دامداری و کشاورزی بوجود خواهد آمد. همچنین فرصت‌های فراوانی نیز در منطقه ساحلی برای تشکیل مزارع پرورش گیاهان و رشد محصولات زراعی ایجاد خواهد شد.

ترکمنستان توجه ویژه ای به توسعه صنعت دامپروری دارد. بدین منظور سیسستم آبرسانی کوچک در مناطق مستعد کشور افزایش یافته‌اند. علاوه بر آن ، به منظور رشد تولید و بهره وری، حمایت های ویژه ای در تامین خوراک دام به عمل آمده است. در نتیجه ساخت مجموعه‌های تولید دام و فرآورده‌ها در مناطق مختلف کشور ، تولید گوشت، مواد لبنی، و تخم مرغ رو به افزایش است. ضمنا مرکز خدمات دامپزشکی دولتی بر امور بهداشتی و دامپزشکی نظارت می‌نماید. [iii]

در جلسه‌ای کاری که در تاریخ 8 مرداد 1403 به ریاست رئیس‌جمهور ترکمنستان برگزار شد اعلام گردید در زمینه پرورش دام و در جهت بهبود نگهداری از حیوانات، افزایش تعدد چهارپایان و بهبود کیفیت این چنین تولیدات، فعالیتی متناسب در زمینه ذخیره خوراک دام انجام شده است. اقدامات لازم برای افزایش تعداد اسب‌های آخال، نگهداری مناسب از آنان و حفظ خلوص نژاد آنان صورت می‌گیرد. رییس جمهور دستور داد تا شیوه‌های نوین و فناوری‌های پیشرفته برای توسعه دامداری و پرورش طیور نیز بکار گرفته شوند. در ارتباط با صنعت اسب‌داری، دستور داده شد تا تعداد اسب‌ها افزایش یافته و براساس پایه‌های علمی، فعالیت در این حوزه صورت پذیرد.[iv]

در گزارش ارائه شده در نشست دوره‌ای کابینه وزرای ترکمنستان در تاریخ 7 شهریور 1404 اعلام شده تولید ناخالص داخلی این کشور در 8 ماهه اول سال 2025 حدود 6.3 درصد رشد کرد. در ماه‌های ژانویه تا آگوست سال جاری میانگین نرخ رشد تولید بخش کشاورزی نسبت به مدت مشابه سال قبل 110.4 درصد بوده است. (وزارت کشاورزی 102.4 درصد، وزارت حفاظت محیط زیست 100.9 درصد، کمیته دولتی اقتصاد منابع آب به 133.4 درصد، کنسرن دولتی «ترکمن پنبه» 119.5 درصد، انجمن دولتی ترکمن‌گالاانوملری[1] 103.8 درصد، انجمن دولتی ترکمن‌اوباحیزمت[2] 101.1 درصد، انجمن دولتی «صنایع غذایی» 107.8 درصد، انجمن دولتی صنعت دام و طیور 100.8 درصد، انجمن دولتی «اسب‌های ترکمن» 102.5 درصد)..[v]

برنامه‌های توسعه‌ای دولت:

به منظور افزایش تولیدات، استفاده از روش‌های نوین از جمله کشت بذرهای با کیفیت در دستور کار قرار دارد. در نتیحه اجرای این سیاست هر ساله بر تولیدات بخش کشاورزی به ویژه غلات و پنبه افزوده می‌شود. به دنبال اجرای سیاست‌های جدید دولت ترکمنستان، نه تنها اهداف مورد نظر برای رشد تولید و تقویت ظرفیت تأمین نیازهای داخلی محقق شده، بلکه شرایط لازم برای صادرات برخی از محصولات کشاورزی نظیر گوجه فرنگی به خارج از کشور فراهم آمده است.[vi]

در برنامه هفت ساله اقتصادی و اجتماعی ترکمنستان برای سال های 2025- 2019، بر توسعه بخش کشاورزی این کشور تاکید شده است. در برنامه فوق‌الذکر تاکید شده است که " در حوزه سیاست‌های اقتصادی، بخش کشاورزی یکی از بخش‌های مهم و استراتژیک کشور به شمار می‌رود و در چند سال گذشته، اصلاحات و تغییرات مهم و گسترده ای در این زمینه انجام شده که هدف اصلی از این اصلاحات، افزایش تولید مواد غذایی در بازار مصرف است، به گونه ای است که بهبود کیفیت زندگی شهروندان را بدنبال داشته باشد ".

کار سیستماتیک برای بهبود تولید محصولات کشاورزی و باروری زمین، توسعه فعالیت‌ها بر روی زمین‌های مستعد کشاورزی دارای ارزش افزوده، یافتن راه حل بهبود زمین‌های کشاورزی و مسائل مربوط به تامین آب و پایه توسعه موفقیت آمیز تولید گندم و پنبه به عنوان دو محصول عمده و مهم در سطح ملی است.

براساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده توسط دولت ترکمنستان و به منظور کاهش وابستگی به خارج در زمینه تولید مواد غذایی، کشاورزان این کشور اجازه یافتند تا بخش‌هایی از زمین‌های زراعی را به کشت میوه، سبزیجات، گوجه فرنگی، خربزه و هندوانه، انگور، پیاز و سیب زمینی اختصاص دهند که در حال حاضر کشت گلخانه ای برخی از این محصولات در ترکمنستان کاملا مشهود بوده و از حمایت های دولتی نیز  برخوردار است. با این وجود تمام مراحل تولید محصولات اصلی کشاورزی یعنی پنبه و گندم زیر نظر دولت انجام شده و دولت کنترل کاملی را بر مراحل تولید، قیمت گذاری و خرید و صادرات پنبه به اجرا می‌گذارد.

سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی برای تجدید تجهیزات و ماشین آلات مورد نیاز کشاورزی انجام شده است. همچنین دولت در راستای بالا بردن تولید با تاکید بر معافیت کشاورزان از پرداخت مالیات، لحاظ نمودن شرایط مساعد برای ارائه خدمات فنی، خرید بذر مرغوب گندم، تحویل کودهای معدنی ارزان قیمت، تهیه سموم شیمیایی ارزان قیمت و تهیه دیگر ملزومات مورد نیاز، مساعدت‌های لازم را به کشاورزان ترکمنستان ارائه خواهد کرد. ضمنا توجه ویژه‌ای به استفاده منطقی از زمین، منابع آبی و دیگر منابع طبیعی، حفاظت از محیط زیست، توسعه علوم زراعی، انتخاب، پرورش و معرفی فنآوری‌های نوآورانه، روش‌های پیشرفته مدیریت، آموزش متخصصین واجد شرایط، ایجاد زیرساخت های مدرن اجتماعی و غیره مبذول شده است.

تصویب برنامه دولت برای تولید جایگزین واردات و افزایش حجم صادرات گام مهمی در جهت توسعه هرچه بیشتر بخش های غذایی در اقتصاد ملی و ایجاد رضایت در تامین نیازهای مردم در استفاده از محصولات متنوع در حوزه کشاورزی است. اجرای بیش از 110 پروژه از جمله در بخش کشاورزی و صنایع غذایی نیز در برنامه 7 سال توسعه اقتصادی و اجتماعی در دستور کار قرار گرفته است. در عین حال، تلاش‌های دولت در این برنامه تقویت بخش خصوصی برای دستیابی به اهداف مشخص شده در چشم انداز آینده کشور ترکمنستان است.

بر اساس برنامه رییس جمهور ترکمنستان برای توسعه اجتماعی- اقتصادی در دوره 2028-2022 و سایر برنامه‌های دولتی، فعالیت‌های بزرگی برای ساخت مخازن جدید و افزالیش حجم مخازن موجود، شرایط احیای زمین‌ها انجام شده است. دولت حمایت‌های اقتصادی زیادی برای تولید کنندگان بخش کشاورزی از جمله ارائه بذرها، کودها، خدمات اصلی، و مواد شیمیایی ارزان‌تر و پرداخت‌های دوره ای برای محصولات تحویلی در نظر گرفته است. 5 اداره تحقیقات و 9 مزرعه تجربی تولید و تحقیات در مرکز تولید و تحقیقات موسسه کشاورزی ترکمنستان وجود دارند که امور پرورش محصولات، تولید بذرها، فناوری کشاورزی و حمایت‌های محصولات را به عهده دارند.[vii]

بر اساس اعلام مسئولین ترکمنستان، تمامی‌شرکت‌های فعال در حوزه کشاورزی و دامپروری در این کشور از پرداخت مالیات معاف هستند. همچنین دولت ماشین‌آلات و تجهیزات کشاورزی را تهیه و با تسهیلات بلند مدت در اختیار این شرکت‌ها قرار می‌دهد.

در جلسه‌ای کاری که در تاریخ 8 مرداد 1403 (29 جولای 2024) به ریاست آقای سردار بردی‌محمدوف رئیس‌جمهور ترکمنستان برگزار شد وی دستور داد تا تنوع و حجم کالاهای مصرفی را افزایش و استفاده موثر و هدف‌دار ادوات فنی کشاورزی و منابع زمینی که برای پرورش گیاهان در نظر گرفته شده است را مد نظر قرار داد. وی همچنین دستور داد تا ایجاد سیستم واحد تعیین حد و حدود زمین‌های کشاورزی تسریع یابد. این دستورات همچنین شامل اتخاذ تصمیمات مناسب برای استفاده بهینه از منابع آبی، ایجاد ذخیره‌گاه‌های تکمیلی آب، دیده بانی از وضعیت سیستم‌های آبی و بهینه سازی آن گردید. در کنار موضوعات یاد شده، رئیس‌جمهور دستور داد تا مجموعه اقدامات لازم برای نگهداری و غنی سازی اکوسیستم‌ها و گیاهان و جانوران منحصر به فرد ترکمنستان، تحت کنترل خدشه ناپذیر قرار گیرد.[viii]

فعالیت بخش خصوصی:

هرچند 48 درصد از نیروی کار ترکمنستان در بخش کشاورزی فعال است، اما هنوز کشاورزان این کشور مجاز به مالکیت زمین نیستند و دولت بعنوان مالک تمام زمین‌های کشور شناخته می‌شود. دولت زمین کشاورزی را به مدت یک تا پنج سال به کشاورزان اجاره می‌دهد. متوسط زمین‌های قابل اجاره به کشاورزان برای کشت حدودا دو و نیم هکتار است. در بسیاری از موارد، دولت تعیین کننده نوع کشت بر روی زمینی است که به کشاورزان اجاره داده می‌شود. 

پس از استقلال ترکمنستان در سال 1991 خصوصی سازی تدریجی و محدود زمین‌های قابل کشت با نظارت و کنترل دولت آغاز گردید. یکی از هزینه‌های عمده در بخش کشاورزی ترکمنستان، هزینه آبیاری است که باعث گردیده در کنار وضعیت آب و هوایی نه چندان مناسب این کشور برای تولید محصولات کشاورزی، هزینه عمده ای را بر کشاورزان ترکمنی و همچنین دولت این کشور وارد سازد.

برخی از فعالان اقتصادی و کارشناسان کشاورزی بر این باورند که دولت ترکمنستان به جای تجدید ساختار اقتصاد کشاورزی در این کشور، سیاست جایگزینی تولید به جای واردات را مورد توجه قرار داده و به همین دلیل، ترکمنستان شاهد خصوصی‌سازی اندکی در بخش کشاورزی است. دولت در تلاش است تا با افزایش تولید و ارائه محرک های تشویقی همچون اعطای وام و دادن نهاده‌های کشاورزی با کاهش واردات خصوصا در بخش غلات، به نوعی خودکفایی در این بخش نایل آید که بنظر می‌رسد تا رسیدن به این هدف  راه درازی را در پیش دارد.

آمار تولیدات:

در سال 2023، حدود 41/ 1 میلیون هکتار برای کشت محصولات زراعی و 106 هزار هکتار برای کشت سبزیجات اختصاص یافت. [ix] درآمد فعالان بخش کشاورزی ترکمنستان از صادرات محصولات کشاورزی در سال 2023 بالغ بر 135 میلیون دلار گردید که نسبت به سال قبل 10 درصد رشد داشته است. صادرات گوجه فرنگی به تنهایی 100 میلیون دلار از صادرات را به خود اختصاص داد.[x] 

دولت ترکمنستان با ارائه تسهیلات، معافیت‌های مالیاتی و سایر حمایت‌های لازم از فعالان بخش کشاورزی، سیاست تعیین دستوری نرخ برخی از محصولات مهم و مورد مصرف مردم را دنبال می‌نماید. در جلسه‌ای کاری که در تاریخ 8 مرداد 1403 (29 جولای 2024) به ریاست آقای سردار بردی‌محمدوف رئیس‌جمهور ترکمنستان برگزار شد مقرر گردید در راستای اجرای موفقیت آمیز اصلاحات در حوزه کشاورزی، تقویت روابط تولیدی و اقتصادی در این حوزه، تشویق اقتصادی تولیدکنندگان کالا و تحکیم امنیت غذایی کشور، همزمان با شروع برداشت محصول در سال 2024، قیمت مصوب خرید گندم، پنبه، برنج و چغندر قند افزایش یابد. کشاورزان به طور کامل از سرویس فنی بهره برده و در مسائل مربوط به آب، کود معدنی، بذر و ادوات شیمیایی تامین هستند. در نتیجه سیاست‌های حمایتی دولت، کشاورزان ترکمنستان در سال 2024 موفق شدند بیش از 1 میلیون و 400 هزار تن گندم جمع‌آوری و بیش از 2 هزار و 150 تن پیله ابریشم تولید کنند. [xi] در سال 2025 از کشت در بیش از ۶۹۰ هزار هکتار زمین در ترکمنستان، حدود یک میلیون و ۴۰۷ هزار تن گندم برداشت شد. بهره‌گیری از گونه‌های اصلاحی جدید گندم داخلی نظیر «سردار»، «آرکاداغ» و «فراغی» در برداشت این میزان محصول موثر بوده است.[xii] همچنین در این سال، بیش از 1.2 میلیون تن پنبه از زمین‌های زیر کشت جمع آوری شد.[xiii] بر اساس آمار منتشره، با برنامه‌ریزی صورت گرفته، برنج کاران استان داش آغوز در فصل برداشت سال 2024 حدود 35 هزار تن برنج برداشت کردند. بیش از 8 هزار هکتار زمین در این استان به کشت بهترین انواع برنج تحت عنوان‌های برکت[3] و نوکوس-2 [4] اختصاص یافت که بخش اعظم آن در دو ناحیه مخصوص امور کشاورزی در صفرمراد ترکمن‌باشی واقع شده‌اند.[xiv]

ارتقاء کیفیت محصولات و غنی‌سازی:

غنی‌سازی خاک با استفاده از کودهای طبیعی و شیمیایی و همچنین استراحت دادن به خاک، برای افزایش تولید محصول، مورد توجه مهندسان کشاورزی و شالیکاران قرار دارد.

نظر به اهمیت غنی‌سازی مواد غذایی مورد استفاده مردم و اقدامات لازم جهت کاهش فقر برخی مواد، دولت ترکمنستان این موضوع را در دستورکار برنامه‌های خود قرار داده است. ترکیب افزودنی پرمیکس (Premix) به آرد موجب شده است تا بالاترین سطح غنی‌سازی انجام شود. این افزودنی از ترکیب اسید فولیک و سولفات آهن بدست می‌آید. به منظور اطمینان از رقابت پذیری محصولات آرد، حبوبات، برنج و نان تولیدی در نانوایی و شرکت‌های تولید نان، و اخذ گواهینامه کیفیت ایزو 9001 و گواهی سلامت (HAACP)، قرارداد همکاری با شرکت سوئیسی  SGS منعقد شد و در نهایت 7 محصول تولیدی توسط شرکت‌های تابعه در سال 2017 گواهینامه‌های مذکور را کسب کردند. شرکت‌های منطقه‌ای زیر مجموعه وزارت کشاورزی و حفاظت از محیط زیست ترکمنستان برنامه‌هایی نظیر کشت دانه‌های پنبه با کیفیت، نظارت بر جمع‌آوری و انبارداری بدون زیان و تامین پنبه مورد نیاز صنایع نساجی و در نهایت عرضه محصولات به بازارهای خارجی را انجام دادند. همچنین صنایع غذایی سعی نمودند کیفیت محصولات تولیدی و بسته بندی آن‌ها را ارتقاء دهند.[xv]

تامین تجهیزات و تسهیلات:

با هدف تقویت تجهیزات فنی مجتمع‌های کشاورزی، حجم سرمایه‌گذاری بخش دولتی و خصوصی با هدف خرید ماشین‌آلات کشاورزی با کارایی بالا رو به افزایش است. همچنین رشد تولید تجهیزات و لوازم یدکی ماشین‌آلات کشاورزی در دستورکار قرار دارد. در نتیجه اجرای این برنامه‌ها، برداشت غنی محصولات محقق شده است. در سال 2019 وزارت کشاورزی و حمایت از محیط زیست، تراکتورهای شخم زنی، کمباین برداشت غلات و لودرهای غلات را از شرکت آلمانیCLAAS  خریداری و بین شرکت‌های فعال حوزه کشاورزی توزیع نمود. علاوه بر آن، تراکتورهای شخم زن، ماشین‌آلات جمع‌آوری غلات و برداشت پنبه تولید شرکت John Deere  و ماشین‌آلات کاشت و برداشت پنبه تولیدی کشور ازبکستان را خریداری نمود.[xvi]

فهرست منابع:

[1]  Türkmengallaönümleri

[2]  Türkmenobahyzmat

[3] Bereket

[4] Nöküs-2

[i]  Сельское хозяйство Туркменистана, https://turkmenportal.com/blog/8913

[ii]  Сельское хозяйство Туркменистана , https://turkmenportal.com/blog/8913

[iii]  https://minagri.gov.tm/?o-nas/&page=4

[iv] President of Turkmenistan Held a Working Meeting on Agricultural Development, 30.07.2024, https://www.business.com.tm/ru/post/12152/president-of-turkmenistan-held-a-working-meeting-on-agricultural-development

[v]  Заседание Кабинета Министров Туркменистана, 29.08.2025, https://tdh.gov.tm/ru/post/45984/zasedanie-kabineta-ministrov-turkmenistana-165

[vi] https://minagri.gov.tm/?o-nas/&page=4

[vii] Turkmenistan Prioritizes Agricultural Development, 29.09.2023, https://www.newscentralasia.net/2023/09/29/turkmenistan-prioritizes-agricultural-development/

[viii]  Президент Туркменистана провёл рабочее совещание по вопросам развития сельского хозяйства, 30.07.2024, https://www.business.com.tm/ru/post/12152/president-of-turkmenistan-held-a-working-meeting-on-agricultural-development

[ix] Turkmenistan to Grow Agricultural Crops in 1.42 Million Hectares, 25.02.2023, https://business.com.tm/post/9896/turkmenistan-to-grow-agricultural-crops-in-142-million-hectares

[x]  Turkmen Entrepreneurs Export $135 Million in Agricultural Products in 2023, 03.01.2024, https://business.com.tm/post/11218/turkmen-entrepreneurs-export-135-million-in-agricultural-products-in-2023

[xi]  Президент Туркменистана провёл рабочее совещание по вопросам развития сельского хозяйства, 30.07.2024, https://www.business.com.tm/ru/post/12152/president-of-turkmenistan-held-a-working-meeting-on-agricultural-development

[xii]  Türkmenistanyň harmanyna 1 million 400 müň tonnadan gowrak bugdaý hasyly tabşyryldy Türkmenistan habarlar portaly, 11.07.2025, https://turkmenistaninfo.gov.tm/news/13093

[xiii] Свыше 1,2 млн тонн хлопка планируют собрать в Туркменистане в 2025 году, 11.09.2025, https://www.turkmenportal.com/blog/94420/svyshe-12-mln-tonn-hlopka-planiruyut-sobrat-v-turkmenistane-v-2025-godu

[xiv]  В Дашогузском велаяте планируют собрать 35 тысяч тонн риса
Türkmenistan habarlar portaly, 02.10.2024, https://turkmenistaninfo.gov.tm/news/7591

[xv] https://minagri.gov.tm/?o-nas/&page=4

[xvi] https://minagri.gov.tm/?o-nas/&page=4