بلغارستان در آمارهای 2025: تحلیلی از وضعیت اقتصادی، اجتماعی و صنعتی

بلغارستان کشوری در قلب بالکان است که در آستانه صد و سی امین سالگرد تأسیس خود به‌عنوان یک کشور مستقل که در مسیر توسعه قرار دارد. در این گزارش آمار و داده‌های مختلفی از جمله وضعیت مالی، رشد اقتصادی، تولید ناخالص داخلی (GDP)، تجارت خارجی، سیستم مالیاتی و وضعیت بازار کار در سال 2025 تحلیل می‌شود. این گزارش به‌ویژه بر عواملی مانند رشد اقتصادی، وضعیت صادرات و واردات، سرمایه‌گذاری خارجی و تحولات اجتماعی مانند گردشگری و آموزش در سال 2025 تمرکز دارد.

وضعیت مالی و مالیاتی

بلغارستان از یک محیط مالی نسبتاً پایدار برخوردار است. بدهی عمومی این کشور یکی از پایین‌ترین‌ها در اتحادیه اروپا است و بر اساس آمار، بدهی عمومی ناخالص بلغارستان در سال 2024 تنها 24.6٪ از تولید ناخالص داخلی بوده که این وضعیت موجب کاهش فشارهای مالی بر اقتصاد کشور شده است.

از نظر مالیاتی، بلغارستان یکی از کشورهای با مالیات‌های ساده و پایین در اروپا است. نرخ مالیات بر درآمد شخصی و شرکتی هرکدام 10 درصد هستند و این نرخ‌ها از سال 2008 و 2007 به‌طور ثابت حفظ شده‌اند. در سال‌های اخیر بلغارستان همچنان یکی از کشورهای با کمترین بار مالیاتی در اتحادیه اروپا محسوب می‌شود.

در حوزه مالیات بر ارزش افزوده (VAT)، بلغارستان از نرخ استاندارد 20 درصد استفاده می‌کند، اما برای برخی محصولات خاص مانند خدمات هتلداری و کالاهای مصرفی، نرخ کاهش یافته 9 درصد اعمال می‌شود. از سال 2020 به‌منظور مقابله با بحران کووید-19، این کشور مالیات بر برخی محصولات دیگر را نیز کاهش داد که پس از سال 2025 به نرخ‌های استاندارد بازخواهد گشت.

 

رشد اقتصادی و تولید ناخالص داخلی

اقتصاد بلغارستان در سال‌های اخیر رشدی نسبی داشته است، به‌طوری که در سال 2023، رشد تولید ناخالص داخلی این کشور به 1.9٪ رسید. این کاهش رشد عمدتاً به‌دلیل شرایط نامساعد اقتصادی جهانی و بحران‌های سیاسی ناشی از درگیری‌های نظامی و ناپایداری‌های جهانی بود. اما در سال 2024، تولید ناخالص داخلی بلغارستان به‌طور قابل توجهی افزایش یافت و به 2.8٪ رسید. رشد اقتصادی در این سال عمدتاً تحت تأثیر افزایش مصرف شخصی، اشتغال، و سیاست‌های حمایتی دولت قرار داشت.

تغییرات در تولید ناخالص داخلی به ازای هر نفر شاغل نیز مثبت بود، هرچند که در مقایسه با دیگر کشورهای اتحادیه اروپا، این رقم نسبتاً پایین باقی ماند. از نظر ساختار اقتصادی، بخش‌های عمده‌فروشی و خرده‌فروشی، استخراج معادن، و تولیدات صنعتی بیشترین سهم را در رشد ارزش افزوده ناخالص دارند.

صادرات و واردات

در سال 2024، صادرات بلغارستان به 43 میلیارد یورو رسید که نشان‌دهنده کاهش 2.9٪ نسبت به سال قبل بود. این کاهش عمدتاً به‌دلیل نوسانات اقتصادی و کاهش تقاضا از طرف برخی کشورها مانند اوکراین و روسیه و اقتصادهای بزرگ اروپایی از جمله آلمان و اتریش بود که بزرگترین شرکای اقتصادی بلغارستان هستند. با این حال، بخش‌هایی مانند فلزات غیرآهنی و تنباکو شاهد رشد صادرات، به ویژه صادرات مجدد حتی برخی از محصولات ایرانی بودند.

در مقابل، واردات بلغارستان در سال 2024 به بیش از 49.7 میلیارد یورو رسید که نسبت به سال گذشته افزایش ناچیزی داشت. واردات این کشور عمدتاً از چین، آلمان و ترکیه انجام می‌شود. بیشترین افزایش در واردات به مواد خام و انرژی تعلق داشت.

 

سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی

در سال 2024، بلغارستان توانست جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) به ارزش 2855 میلیون یورو را ثبت کند. بلژیک، اتریش و یونان به‌عنوان بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاران در بلغارستان شناخته می‌شوند. بیشتر این سرمایه‌گذاری‌ها در بخش‌های مالی، بیمه، عمده‌فروشی، و خرده‌فروشی صورت گرفته است.

گردشگری

گردشگری در بلغارستان در سال 2024 به روند بهبود خود ادامه داد و تعداد گردشگران خارجی به 7.2 میلیون نفر رسید که نسبت به سال 2023 افزایش 8٪ داشت. این روند بهبود عمدتاً به‌دلیل بازگشت به شرایط پیش از پاندمی‌کووید- 19 و عضویت بلغارستان در منطقه شنگن است که فرصتی جدید برای توسعه این صنعت فراهم کرده است.

 

آموزش و نیروی کار

در حوزه آموزش، بلغارستان با داشتن سیستم آموزشی با کیفیت و جذب دانشجویان بین‌المللی، به‌ویژه در رشته‌های تجارت، مهندسی، و بهداشت، توجه زیادی را به خود جلب کرده است. تعداد دانشجویان در مقاطع مختلف تحصیلی در سال 2024 بالغ بر 203,517 نفر بوده است.

در زمینه نیروی کار، نرخ بیکاری در بلغارستان در سال 2024 به 4.2٪ رسید که یکی از پایین‌ترین نرخ‌های بیکاری در اتحادیه اروپا است. میانگین حقوق ماهانه در این کشور به 1174 یورو افزایش یافته و این نشان‌دهنده رشد قابل توجه در جبران خدمات است. همچنین طی سه سال گذشته، سطح پایه حقوق در بلغارستان افزایش قابل توجهی داشته که 363 یورو در سال 2022 به  551 یورو در سال 2025 رسید.

• بلغارستان در سال 2025 به‌عنوان یک کشور عضو اتحادیه اروپا با چالش‌ها و فرصت‌های متعددی روبه‌رو است. از یک‌سو، این کشور به‌دلیل وضعیت مالی خوب، نرخ‌های پایین مالیاتی، و محیط مناسب برای کسب‌وکار از جذابیت‌های زیادی برای سرمایه‌گذاران خارجی برخوردار است و از سوی دیگر، مشکلات اقتصادی جهانی، کاهش صادرات و تحولات اجتماعی می‌تواند رشد این کشور را در آینده تحت تأثیر قرار دهد
• رکود اقتصادی در کشورهای بزرگ اتحادیه از جمله آلمان، فرانسه، اتریش، ایتالیا و ... که عمدتا بازارهای نهایی محصولات صنعتی بلغارستان هستند، همچنین افزایش شدید هزینه‌های انرژی اعم از گاز و برق که نتیجه قطع ارتباط مستقیم میان اتحادیه اروپا و روسیه به عنوان تامین کننده اصلی انرژی ارزان قیمت برای آنها، منجر به انتقال بسیاری از صنایع به تامین از شرق و غرب آسیا شده که این صنعتگران بلغارستان را متمایل به یافتن بازارهای جایگزین و همچنین منابع جدید تامین نیازهای خود کرده است.
• حضور هیات انجمن سرمایه‌های صنعتی بلغارستان در نمایشگاه ایران اکسپو 1404، نشان دهنده جهت گیری آنها برای برقراری ارتباط مجدد با ایران (علیرغم جهتگیری‌های غربی دولتمردان بلغارستان) بود. توجه به بخش‌های صنعتی مانند تولیدات فلزی، انرژی، و خدمات، همچنین تقویت گردشگری و آموزش، می‌تواند به‌عنوان موتورهای رشد اقتصادی بلغارستان در سال‌های پیش رو عمل کند. عضویت این کشور در منطقه شنگن فرصتی مناسب برای جذب گردشگران و بهبود تجارت خارجی ایجاد خواهد کرد.