حضور معاون دیپلماسی اقتصادی وزیر امور خارجه در برنامه گفتوگوی ویژه خبری
دکتر حمید قنبری، معاون دیپلماسی اقتصادی وزیر امور خارجه با حضور در برنامه گفتوگوی ویژه خبری، اقدام سه کشور اروپایی برای آغاز سازوکار اسنپبک را بررسی و تشریح و به پرسشها در این خصوص پاسخ داد.
در قدم اول اسنپبک را برای ما تعریف بفرمایید، چیست و نسبت آن با قطعنامه ۲۲۳۱ چیست و جایگاه آن در برجام چیست؟
اگر بخواهم معنای لغوی اسنپبک را بگویم؛ میشود بازگشت فوری، اما این معنای لغوی خیلی کمک نمیکند که ما بفهمیم دقیقاً چیست. بگذارید توضیحی بدهم راجع به خود برجام؛ برجام یک توافقی است میان ایران از یک طرف و ۱+۵ از طرف دیگر؛ ایران یک سری تعهدات هستهای و یک سری محدودیتها را میپذیرد برای این که اعتمادسازی کند در مورد این که برنامه هستهای ما صلحآمیز است، در مقابل اتحادیه اروپا و آمریکا میپذیرند که تحریمهای هستهای که علیه ایران وضع کردهاند بردارند، در این توافق مثل هر توافق دیگری ما نیاز به یک مکانیزم حل و فصل اختلاف داریم، چون این توافق باید در یک بازه زمانی ۱۰ سالهای اجرا شود و بعد آن محدودیتهایی که گذاشته شده، به طور دائمی برداشته شود، در این مدت ممکن است که طرفین به اختلاف بخورند، یک طرف بیاید بگوید که شما تعهدات خود را به درستی انجام ندادی و طرف دیگر هم به طور متقابل بگوید شما هم تعهدات خود را به درستی انجام ندادی. آن چه که معمولاً در توافقها پیشبینی میشود این است که طرفین اول مینشینند باهم مذاکره و سعی میکنند همدیگر را قانع کنند و به ترتیباتی دسترسی پیدا کنند که آن ترتیبات باعث شود که اجرای توافق ادامه پیدا کند. اگر در مذاکره به توافق نرسند، معمولاً میروند سراغ یک طرف ثالثی میگویند بیا داوری کن، قضاوت کن و ببین حق با کیست.
اما در برجام با توجه به ماهیت این توافق که یک طرف آن هستهای، یک طرف تحریمی است و هیچ نهاد بالاتر و مرضیالطرفینی وجود ندارد که بخواهد بین طرفین داوری کند، طرفین آمدند و این توافق را این طور در مورد حل و فصل آن تصمیمگیری کردند که اگر نتوانستیم همدیگر را قانع کنیم، شما برگرد به وضعیت قبل از برجام، من برمیگردم به وضعیت قبل از برجام؛ یعنی اروپاییها و آمریکاییها میگویند ما تحریمهایی که وضع کردیم را برمیگردانیم، ایران هم میگوید من هم هر محدودیتی که پذیرفتم، این محدودیتها را برمیدارم و متناسباً خودم هم میآیم آن فعالیتهای هستهای خودم را طبق روال سابق انجام میدهم. حالا نسبت این با ۲۲۳۱ چیست؟ برجام یک توافقی است بخواهم تشبیه کنم؛ مثل این است که دو نفر باهم یک قراردادی را امضا کردند، حالا این قراردادی که امضا کردند باید ببرند یک جایی و در دفترخانهای رسمی و ثبت کنند؛ تشبیه ساده برای این که نزدیک به ذهن شود. ما قبل از برجام مشمول یک سری قطعنامههای تحریمیشورای امنیت سازمان ملل متحد بودیم که از سال ۲۰۰۶ شروع شده بود، آخرین آن سال ۲۰۱۲ علیه ما وضع شده بود. حالا این قطعنامههای تحریمی که شورای امنیت تصویب کرده باید توسط خود شورای امنیت هم برداشته شود. برجام میرود در قالب یک قطعنامه شورای امنیت مصوب میشود که به آن قطعنامه ۲۲۳۱ میگوییم. این قطعنامه رسمیت میبخشد به برجام آن چیزی که طرفین توافق کرده بودند میآید در قالب یکی از ضمائم ۲۲۳۱ درج میشود و تحریمهایی که به موجب قطعنامههای شورای امنیت وضع شده بودند با قطعنامه ۲۲۳۱ برداشته میشود.
اتفاقی که میافتد در این مکانیزمی که به آن مکانیزم اسنپبک میگوییم، این است که وقتی طرفین اروپایی یا ۱+۵؛ آمریکا و کشورهای عضو دائم شورای امنیت به علاوه آلمان، یکی از اینها ادعا کند که ایران نقض اساسی انجام داده، موضوع در شورای امنیت سازمان ملل متحد مطرح میشود و در اینجا مفروض این است که تحریمها برمیگردد مگر این که قطعنامهای تصویب شود با محتوای این که، تعلیق تحریمها یا رفع تحریمها تمدید شود و ادامه پیدا کند.
مگر تحریمها برداشته شده بود، چون الان بسیاری از سؤال مردم احتمالا این باشد که؛ یعنی تحریمهای جدید؟ موضوعات جدید؟ ما درگیر تحریمهای موضوعات مختلفی که برای جمهوری اسلامی ایران وضع شده بود سالها هستیم.
سؤال خیلی خوبی است، ما وقتی از تحریمها صحبت میکنیم باید مشخصاً بگوییم از کدام تحریمها صحبت میکنیم. ما درگیر مجموعهای از تحریمها هستیم؛ تحریمهای سازمان ملل متحد، تحریمهای اتحادیه اروپا و مهمتر، وسیعتر و جدیتر از همه؛ تحریمهای ایالات متحده آمریکا. بعضی از تحریمها به موجب برجام برداشته شده بود، بعضی باقی بود. در رابطه با تحریمهای آمریکا، تحریمهای ثانویه هستهای برداشته شده بود، اما تحریمهای اولیه باقی مانده بود، فرق اولیه و ثانویه چیست؟ اولیه آن است که به آمریکاییها میگوید با ایران کار نکنید، ثانویه آن است که به غیر از آمریکاییها میگوید با ایران کار نکنید. عمده تحریمهای اروپا برداشته شده بود، ولی یک سری تحریم هم باقی مانده و این هم توجه داشته باشید؛ الان که صحبت میکنیم در وضعیتی هستیم که آمریکا از سال ۲۰۱۸ از برجام خارج شده و حجم وسیعی از تحریمها که تحریمهای آمریکا بود از سال ۲۰۱۸ علیه ایران برگشته، اما این که من میگویم الان با اسنپبک چه اتفاقی میافتد؛ منظورم آن تحریمهای سازمان ملل است، نه تحریمهای اروپا و آمریکا. آن چند قطعنامه تحریمی؛ اختصاصاً شش قطعنامه تحریمی که توسط شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران وضع شده بود، به موجب برجام برداشته شده بود، به موجب این اسنپبک میتواند برگردد، هنوز هم برنگشته است. فرایند شروع شده، یک ۳۰ روزی وقت است تا آن تحریمها اگر اتفاق دیگری در این ۳۰ روز نیفتد، برگردند.
من موضوعات سیاسی را کنار میگذارم و از باب اقتصادی با شما صحبت میکنم به جهت تخصص شما در وزارت امورخارجه، آقای عراقچی اشاره کردند که این اقدام غیرقانونی و ناموجه است و جمهوری اسلامی پاسخ خواهد داد، از مبنای قانونی و حقوق بینالملل به این موضوع نگاه کنیم؛ چگونه نگاه خواهیم کرد و البته مهمتر؛ واکنش ایران به این موضوع است؟
یک بحث حقوقی و یک بحث اقتصادی داریم؛ اول درباره حقوقی صحبت کنیم؛ آیا اروپاییها حق داشتند که این کار را کنند یا خیر؟ سابقه برجام را نگاه کنید؛ از زمانی که برجام لازمالاجرا شد، ایران تمام تعهدات خود را اجرا کرد، بارها و بارها آژانس بینالمللی انرژی هستهای تأیید کرد که ایران کل تعهدات خود را عیناً اجرا کرده است.
حتی یادم هست که در آن زمان؛ زمانی که آمریکا از برجام خارج شد؛ بسیاری از موضوعات و رفت و آمدها انجام شد برای این که کشورهای اروپایی به تعهداتشان پایبند باشند.
بله، دقیقاً، اتفاقی که افتاد؛ این بود که ترامپ حتی قبل از این که رئیس جمهور آمریکا شود، آمد گفت من این توافق را قبول ندارم، این توافق را اوباما اشتباه کرده، به نفع ما نبوده و اساساً از اول با برجام مخالف بود. وقتی که رئیس جمهور شد چند بار تهدید کرد که بیایید با من مذاکره کنید و یک توافق دیگری کنیم و بعد وقتی به نتیجه نرسید، سال ۲۰۱۸ عملاً آمد از برجام خارج شد. پس یکی از طرفین از برجام خارج است، در حالی که ایران همچنان به برجام متعهد است. با این حال و در همان مقطع ایران حق داشت که اقدام متقابل و متناسب خود را انجام دهد؛ اما تلاش کرد که به فضای گفتوگو و دیپلماسی فرصت بدهد و گفت به رغم این که آن خارج شده، من پایبند میمانم، اما سایر طرفین برجام؛ کشورهای دیگر غیر از آمریکا آنها بیایند جای او را پر کنند، متناسب آن آثاری که انتظار داشتم از برجام ببینم، به تناسب آن منافعی که من باید میبردم و نبردم، آنها بیایند تعهدات اضافی را بر عهده بگیرند یا این که از جهت روابط اقتصادی و کارهایی که باید کنند بیایند آن آثار اقتصادی منفی را جبران کنند. نه تنها این کار را نکردند، بلکه حتی تحریمهای آمریکا علیه ما را اجرا کردند؛ یعنی بعد از برجام که به آمریکا نفت نمیفروختیم و روابط بانکی نداشتیم، اما نفت به اروپا میفروختیم، رابطه بانکی با اروپا داشتیم، وقتی تحریمهای آمریکا برگشت، دولتهای اروپایی میگفتند ما به برجام متعهد هستیم، آمریکا هم اشتباه کرده از برجام خارج شده، ولی شرکتهای اروپایی روابط خود را با شرکتهای ایرانی قطع کردند و یادم هست آن موقع در مذاکرات وقتی به آنها میگفتیم این چه وضعی است؛ شرکتهای شما چرا قوانین آمریکا را اجرا میکنند؟ میگفتند که حاکمیت اقتصادی ما محدود است.
شما نمیتوانی آن موقع که پای تعهدات خودت به میان میرسد، بگویی حاکمیت من محدود است ولی همزمان بیایی و درباره تعهدات ایران بگویی، حالا شما جواب بده چرا تعهدات خود را اجرا نمیکنی؟ این یک موضع دوگانه است، این تناقضگویی است که در حقوق بینالملل به چنین چیزی میگوییم؛ استاپل؛ تناقضگویی به ضرر دیگری، این اصلاً قابل قبول نیست. یعنی در حالی که خودشان تعهدات خودشان را اجرا نمیکنند، میآیند و به تعهدات دیگری اشاره میکنند و میگویند آیا آن را اجرا کردی یا نکردی و عبارت دیگری که برای آن میتوانیم استفاده کنیم؛ نقض حسن نیت است، میتوانیم به آن سوء استفاده از حق بگوییم. یک حق شکلی که به شما داده شده، نمیتوانی خلاف ماهیت این حق از آن استفاده کنی. ماهیت این مکانیزم حل و فصل اختلاف و اسنپبکی که وجود دارد، برای این است که اجرای تعهدات طرفین تا حد ممکن ادامه پیدا کند، برای این که توافق دوام داشته باشد، اما اینها عملاً برای چه استفاده میکنند؟ برای این که یک طرف؛ ایران، تعهدات خود را کامل اجرا کند در حالی که هیچ بهرهای از تعهد نمیبرد و این اساساً مقبول نیست که چنین کاری را داشته باشیم. این بعد حقوقی قضیه است، اما بعد اقتصادی قضیه؛ سؤال این میشود که اگر این اتفاق بیفتد و این ۳۰ روز بگذرد و قطعنامهای برای تمدید تعلیق یا رفع تحریمها امضا نشود و آن شش قطعنامه شورای امنیت برگردند، چه آثار اقتصادی خواهند داشت؟
سئوال بسیاری از مردم همین است و الان شاید یک بار روانی بر مردم القا شده باشد؛ بیایید راجع به یک موضوع مهمتر صحبت کنیم؛ پاسخ و واکنش جمهوری اسلامی ایران به این اقدام غیرقانونی؟
فرض کنید که ما بپذیریم که کل دنیا؛ یک کشور است و شورای امنیت سازمان ملل متحد هم رئیس جمهور آن کشور است، دیگر شورای امنیت بالاتر از این نیست که، آیا در یک کشور رئیس جمهور فراتر از قانون است؟ آیا میتوانیم بگوییم که شورای امنیت بالاتر از حقوق بینالملل است؟ آن چه که به عنوان وضع تحریم شورای امنیت علیه جمهوری اسلامی ایران ما میبینیم؛ از اول هم به نظر ما غیرقانونی و غیرمشروع بوده، ما هیچ وقت معتقد به این نبودیم که هر آن چه شورای امنیت انجام میدهد، حق و درست است و هیچ حقوقدان معتبر بینالمللی هم چنین اعتقادی ندارد، حاکمیت قانون؛ همان طور که در عرصه حقوق داخلی، یک اصل است، در حقوق بینالملل هم یک اصل است. شورای امنیت ما را تحریم کند؛ بر چه اساسی تحریم کند؟ کدام تعهد بینالمللی خود را نقض کردیم؟ کدام مرجع مستقل بینالمللی آمده بررسی کرده ما فلان تعهد را بر عهده داشتیم، ولی انجام ندادیم. حتی همین کشورهای اروپایی آن موقع که آمریکا از برجام خارج شد؛ همه آمدند گفتند رفتار آمریکا خلاف حقوق بینالملل بوده، چه اتفاقی افتاده؟ حال که همان کار را خودشان انجام میدهند، نمیشود؛ یعنی بعضی چیزها را با عدد و رقم میشود نشان داد؛ ما دوره برجام چقدر نفت صادر میکردیم، بعد از خروج چقدر صادر کردیم؟ چه اتفاقی افتاد؟ کیفیت نفت ما تغییر کرد؟ قیمت نفت ما تغییر کرد؟ نه یک اتفاق حقوقی افتاد؛ خروج آمریکا از برجام، و وقتی که اینها نمیتوانند حتی به شرکتهای خودشان حاکمیت داشته باشند که روابط خود را مطابق تعهدات بینالمللی خود انجام دهند، نمیتوانند به بانکهای خود بگویند که مطابق آن تعهدات بینالمللی که ما پذیرفتیم؛ شما باید با بانکهای ایرانی ارتباط داشته باشید، این جا حق ندارند به ما بگویند که شما باید تعهدات خودتان را کمافی سابق ادامه دهید و قطعا حق ندارند به این مکانیزم حل و فصل اختلاف و مکانیزم اسنپ بک که در این جا آمده است، متوسل شوند. طبیعتا واکنش ما در سطح حقوقی و رسمی این است که این تحریم به رسمیت نمیشناسیم و خودمان را مقید به هیچ کدام از بندهایی که علیه ما تصویب شده است نمیدانیم و از هر امکانی که متصور باشیم چه در مجامع چندجانبه بینالمللی و چه در روابط دوجانبهمان برای مقابله با این تحریمها و برای بی اثرکردن شان استفاده میکنیم.
علامت سوال مهم در خصوص آثار اقتصادی؟
تحریمهایی که در آن زمان وضع شدند متناسب با فعالیتهایی بودند که ما در آن زمان در روابط اقتصادی مان انجام میدادیم. وقتی ما میخواهیم بگوییم تحریم چه اثری دارد، نمیتوانیم کلی حرف بزنیم، باید خط به خط و بند به بند تحریمها را بخوانیم و متوجه شویم که راجع به چی صحبت میکنیم، من قبلا راجع به بند به بند این تحریم مفصل صحبت کردم ولی به طور خلاصه میگویم و ببنندگان به آن توجه داشته باشند در آن زمان در فاصله بین سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۲ فضای کاری روابط اقتصادی خارجی ما فضای رسمی بود. بانکهای ما مستقیم با بانکهای خارجی و اروپایی کار میکردند، بانک مرکزی و بانکهای تجاری ما حسابهای رسمی داشتند. شرکتها خیلی راحت و آشکار و علنی کار میکردند و ما این مکانیزمهای مقابله با تحریم و دور زدن با تحریم که در این سالها با آن خو گرفتیم در آن سالها نداشتیم، حالا آن تحریمها دوباره برمیگردند. آن تحریمها دو قسمت دارد، یکی متن تحریم و یکی لیست تحریمهاست، اگر به لیست تحریمها نگاه کنیم آن آدمها که در لیست تحریم بودند دیگر بلاموضوع هستند، بعضیها فوت شدند، بعضیها کارشان یک چیز دیگرست، خیلی از شرکتها هم همین طور، خیلی از شرکتها دیگر فعالیت ندارند. شرکتهای دیگری به جای آنها آمدند که دیگر در لیست تحریمها نیستند، متن تحریمها همین طور، متن تحریمها، فعالیتهای رسمی اقتصادی خارجی ما در برمیگرفت، در حالی که در این سالها فعالیت ما کاملا متنوع شده است. مثالی بزنم، مثل این که میگویند کسی اگر از این خیابان رد شود جریمهاش میکنند، مثلا ما شش سال پیش، یا ده سال پیش از آن خیابان رد میشدیم و الان از چهار تا کوچه دیگر رد میشویم، همچنان این تحریمها که برمیگردد موضوعش رد شدن از آن خیابان است به همین جهت اسنپ بک آن اثری که در اقتصاد ما خیلی چیزها را ممنوع کند و جلو آن را بگیرد، ندارد.
اما این را بگویم، حرف ما به هیچ وجه این نیست که اسنپ بک بیاهمیت است. کماثرترین تحریمها هم بااهمیت هستند، کوچکترین تحریمها از نظر ما مهم هستند و باید در مقابل شان اقدام کرد و باید تلاش کرد که برداشته شوند. در فضای دیپلماسی و اقتصادی بر این باور هستیم که یک تحریم کوچک هم برای ما زیاد است و نباید وجود داشته باشد. باید هر آن چه که از دستمان برمیآید، بکنیم تا این کشور مشمول هیچ تحریمی ولو کوچکترینش نباشد. اما این به آن معنا نیست که در مورد آثار تحریمها بخواهیم بزرگ نمایی کنیم، یکی از کارهایی که تحریم کنندهها میکنند و همیشه جزو کارشان است این است که فارغ از این که تحریم شان چقدر اثر دارد، راجع آن اثر بیایند بزرگ نمایی کنند. چون هدفی که با اثر روانی تحریم به آن میرسند خیلی مواقع بیش از هدفی است که با اثر اقتصادی به آن میرسند. این که تحریمی را وضع میکنند و چنان در رسانه در مورد آن تبلیغ میکنند که بخواهند بازار داخلی را به هم بریزند و مردم را مشوش کنند و این جزو استراتژی شان و جنگ شناختی شان است و تحریم غیر از آثار اقتصادی همیشه یک بسته رسانهای و جنگ شناختی کنارش است و باید همیشه توجه داشته باشیم و در مسیر خنثی کردن تحریمها آگاهی بخشیدن و شناخت دادن به مردم راجع به تحریمها و اثرشان و این که بزرگ نمایی نشود یکی از اقدامات کلیدی است.
این جنگ شناختی و پیوست رسانهای شان را به شدت آغاز کردند برای این که یک بار روانی القا کنند. در حالی که طبق صحبتهای آقای عراقچی و تاکید شما در این برنامه، ما زمان داریم و تلاشهای دیپلماتیک ادامه دارد برای این که حتی یک تحریم هم برای جمهوری اسلامی ایران در این حوزه نباشد. یک سوال پیش میآید که آیا اسنپ بک در روابط تجاری ما با کشورهایی مثل چین اثرگذار خواهد بود؟
در زمانی که این تحریمها وضع میشد یک اجماع بینالمللی وجود داشت، هیچ کدام از اعضای دائم سازمان ملل با آنها مخالفت نمیکردند و اینها با رای مثبت تمام اعضای دائم وضع شد. توجه کنید چین را گفتید که آن موقع خیلی همراه بود با ایالات متحده آمریکا و روسیه در آن زمان مدودف بود که خیلی همراهی میکرد و یکی از دلایلی این که اسنپ بک گنجانده شد این بود که طرف مقابل میدانست که اوباما در آمریکا و مدودف در روسیه همراهی میکند و آن موقعیت استثنائی است که شاید برنگردد؛ ولی الان که این تحریم وضع میشود نه روسیه همراه است و نه چین. یعنی ما قطعنامه شورای امنیتی داریم که حداقل دو عضوش رسما و علنا با آن مخالف هستند. وقتی این مخالفت وجود دارد در اعلامیههای رسمیشان بیان میشود، قطعا آمریکاییها نمیتوانند انتظار داشته باشند که چین همان طور که در آن دوره موافقت کرد و همراهی کرد در اجرای آن تحریمها، الان هم آن همراهی را داشته باشد. تازه آن دوره هم کامل اجرا نکرد و روابطش را با ما در سطوح مختلفی حفظ کرد. بعضیها مقایسه کردند که آن زمان اقتصاد ما این قدر از این تحریمها آسیب دید و الان شبیهسازی میکنند و میگویند الان هم این قدر آسیب خواهد دید، همه تحریمها مهم هستند و اثرگذار هستند ولی به هیچ وجه اثرشان یکی نیست. ما تحریم داریم که اثر نمادین دارد، تحریمی است که اثر فلج کننده دارد، تحریمی داریم که اثر هدفمند دارد، تحریمی است که اثر بر مردم عادی است و تحریمی هم اثرش بر بخش خاصی از اقتصاد است.
ما مشمول تحریمی هستیم که مانع جمهوری اسلامی میشدند و به رغم این تحریمها، ما پیشرفتهای مختلف را دیدیم.
اقتصاد ایران این قدر بزرگ و خودکفاست که با تحریم نمیشکند، بله با تحریم آسیب میبیند؛ تحریم روی زندگی مردم اثر میگذارد، اما آن تحریمی که حتی در آن دوره، دوره ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۲ اثر اصلی را میگذاشت، تحریم ایالات متحده آمریکا بود؛ تحریم سازمان ملل متحد، خصوصا این تحریمی که الان وضع شده با وجود افتراق نظری که بین اعضای دائم شورای امنیت وجود دارد قطعا نمیتواند اثری که در آن دوران گذاشته است را بگذارد؛ لذا این شبیهسازیهایی که انجام میشود مبتنی بر یک فرض اشتباه هستند و آن این که تاریخ دقیقا به همان شکل تکرار میشود؛ در حالی که واقعیت الان تغییر کرده و زمین بازی الان عوض شده و نوع فعالیت اقتصادی ما تغییر کرده است؛ آن اتفاقی که در آن دوران افتاد متناسب با وضعیت اقتصادی ما در آن دوران بود و آن تهدید با آن وضعیت ما در آن دوران تناسب داشت، اما با این وضعیت الان ما تناسب ندارد.
ما یک لیستی از تحریمهای قبلی و یک لیستی از تحریمهای حداکثری ایالات متحده آمریکا نسبت به جمهوری اسلامی ایران میبینیم، در موضوعات مختلف لیستها، اشخاص حقیقی و اشخاص حقوقی همچنان اضافه میشود به این لیستها، اسنپ بک چیزی به این لیست اضافه میکند یعنی به تحریمهای قبلی و تحریمهای حداکثری؟
اگر همه تحریمهای موجودمان را در یک مجموعه بریزیم، تحریم آمریکا و تحریمهای دیگری که بعضا در اروپا باقی مانده است و همه را یک مجموعه بریزیم و بگوییم که اسنپ بک چیزی به این اضافه میکند قطعا پاسخ منفی است. از جهت محتوا و موضوع تحریمها، از نظر مقام واضح یک مقام جدیدی مثل شورای امنیت آمده و اینها را مجددا وضع کرده است، از نظر این که یک بیزینس و یک کسب و کاری تحریم نبوده و با این تحریم میشود، نه، به هیچ وجه و دلیلش متن همینهاست و هر کس در این مورد تردید دارد متن همینها را که در دسترس است بخواند، هیچ شخص و کسب و کاری نیست که مشمول تحریمهای ایالات متحده آمریکا نبوده باشد و با این تحریمها الان مورد تحریم قرارگیرد.
راجع به چین صحبت کردیم و اشاره شما به روسیه، الان یک پیش نویسی قطعنامهای از سوی این دوکشور در سازمان ملل ارائه و نهایی شده است، موضوعش را بفرمایید موضوعی که راجع به تمدید مهلت است و آیا میتواند مانع اسنپ بک شود؟
اگر تمدید اتفاق بیفتد یعنی این اسنپ بک عقب میافتد، از جهت زمانی دوباره همین وضعیتی که ما الان با آن مواجهایم، زمان دیگری این بحث با آن مواجه خواهیم شد، در آن زمان هم دوباره قطعی است که اسنپ بک قطعا رخ میدهد یا نه. اما این نکته را بگویم که ما عضو شورای امنیت سازمان ملل متحد نیستیم، ما عضو برجام هستیم ولی عضو شورای امنیت نیستیم و این که موضع راجع به تمدید چیست و موضع ما راجع به اصل اسنپ بک فرق میکند، تمدید چیزی است که اعضای شورای امنیت راجع به آن تصمیم میگیرند، تمدید مسئله رای ما در آن نیست، در برجام اگر بخواهیم بگوییم، مثلا در یک بندی از برجام بخواهیم تغییری دهیم این جا یک طرف برجام ماییم و یک طرف برجام کشورهای دیگری که در آن زمان امضا کردند به شرط این که خارج نشده باشند و ما بحث مان این است که آنها عملا خارج شدند با اقداماتی که انجام دادند. ولی در رابطه به قطعنامه شورای امنیت یک تصمیمی است که در خود شورای امنیت اتخاذ میشود.
فروش نفت ایران تحت تاثیر قرارمیگیرد؟
به هیچ وجه، اولا در خود متن قطعنامهها آن چیزی که آمده بوده تحریم فروش نفت ایران نبوده است، هیچ جای قطعنامهها نگفته که این تحریمها برگردد و همه میخواهند اجرا کنند، هیچ جای این قطعنامهها نگفته است که شما نفت ایران را نخر، نفت ایران خریدش ممنوع است و مجازات دارد. اما شما ممکن است با یک پدیدهای مواجه شوید که یک خریدار نفتی با توجه به این که این تحریم برمیگردد شرایط جدیدی را در نظر بگیرد و بگوید در این قراردادها تغییراتی بدهیم، تغییراتی کمّی و تغییرات کیفی. تحریم یک پدیده ایستایی نیست و تغییر میکند و تجارت هم تغییر میکند و این که میگویم منظور این است که فرض کنید که کسانی که در شرایط تحریم نفتی آمریکا نفت ما را میخریدند الان بگویند تحریم مبتنی شورای امنیت را دارید و آن تحریم، آن شش تا برگشته و الان نمیتوانم بخرم، متن تحریمها را نگاه کنیم همچین چیزی در آن نیامده که نفت نخر.
وضعیت صادرات و واردات و موضوع مهم ذخایر ارزی ما چطور است و تاثیر اسنپ بک روی آن؟
آن زمان در بحث ذخایر ارزی ما منابع ارزی مان در حسابهای رسمی مان در بانکها نگه میداشتیم، آن حسابها به دلایلی که برمیگردد به تحریمهای ایالات متحده آمریکا و حتی قبل از آن به دلیل تحریمها اتحادیه اروپا در آن بانکها نگه نمیداریم و در حسابهای رسمیبانکی مان نیست، در مکانیسمهایی نگهداری میشود که مصون از تحریمهاست و تحریمها روی آن اثر نمیگذارد و کماکان آن روشها روی آن اثر نمیگذارد. صادرکننده و واردکننده ما هم همین را میداند، الان وقتی ما صادرات و واردات را انجام میدهیم طبیعتا به دلیل این که روشهای خاصی است که نمیتوانم این جا توضیح دهیم، ولی هم صادرکننده بلدست که پولش را بگیرد و هم واردکننده هم بلدست که پول ذی نفع خارجی را پرداخت کند و این اتفاقی میافتد با این نوع تحریم که تحریم نسل اول است، ما این تجارتی که الان داریم انجام میدهیم تحت تاثیر قرار نخواهد گرفت.
یک جمع بندی راجع به تلاشهای حوزه دیپلماسی کشور صحبت کردیم برای حل و فصل موضوعات مختلف هستهای، پایبندی جمهوری اسلامی ایران و حسن نیت جمهوری اسلامی ایران راجع به قوانین و حتی موضوع برجام، آن چه که برای مردم مهم است و در فضای اقتصادی کشور مطرح میشود و تلاشهایی که صورت میگیرد؟
این نکته را عرض کنم که ما همه مان آرزوی مان این است که در شرایطی زندگی کنیم که هیچ تحریم و هیچ محدودیتی نباشد و برای این هر کاری لازم است میکنیم و به همه دنیا نشان میدهیم که عقلانیت کافی داریم که انصاف را داریم و در فضای بینالمللی آن کسی که رفتار ظالمانه انجام میدهد و رفتار غیرمنصفانه انجام میدهد ما نیستیم، اما واقعیت این است که یک طرف برداشتن تحریمها این است که انصاف در آن طرف هم وجود داشته باشد.