وضعیت اشتغال در ترکیه

بحث در محافل اقتصادی ترکیه در مورد سطح بالای اشتغال عمومی در این کشور ادامه دارد و مقامات دولتی نیز از جمله معاون رئیس جمهور؛ وزیر کارو تامین اجتماعی و وزیر خزانه داری همواره بر میزان تک نرخی بودن نرخ بیکاری در کشور تاکید و آن را موفقیت برنامه‌های اقتصادی معرفی می‌کنند.

داده‌ها نشان می‌دهد که اشتغال عمومی در دهه گذشته در مقایسه با جمعیت و کل اشتغال به طور قابل توجهی افزایش یافته است. با این حال، سهم بخش دولتی از اشتغال ملی در مقایسه با میانگین‌های جهانی بالا نیست و ترکیه حتی از این نظر در رتبه‌های پایین قرار دارد. در حالی که افزایش تعداد کارمندان دولت در دهه گذشته با رشد کلی اشتغال موازی بوده است، قابل توجه است که رشد اشتغال در پرسنل قراردادی و کارگران شهرداری بسیار بالا بوده است.

اما با وجود افزایش استخدام  کارگران در شهرداری‌ها و سازمانهای دولتی بصورت قراردادی در سال‌های اخیر، سهم کارمندان دولتی در کل اشتغال همچنان بسیار پایین‌تر از میانگین کشورهای عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) است.

از ۳۲.۷ میلیون کارمند، ۵.۳ میلیون نفر در بخش دولتی مشغول به کار هستند.

طبق آخرین داده‌های اداره استراتژی و بودجه ریاست جمهوری ترکیه، تا ژوئن ۲۰۲۵، تعداد کل کارمندان در تمام دستگاههای دولتی ۵,۲۸۹,۴۴۹ نفر است. از این تعداد، ۳,۴۷۴,۵۴۸ نفر پرسنل دائمی (کارمندان رسمی دولت) ۴۳۸,۶۱۸ نفر پرسنل قراردادی، ۱,۲۲۵,۷۷۲ نفر کارگر دائمی، ۵۱.۹۰۷ نفر کارگر موقت و ۹۸,۶۰۴ نفر سایر پرسنل دولتی هستند.

از مجموع ۵,۲۸۹,۴۴۹ نفر کارمندان دولتی، ۴,۴۴۴,۶۲۵ نفر را کارمندان دولتی شاغل در مؤسسات و سازمان‌های دولتی، از جمله مؤسسات مشمول بودجه عمومی، شورای آموزش عالی و دانشگاه‌ها، ادارات مشمول بودجه ویژه، مؤسسات نظارتی و کنترلی، مؤسسات تأمین اجتماعی و شرکت‌های دولتی  تشکیل می دهند، که از این میزان ۳,۳۳۴,۷۹۲ کارمند رسمی، ۴۲۹,۹۶۶ پرسنل قراردادی، ۵۳۴,۷۰۵ کارمند دائم و ۴۶۵۵۸ کارمند موقت و ۹۸,۶۰۴ پرسنل دیگر می‌باشند.   

بخش دیگر از مجموع ۵,۲۸۹,۴۴۹ نفر کارمندان دولتی  را  شاغلین در شهرداریها، شرکتها، موسسات و سازمانهای وابسته به آنها تشکیل می دهند که تعداد آنها بالغ بر ۸۴۴,۸۲۴ نفر می‌باشد که از این میزان نیز ۱۳۹,۷۵۶ کارمندان رسمی، ۸,۶۵۲ کارمند قراردادی، ۶۹۱,۰۶۷ کارمند دائم (به کارگرانی اطلاق می‌شود که تحت قرارداد کار با مدت نامحدود در مؤسسات و سازمان‌های دولتی مشغول به کار هستند.) و ۵,۳۴۹ نفر نیز کارمند موقت می‌باشند.

طبق داده‌های سازمان آمار ترکیه، کل جمعیت در سن کار در ترکیه بین ژوئن ۲۰۱۵ و ژوئن ۲۰۲۵، ۱۴.۸ درصد افزایش داشته و با ۸,۵۵۵,۰۰۰ نفر افزایش به ۶۶,۳۷۳,۰۰۰ نفر رسیده است. نیروی کار با ۱۸ درصد افزایش، با افزایش ۵ میلیون و ۴۵۴ هزار نفری به ۳۵ میلیون و ۷۲۸ هزار نفر رسیده در حالی که تعداد شاغلین با ۱۹.۵ درصد افزایش، با افزایش ۵ میلیون و ۳۳۵ هزار نفری به ۳۲ میلیون و ۷۰۳ هزار نفر رسیده است.

تا ژوئن ۲۰۲۵، اشتغال در بخش خصوصی، ۲۷,۴۱۳,۵۵۱ نفر می‌باشد. در طول دوره ده ساله، اشتغال در خارج از بخش دولتی ۱۴.۵ درصد افزایش یافته و به ۳,۴۷۷,۲۴۸ نفر رسیده است، در حالی که کل اشتغال در بخش دولتی ۵۴.۱ درصد افزایش یافته و به ۱,۸۵۷,۷۵۲ نفر رسیده است. بر این اساس، ۳۴.۸ درصد از استخدام‌های جدید در طول دوره ده ساله، مشاغل بخش دولتی را تصاحب کرده‌اند. به عبارت دیگر، از هر سه استخدام جدید، یک نفر وارد کار دولتی شده است.

افزایش بی سابقه استخدام کارمندان در شهرداری‌ها

افزایش چشمگیر اشتغال عمومی در طول دهه گذشته در ترکیه عمدتاً ناشی از استخدام کارگران در شهرداری‌ها و کارگران قراردادی در دستگاههای دولتی بوده است. بین ژوئن ۲۰۱۵ تا ژوئن ۲۰۲۵، اشتغال در واحدهای دستگاههای دولتی با ۳۹.۶ درصد افزایش به ۱,۲۶۱,۰۰۰ نفر و در شهرداری‌ها با ۲۴۰.۶ درصد افزایش به ۵۹۶,۷۵۰ نفر رسید.

قابل توجه است که تعداد کارگران دائمی‌شاغل در شهرداری‌ها در طول این دهه تقریباً هفت برابر افزایش یافته و با ۵۲۴.۳ درصد افزایش به ۵۸۰,۳۷۷ نفر رسیده است. 

در این دوره، تعداد کارمندان  رسمی دولت با ۲۳.۴ درصد افزایش به ۶۳۲۰۰۰ نفر رسید، در حالی که تعداد پرسنل قراردادی با ۲۴۲.۳ درصد افزایش به ۳۰۴۳۶۸ نفر، تعداد کارگران دائمی‌با ۱۵۴.۵ درصد افزایش به ۳۲۴۶۲۴  نفر رسید.

میانگین OECD، هجده ممیز 4(18.4) درصد است.

طبق آخرین داده‌های OECD، تا سال ۲۰۲۳، که فقط شامل افراد شاغل در دولت می‌شود، به دلیل وجود اشکال مختلف شهرداریها مانند ساختارهای سیاسی فدرال یا مشابه و سیستم‌های ایالتی در کشورها، نرخ اشتغال در بخش دولتی برای ۳۸ کشور ۱۸.۴ درصد است. ترکیه با نرخ ۱۳.۰۳ درصد، رتبه ۳۱ را در بین ۳۸ کشور دارد.

نروژ با نرخ اشتغال ۳۰.۰۸ درصد، بالاترین نرخ اشتغال در بخش دولتی را دارد. پس از آن سوئد با ۲۸.۱۵ درصد، دانمارک با ۲۷.۲۶ درصد، فنلاند با ۲۵.۲۴ درصد و لتونی با ۲۳.۶ درصد قرار دارند. استونی با ۲۳.۴۱ درصد، کرواسی با ۲۲.۷۸ درصد، لیتوانی با ۲۱.۲۲ درصد، فرانسه با ۲۰.۷۴ درصد و کانادا با ۲۰.۱۶ درصد در رتبه‌های بعدی قرار دارند. در ۲۰ کشور بعدی، این میزان بین ۱۳.۶ درصد تا ۲۰.۲ درصد متغیر است. تنها هفت کشور در این فهرست، نرخ اشتغال عمومی‌پایین‌تری نسبت به ترکیه دارند. از این تعداد، ژاپن با ۴.۹۴ درصد، کمترین نرخ را در بین همه کشورها دارد. نرخ اشتغال عمومی همچنین در کاستاریکا با ۱۲.۸۱ درصد، هلند با ۱۲.۳۴ درصد، آلمان با ۱۱.۵۳ درصد، سوئیس با ۱۱.۴۸ درصد، کره جنوبی با ۸.۶۰ درصد و شیلی با ۸.۴۶ درصد، پایین‌تر از ترکیه است.

در ترکیه، این نرخ در ماه ژوئن ۱۳.۶ درصد بود.

تا پایان ژوئن ۲۰۲۵، ۴.۴ میلیون کارمند در دستگاههای دولتی ترکیه  مشغول به کار بودند که این ۱۳.۶ درصد از کل اشتغال را در این کشور تشکیل می دهد. این نرخ یک دهه پیش ۱۱.۶ درصد بود. با احتساب شهرداریها و دستگاههای دولتی، سهم اشتغال عمومی در کل اشتغال به ۵.۳ میلیون نفر می رسد که سهم آنها در اشتغال به 16.2 درصد می رسد. این رقم در در دهه گذشته بالغ بر ۱۲.۵ درصد بوده است.    

بر اساس این داده‌ها، نرخ اشتغال عمومی ترکیه در دستگاههای دولت تا پایان ژوئن 2025 تقریباً ۵ واحد کمتر از میانگین OECD می‌باشد و حتی با احتساب افراد شاغل در شهرداریها، هنوز از میانگین OECD پایین‌تر است. در تابلوی زیر سهم اشتغال عمومی‌کشورهای عضو OECD نشان داده شده است.