افزایش سرمایه‌گذاری تولیدکنندگان چینی در بنگلادش
در دهه‌های اخیر، بنگلادش به عنوان یکی از اقتصادهای نو ظهور جنوب آسیا توانسته است توجه روز افزون سرمایه‌گذاران خارجی را به خود جلب کند. رشد پایدار اقتصادی، جمعیت جوان و نیروی کار فراوان و کم هزینه، توسعه تدریجی زیر ساخت‌های صنعتی و دسترسی ترجیحی به بازارهای بین‌المللی (به‌ویژه اتحادیه اروپا و ایالات متحده) موجب شده‌اند این کشور به مقصدی برای سرمایه‌گذاری خارجی تبدیل شود.
در این میان، شرکت های چینی که به دلیل تعرفه های سنگین ایالات متحده و هند با فشارهای تجاری مواجه هستند، بنگلادش را به عنوان محلی جایگزین برای تولید و صادرات انتخاب کرده‌اند. قراردادهای اخیر میان چندین شرکت بزرگ چینی و سازمان مناطق صادرات بنگلادش (Bangladesh Export Processing Zones Authority – BEPZA) نشان می‌دهد که این روند به صورت جدی در حال گسترش است و می‌تواند ساختار اقتصادی این کشور را متحول کند. بنگلادش این پتانسیل را دارد که به یک مرکز مهم سرمایه‌گذاری برای تولیدکنندگان چینی تبدیل شود. طی ماه های اخیر، شماری از شرکت‌های چینی قراردادهایی با سازمان مناطق صادرات بنگلادش امضا کرده‌اند. مقام‌های رسمی‌بنگلادش معتقدند این روند ادامه خواهد داشت و شرکت‌های بیشتری به آن خواهند پیوست. این امر بیانگر افزایش اعتماد سرمایه‌گذاران چینی به مناطق اقتصادی بنگلادش به ویژه در ناحیه میرسرای (Mirsarai) در نزدیکی بندر چیتاگونگ است.
تأثیرات بر اقتصاد و اشتغال
سرمایه‌گذاری‌های جدید نه تنها ظرفیت تولیدی بنگلادش را افزایش می‌دهد، بلکه صنایع این کشور را فراتر از صنعت پوشاک متنوع می‌سازد. این روند به رشد پایدار اقتصادی و ایجاد فرصت‌های شغلی جدید منجر خواهد شد. برآورد می‌شود پروژه های اخیر حدود ۱۹ هزار شغل جدید در حوزه های کفش، پوشاک، لوازم جانبی و محصولات خانگی ایجاد کنند.
پروژه‌های شاخص شرکت‌های چینی
- شرکت دونیون تایانگ شنگ کفش (Dunion Taiyang Sheng Shoes Bangladesh Company Limited)
- میزان سرمایه‌گذاری: ۱۰.۲۰ میلیون دلار
- ظرفیت تولید: ۲.۱۰ میلیون جفت انواع کفش در سال
- اشتغال‌زایی: ۱,۹۳۹ نفر
- شرکت بایشیلی محصولات خانگی بنگلادش (Baishili Household Products Bangladesh Company Limited)
- میزان سرمایه‌گذاری: ۱۰.۴۷ میلیون دلار
- ظرفیت تولید: ۲۱.۴۱ میلیون عدد انواع لوازم خانگی و کیف در سال
- اشتغال زایی: ۹۸۹ نفر
- گروه خایشی (Khaixi Group)
- میزان سرمایه‌گذاری جدید: ۴۰.۰۵ میلیون دلار
- ظرفیت تولید: 38 میلیون قطعه انواع لباس زیر
- اشتغال‌زایی: ۳,۰۰۳ نفر
- سرمایه‌گذاری پیشین (۲۰۲۲): ۶۰.۸۵ میلیون دلار – آغاز تولید تجاری در ژوئن ۲۰۲۴ – ۳,۷۰۰ شاغل
- شرکت هاندا پوشاک بنگلادش (Handa Bangladesh Garments Company)
- میزان سرمایه‌گذاری: ۴۱.۳۳ میلیون دلار
- ظرفیت تولید: ۷۲.۱۰ میلیون عدد انواع پوشاک در سال شامل تی شرت، پیراهن، پالتو، کت، کت‌وشلوار، لباس کودک و …
- اشتغال‌زایی: ۱۰,۱۱۲ نفر
- شرکت یونیفا اکسسوریز بنگلادش (Unifa Accessories Bangladesh Company)
- میزان سرمایه‌گذاری: ۴۸.۶۶ میلیون دلار
- ظرفیت تولید: ۲۸ میلیون عدد لوازم جانبی مد در سال (کیف، کمربند، کلاه، شال، عینک و …)
- اشتغال‌زایی: ۲,۸۳۰ نفر
تا کنون بیش از ۴۵ شرکت با منطقه اقتصادی در میرسرای قرارداد امضا کرده‌اند. ارزش کل این سرمایه‌گذاری‌ها بیش از ۱ میلیارد دلار است.
- ۵ کارخانه وارد فاز تولید تجاری شده‌اند،
- ۵ کارخانه به‌زودی آغاز به‌کار خواهند کرد،
- ۲۲ کارخانه در حال ساخت هستند.
این منطقه دارای ۵۴۰ قطعه زمین است که تاکنون بیش از ۳۰۰ قطعه به سرمایه‌گذاران اختصاص یافته است.
چالش‌های سرمایه‌گذاری در بنگلادش
با وجود جذابیت های موجود ، سرمایه‌گذاران خارجی در بنگلادش با مجموعه‌ای از چالش‌ها و موانع نیز رو به رو هستند:
- زیرساخت ناکافی
- علی‌رغم پیشرفت‌های اخیر، ضعف در سیستم حمل و نقل، جاده‌های پر ازدحام، محدودیت‌های بندری و اختلال‌های زنجیره تأمین همچنان مشکلات عمده‌ای برای سرمایه‌گذاران ایجاد می‌کند.
- قطعی‌های مکرر برق و محدودیت در دسترسی به انرژی پایدار نیز یکی از دغدغه‌های اصلی صنایع است.
- بوروکراسی کند و پیچیدگی‌های اداری
- فرآیندهای طولانی و بعضاً غیرشفاف برای ثبت شرکت‌ها، دریافت مجوزها و ترخیص کالا از گمرک، هزینه و زمان اضافی بر دوش سرمایه‌گذاران می‌گذارد.
- فساد اداری و ضعف در اجرای قوانین تجاری نیز مانعی مهم محسوب می‌شود.
- ریسک‌های سیاسی و اجتماعی
- تغییرات ناگهانی در سیاست‌های اقتصادی، ناپایداری‌های سیاسی و اعتراض‌های اجتماعی گاه موجب بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران می‌شود.
- برخی صنایع استراتژیک تحت فشار تصمیم‌گیری‌های دولتی قرار دارند.
- ضعف در زنجیره ارزش و مهارت‌های نیروی کار
- بخش قابل‌توجهی از تولیدات بنگلادش به مواد اولیه وارداتی وابسته است که هزینه تولید را افزایش می‌دهد.
- هرچند نیروی کار فراوان است، اما در حوزه‌های تخصصی و فناوری پیشرفته کمبود مهارت وجود دارد.
- چالش‌های زیست‌محیطی و پایداری
- فشارهای جهانی برای رعایت استانداردهای زیست محیطی می‌تواند هزینه‌های اضافی بر صنایع تحمیل کند.
- مناطق صنعتی نوظهور هنوز به‌طور کامل مجهز به زیرساخت‌های سبز (مانند تصفیه خانه‌های صنعتی و سیستم‌های مدیریت پسماند) نیستند.
- رقابت منطقه‌ای
- کشورهای همسایه مانند ویتنام، هند و کامبوج نیز در حال جذب سرمایه‌گذاری خارجی هستند و با ارائه مشوق‌های مالیاتی، زیرساخت‌های بهتر و نیروی کار ماهر، رقبای جدی برای بنگلادش محسوب می‌شوند.
به طور کلی، اگرچه بنگلادش توانسته است موقعیت خود را به عنوان یک مقصد جذاب برای سرمایه‌گذاران خارجی تثبیت کند، اما تداوم و گسترش این روند مستلزم اصلاحات اساسی در حوزه زیرساخت، بوروکراسی، ارتقای مهارت‌های نیروی کار، ثبات سیاسی و بهبود محیط کسب وکار است. در غیر این صورت، بخشی از فرصت‌های سرمایه گذاری ممکن است به سمت کشورهای رقیب منطقه‌ای منتقل شود.
منابع :
New Age. *BEPZA attracts 23 Chinese investors in 14 months*.
New Age. *Chinese shoe co to invest $10.20m in BEPZA Economic Zone*.
The Daily Star. *Chinese company Baishili Household to invest $10.47m in BEPZA economic zone*.
The Daily Star. *Chinese firm Bangladesh Prothoma Power to invest $12.24 m inside BEPZA EZ*.
The Daily Star. *China second biggest investor in BEPZA zones after Bangladesh*.
The Business Standard. *Chinese company to invest $109 m in BEPZA Economic Zone*.
Wikipedia contributors.. *Chittagong Export Processing Zone*. In *Wikipedia, The Free Encyclopedia*.