مناسبات تجاری اوگاندا با کشورهای عضو جامعه شرق آفریقا

کشور اوگاندا که از نخستین اعضای جامعه شرق آفریقا در کنار کشورهای کنیا و تانزانیا به شمار می آید، با دارا بودن تولید ناخالص داخلی 50 میلیارد دلاری (براساس آمار 2023) یکی از اعضای مهم و کلیدی این سازمان منطقه ای چه در بعد اقتصادی و چه به لحاظ فراهم آوردن شرایط یکپارچگی و ادغام منطقه ای به شمار می آید.

جامعه شرق آفریقا (EAC) یک سازمان بین دولتی منطقه ای متشکل از 8 کشور شریک شامل جمهوری بوروندی، جمهوری دموکراتیک کنگو، جمهوری کنیا، جمهوری رواندا، جمهوری فدرال سومالی، جمهوری سودان جنوبی، جمهوری اوگاندا و جمهوری متحد تانزانیا می‌باشد. معاهده جامعه شرق آفریقا، در 7 ژوئیه 2000 پس از پایان مراحل تصویب آن و سپردن اسناد تصویب نزد دبیرکل توسط سه کشور کنیا و اوگاندا و تانزانیا، لازم‌الاجرا شد. پس از لازم الاجرا شدن این معاهده، جامعه شرق آفریقا به وجود آمد.

بوروندی و رواندا در سال 2017 به این بلوک پیوستند. همچنین، سودان جنوبی در سال 2016 به این نهاد منطقه ای پیوست. جمهوری فدرال سومالی نیز، در 24 نوامبر 2023 به عضویت جامعه شرق آفریقا پذیرفته شد و در 4 مارس 2024 به عضویت کامل این نهاد در آمد.

هدف اصلی این جامعه، ایجاد و تقویت یکپارچگی اقتصادی میان کشورهای شرق آفریقا می‌باشد. در سال 2010، EAC بازار مشترک خود را برای کالاها، کار، و سرمایه در منطقه راه اندازی کرد. این بازار، با هدف ایجاد یک ارز مشترک و در نهایت یک فدراسیون کامل سیاسی ایجاد شده است. میزان مبادلات تجاری ما بین کشورهای جامعه شرق آفریقا، بیشتر از تجارت این کشورها، با اتحادیه اروپا و آسیا می‌باشد. کشورهای عضو جامعه شرق آفریقا (EAC) به طور فزاینده ای با یکدیگر و با سایر کشورهای آفریقایی تجارت می‌کنند، در حالی که تجارت خود را با اروپا، آسیا و سایر نقاط جهان کاهش می دهند. طی سال 2023، حجم مبادلات تجاری ما بین کشورهای عضو جامعه شرق آفریقا، به 3.2 میلیارد دلار رسیده است و نسبت به سال 2022، 20 درصد افزایش داشته است. در پی چنین پیشرفت هایی در عرصه افزایش حجم مبادلات درون منطقه ای، پیش بینی می‌شود حدود 65 میلیون آفریقایی را از فقر شدید نجات دهد.

این در حالی است که این کشورها، میزان تجارت خود را با کشورهای خارج منطقه از جمله اتحادیه اروپا به صورت محسوس کاهش داده اند. برای مثال: تجارت کشورهای عضو جامعه شرق آفریقا با بلژیک، 45 درصد کاهش داشته است. کاهش حجم مبادلات کشورهای این منطقه، در تجارت با ایالات متحده آمریکا نیز قابل مشاهده است. آمارهای منتشر شده حکایت از کاهش 19 درصدی تجارت کشورهای جامعه شرق آفریقا با آمریکا طی سال 2023 دارد، که از 200 میلیون دلار در سال 2022، به 161 میلیون دلار در سال 2023 رسیده است.

مناسبات تجاری اوگاندا با کنیا:

طی 27 سال گذشته، صادرات اوگاندا به کنیا با نرخ سالانه 11.6 (11 ممیز 6) درصد رشد، از 16.1 (16 ممیز یک) میلیون دلار در سال 1995 به 312 میلیون دلار در سال 2022 افزایش یافته است. محصولات اصلی که اوگاندا به کنیا صادر می‌کند شیر (44.6 میلیون دلار)، شیر غلیظ (39.9 میلیون دلار) و برق (30.8 میلیون دلار) است. در مقابل کنیا به میزان 677 میلیون دلار به اوگاندا در سال 2022 صادرات داشته است. عمده‌ترین محصولاتی که کنیا به اوگاندا صادر کرده، شامل: روغن پالم (79.9 میلیون دلار)، سیمان (68.5 میلیون دلار) و ورق های فلزی گالوانیزه (60.6 میلیون دلار) می‌شود. طی 27 سال گذشته، صادرات کنیا به اوگاندا با نرخ سالانه 4.6 (4 ممیز شش) درصد افزایش یافته است، در واقع، حجم صادرات از 201 میلیون دلار در سال 1995 به 677 میلیون دلار در سال 2022 رسیده است. در این خصوص موسونی، رئیس جمهور اوگاندا می‌گوید: نایروبی، بالاترین درآمد را از بازار صادراتی اوگاندا دارا می‌باشد. به طور کلی در سال مالی منتهی به اکتبر 2023، جامعه شرق آفریقا، 43.5 درصد از بازار صادرات کامپالا را به خود اختصاص داده است.

مناسبات تجاری اوگاندا و تانزانیا:

در سال 2022، اوگاندا 49.7 میلیون دلار به تانزانیا صادرات داشته است. عمده‌ترین محصولاتی که اوگاندا به تانزانیا صادر کرده، شامل: آهن (نزدیک 41 میلیون دلار)، شکر خام (16 میلیون دلار) و ملزومات آرایشی موی سر (نزدیک 8  میلیون دلار) می‌باشد. طی 5 سال گذشته، صادرات اوگاندا به تانزانیا با نرخ رشد سالانه 79.4 (79 ممیز 4) درصد افزایش یافته است. در نتیجه آمارها از افزایش صادرات اوگاندا به تانزانیا از 2.67 (2 ممیز 67) میلیون دلار در سال 2017 به 49.7 (49 ممیز 7) میلیون دلار در سال 2022 حکایت دارد. از طرفی، صادرات تانزانیا به اوگاندا در سال 2012، 89.9 (89 ممیز 9) میلیون دلار بوده است. عمده‌ترین محصولاتی که تانزانیا به اوگاندا صادر کرده است برنج (108 میلیون دلار)، آهن نورد مسطح روکش شده (17.3 میلیون دلار) و ذرت (12.7 میلیون دلار) بود. طی 5 سال گذشته، صادرات تانزانیا به اوگاندا، سالانه 54.3 (54 ممیز 3) درصد افزایش داشته است. میزان صادرات از 10.3 میلیون دلار در سال 2017 به 89.9 میلیون دلار در سال 2022 رسیده است.

مناسبات تجاری اوگاندا و رواندا:

کشور اوگاندا، 188 میلیون دلار در سال 2022، به رواندا صادرات داشته است. عمده‌ترین محصولات صادراتی اوگاندا به رواندا، شامل: ذرت، محصولات زیبایی و ماهی و... است. طی 27 سال گذشته صادرات اوگاندا به رواندا با نرخ سالانه 2.76  درصد از 25 میلیون دلار در سال 1995 به 188میلیون دلار در سال 2022 افزایش یافته است. از طرفی کیگالی، طی سال مالی مشابه 22.8 میلیون دلار به اوگاندا صادرات داشته است. عمده محصولاتی که رواندا به اوگاندا صادر کرده است عصاره مالت (7.8 میلیون دلار)، پاستا (6.49 میلیون دلار) و روغن پالم (1.63 میلیون دلار) می‌باشند. طی 27 سال گذشته، صادرات رواندا به اوگاندا با نرخ رشد سالانه 15.3درصد افزایش داشته است. به عبارتی از 488 هزار دلار در سال 1995 به 22.8 میلیون دلار در سال 2022 رسیده است.

-مناسبات تجاری اوگاندا و کنگو:

در منطقه شرق آفریقا، اوگاندا پس از رواندا دومین صادرکننده بزرگ به ج.د.کنگو است. در واقع کشور اوگاندا و رواندا به دلیل نزدیکی جغرافیایی و سابقه روابط تجاری با این کشور، بهترین موقعیت را برای استفاده از فرصت‌های ارائه شده توسط DRC دارند. بر اساس داده‌های موجود، در ماه ژانویه 2022، صادرات کامپالا به جمهوری دموکراتیک کنگو 74.3 میلیون دلار بوده، در حالی که حجم صادرات در دوره زمانی مشابه، تقریبا 30 میلیون دلار اعلام شده بود. این موضوع، نشان دهنده رشد 44 میلیون دلاری صادرات طی یک سال است. صادرات اصلی اوگاندا به ج.د.کنگو، شامل: سیمان، روغن نخل، برنج، شکر، نفت تصفیه شده، محصولات غذائی آماده (پخته شده)، لوازم آرایشی و آهن آلات است.

در سال 2022، اوگاندا 210 میلیون دلار به جمهوری دموکراتیک کنگو صادرات داشته است. طی 5 سال گذشته، صادرات اوگاندا به ج.د.کنگو با نرخ سالانه 40.4 درصد افزایش یافته است. به عبارتی حجم صادرات از 38.4 میلیون دلار در سال 2017 به 210 میلیون دلار در سال 2022 رسیده است. طی همین سال، جمهوری دموکراتیک کنگو نزدیک 9 میلیون دلار به اوگاندا صادرات داشته است. عمده محصولاتی که ج.د.کنگو به اوگاندا صادر کرده است تنباکو خام (7.28 میلیون دلار)، دانه‌های کاکائو (4.32 میلیون دلار) و چوب اره شده (698 هزار دلار) بود. در 5 سال گذشته، صادرات ج.د.کنگو به اوگاندا با نرخ سالانه 83.3 درصد، از 423 هزار دلار در سال 2017 به نزدیک 9 میلیون دلار در سال 2022 رسیده است.

بر اساس گزارش عملکرد وزارت دارایی اوگاندا، این کشور بالاترین مازاد تجاری را با جمهوری دموکراتیک کنگو (DRC) به میزان 53 میلیون دلار در ژانویه 2022 ثبت کرد. این گزارش که عملکرد ماهانه بخش‌های مختلف اقتصاد را نشان می‌دهد، خاطر نشان کرده است که ج.د.کنگو بیشترین واردات را در میان سایر اعضای جامعه شرق آفریقا (EAC) از اوگاندا داشته است.

مناسبات تجاری اوگاندا و بوروندی:

صادرات اوگاندا به بوروندی نیز با مازاد تجاری این کشور بر بوروندی همراه است. صادرات اوگاندا به بوروندی طی سال مال 2022، 47.5  میلیون دلار بود، در حالی که صادرات بوروندی به اوگاندا 4.45 میلیون دلار تخمین زده شده است. بالاترین حجم صادرات از اوگاندا به بوروندی را شکر خام، تنباکوی فرآوری شده و درپوش پلاستیکی تشکیل می دهد. در حالی که بالاترین میزان حجم صادرات اوگاندا به بوروندی، قهوه (2 میلیون دلار) و نفت تصفیه شده (305 هزار دلار) می‌باشد.

مناسبات تجاری اوگاندا و سومالی:

در سال 2021، اوگاندا به میزان 2.79  میلیون دلار محصول به سومالی صادر کرده است. طی 5 سال گذشته، صادرات اوگاندا به سومالی با نرخ سالانه 112 درصد افزایش یافته است. این میزان، از 65 هزار دلار در سال 2016 به 2.79 میلیون دلار در سال 2021 رسیده است. از طرفی، طی همین سال مالی، سومالی 671 هزار دلار به اوگاندا صادرات داشته است. طی 5 سال گذشته، صادرات سومالی به اوگاندا، از 186 هزار دلار در سال 2016 به 671 هزار دلار در سال 2021 رسیده است.

مناسبات تجاری اوگاندا و سودان جنوبی:

در سال 2021، میزان صادرات اوگاندا به سودان جنوبی 189 میلیون دلار بود. طی 5 سال گذشته، صادرات اوگاندا به سودان جنوبی با نرخ رشد سالانه 61.3 درصد افزایش داشته، و از 17.3 میلیون دلار در سال 2016 به 189 میلیون دلار در سال 2021 رسیده است. عمده محصولات اوگاندا به سودان جنوبی، شامل: شکر خام، روغن پالم، آرد و آب بوده است. طی زمان مشابه، سودان جنوبی 2.55 میلیون دلار به اوگاندا صادرات داشته است. در 5 سال گذشته، صادرات سودان جنوبی به اوگاندا با نرخ رشد سالانه 218 درصد افزایش یافته است. بر این اساس، حجم صادرات آن به اوگاندا از 779 هزار دلار در سال 2016 به 2.55 میلیون دلار در سال 2021 رسیده است. عمده کالای صادراتی سودان جنوبی به اوگاندا، آهن قراضه بوده است.