ملزومات توسعه امور مالی اسلامی در تاجیکستان

بانک توسعه اوراسیا (EDB) گزارشی با عنوان «آینده امور مالی اسلامی در آسیای مرکزی» منتشر کرده است. در این گزارش آمده است که تا سال ۲۰۲۸، کل تولید ناخالص داخلی این منطقه به ۶۷۵ میلیارد دلار خواهد رسید. پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۳، حجم دارایی‌های بانکداری اسلامی در تاجیکستان به ۵۶۲ میلیون دلار برسد.

بانک توسعه اوراسیا (EDB)  گزارشی با عنوان «آینده امور مالی اسلامی در آسیای مرکزی» منتشر کرده است. در این گزارش آمده است که تا سال ۲۰۲۸، کل تولید ناخالص داخلی این منطقه به ۶۷۵ میلیارد دلار خواهد رسید.

تا سال ۲۰۲۸، کل حجم دارایی‌های بانکداری اسلامی در تاجیکستان به ۱۳۲ میلیون دلار و تا سال ۲۰۳۳ به ۵۶۲ میلیون دلار خواهد رسید. حجم صکوک (اوراق قرضه) تا سال ۲۰۲۸ به ۵۷ میلیون دلار و تا سال ۲۰۳۳ به ۱۵۵ میلیون دلار افزایش خواهد یافت.

در این گزارش، پتانسیل مالی اسلامی‌به عنوان عامل رشد اقتصادی پایدار در کشورهای آسیای مرکزی، ارزیابی می‌شود.

به گفته کارشناسان این بانک با حجم فعلی دارایی‌ها که ۶۹۹ میلیون دلار (۰.۰۱در صد از دارایی‌های جهان) است، سهم این منطقه در این صنعت هنوز اندک است. ولی با توجه به اینکه ۸۵ در صد از جمعیت مسلمان هستند، تقاضا و فرصت‌ها بالا است.

در این گزارش آمده است که بانک‌های اسلامی، شرکت‌های بیمه (تکفل)، سازمان‌های فین‌تک و شرکت‌های سرمایه‌گذاری در حال حاضر در این منطقه فعالیت می‌کنند.

قزاقستان به عنوان پیشرو در منطقه در رتبه‌بندی جهانی توسعه مالی اسلامی، رتبه ۱۹ را دارد. پس از آن قرقیزستان در رتبه ۳۲، ازبکستان در رتبه ۶۳، تاجیکستان در رتبه ۸۲ و ترکمنستان در رتبه ۱۱۱ قرار دارند.

پیش‌بینی‌ها تا سال ۲۰۳۳ مثبت است: انتظار می‌رود دارایی‌های بانکداری اسلامی‌به ۶.۳ میلیارد دلار و دارایی‌های صکوک به ۵.۶ میلیارد دلار افزایش یابد.

مسیر شکل‌گیری بازار مالی اسلامی در تاجیکستان

مرحله‌ای مهم در توسعه بانکداری اسلامی یکی از مهم‌ترین منابع مالی برای تاجیکستان، پیوستن این کشور به بانک توسعه اسلامی (IDB ) در سال ۱۹۹۶ بود. از این لحظه بود که نهادینه‌سازی مدل مالی اسلامی در اقتصاد ملی این کشور آغاز شد.

این گزارش با استناد به داده‌های بانک ملی تاجیکستان، اطلاعات زیر را ارائه می‌دهد.

از اوایل سال ۲۰۲۵، یک بانک اسلامی و دو شرکت اعتبار خرد در این کشور فعالیت دارند که پنجره‌های اسلامی ارائه می‌دهند.

پنج شعبه از موسسات اعتباری اسلامی و ۳۳ مرکز خدمات بانکی وجود دارد که خدمات را طبق اصول شریعت ارائه می‌دهند.

علاوه بر این، یک شرکت لیزینگ(اجاره)  اسلامی در بازار نیز فعالیت می‌کند.

در سال ۲۰۱۹، زمانی که اولین بانک اسلامی در کشور، «توحیدبانک»، از طریق سازماندهی مجدد یک بانک سنتی ایجاد شد، پیشرفت قابل توجه رخ داد. این گام تاریخی بود، زیرا نشانگر گذار از ابتکارات خصوصی به تشکیل یک بخش بانکداری اسلامی تمام عیار بود.

«بانک‎الف» نیز به یک بازیگر مهم تبدیل شده است. این بانک از طریق پلتفرم‌های تلفن همراه و خدمات آنلاین، محصولاتی را ارائه می‌دهد که مطابق با قوانین اسلامی هستند و دسترسی مردم به خدمات تأمین مالی بدون بهره را گسترش می‌دهند.

توسعه این بخش با رشد مداوم همراه است. از سال 2020، دارایی‌های بخش بانکداری اسلامی‌به طور متوسط سالانه 29.3 درصد افزایش یافته است.

تا ژانویه 2025، حجم کل آنها به 36 میلیون دلار رسید که 0.9 درصد از کل دارایی‌های کل سیستم بانکی تاجیکستان است.

نویسندگان گزارش انتظار گسترش بیشتر شبکه شعب، توسعه زیرساخت‌های محصولات مالی اسلامی، از جمله صکوک و بیمه اسلامی (تکفل)، به‌روزرسانی چارچوب قانونی برای حمایت از این بخش و تشدید همکاری‌های بین‌المللی در بانک توسعه اسلامی و سایر مؤسسات مالی اسلامی را دارند.

توصیه‌هایی برای توسعه امور مالی اسلامی در تاجیکستان

شایان ذکر است که این گزارش 6 توصیه‌ مهم را ارائه می‌دهد:

اول، یک قانون ویژه در مورد بانکداری اسلامی مورد نیاز است. این قانون باید شامل قوانینی برای محصولات شرعی، تنظیم پنجره‌های اسلامی و سازمان‌های تأمین مالی خرد باشد. همچنین لازم است استانداردهایی برای صدور اوراق قرضه اسلامی  (صکوک) تعیین شود. تعریف واضح نقش شورای مشورتی بانکداری اسلامی زیر نظر بانک ملی  نیز مهم است. این شورا باید بر کار، اعتبارسنجی مؤسسات و صدور فتوا نظارت داشته باشد.

دوم، بازار اوراق قرضه اسلامی‌باید توسعه یابد. برای انجام این کار، ایجاد یک پلتفرم ملی برای انتشار صکوک ارزشمند است. همچنین لازم است از پروژه‌هایی که از طریق اوراق قرضه اسلامی تأمین مالی می‌شوند، حمایت شود. صکوک می‌تواند برای پوشش کسری بودجه و تأمین مالی برنامه‌های توسعه پایدار در مناطق استفاده شود.

سوم، حمایت از ابتکارات فین‌تک اسلامی و توسعه یک اکوسیستم دیجیتال از امور مالی اسلامی مهم است. می‌توانیم از «بانک‏الف» الگو بگیریم. ما باید شرکت‌های فین‌تک جدیدی ایجاد کنیم که طبق قوانین شریعت فعالیت کنند، به عنوان مثال، در زمینه‌های تأمین مالی جمعی، وام‌دهی همتا به همتا(P2P) و بلاکچین. همچنین باید زیرساخت‌های دیجیتال را بهبود بخشیم و قوانین لازم را تصویب کنیم.

چهارم، ما باید سواد مالی مردم را بهبود بخشیم. برای انجام این کار، کمپین‌های آموزشی برگزار کنیم. توسعه برنامه‌های دانشگاهی و حرفه‌ای در امور مالی اسلامی، شریعت و بانکداری مهم است.

پنجم، دسترسی به محصولات مالی اسلامی‌باید ساده شود. لازم است شبکه پنجره‌های اسلامی، سازمان‌های تأمین مالی خرد و پلتفرم‌های تلفن همراه گسترش یابد. موانع اداری برای ایجاد مؤسسات اسلامی جدید باید کاهش یابد.

همچنین ایجاد محصولات مقرون به صرفه برای افراد کم درآمد، مانند وام‌های خرد و اجاره(لیزینگ) بدون بهره مهم است.

ششم، توسعه همکاری با سازمان‌های بین‌المللی اسلامی ضروری و ادامه همکاری با بانک توسعه اسلامی و Arab Coordination Group  و جذب کمک‌های فنی و سرمایه‌گذاری از صندوق‌های اسلامی نیز مهم و همچنین مشارکت در ابتکارات بین‌المللی در مورد استانداردهای مالی اسلامی ضروری می‌باشد.

https://asiaplustj.info/ru/news/tajikistan/economic/20250530/shest-shagov-k-razvitiyu-islamskogo-finansirovaniya-v-tadzhikistane