فعالیت چین در بازارهای معدنی زیمبابوه

چین سرمایه گذاری گسترده ای را در بازارهای معدنی زیمبابوه انجام داده است.

چین در سال گذشته اعلام کرد 2.79 میلیارد دلار سرمایه گذاری در بخش لیتیوم زیمبابوه انجام می دهد. مطابق با آمارهای رسمی دولت زیمبابوه در شش ماه آخر سال 2023 تولید لیتیوم در این کشور به صورت انفجاری صعودی بوده است. البته شایان ذکر است که این سرمایه گذاری شامل پلاتینیوم، نیکل، پالادیوم و روی هم بوده است، اما بر اساس آمارهای رسمی نشان داده می‌شود که سرمایه گذاری اصلی در حوزه لیتیوم انجام شده است. می‌توان این موضوع را به غنای زیمبابوه در حوزه لیتیوم و واردات نیکل از کشورهای دیگر نسبت داد. به علاوه که لیتیوم نقش اصلی را در صنعت باتری سازی بازی می‌کند. البته این نکته نیز باید اضافه شود که این رقم تنها رقم اعلامی‌برای سرمایه گذاری دولتی است. برای نمونه دو شرکت سینومین بیکیتا و ژجیانگ هوایو سرمایه گذاری بالغ بر 2 میلیارد دلار در زمینه لیتیوم در دو سال گذشته انجام داده اند. این سرمایه گذاری شامل ساخت یک کارخانه باتری در منطقه ماپینگا و یک مزرعه خورشیدی در کاریبا هم هست. شرکت چنگشین در همین زمان 130 میلیون دلار برای استخصال 300 هزار تن لیتیوم در سال انجام داده است.

البته می‌توان گفت سرمایه گذاران چینی تقریبا در تمامی‌بخش های معدنی در زیمبابوه فعالیت دارند. در ابتدای سال 2024 دو شرکت چینی اقدام به سرمایه گذاری یک میلیارد دلاری در ساخت کارخانه سیمان در منطقه ماگونجه زیمبابوه نمودند. انتظار می رود سالانه 2.7 میلیون تن ذغال سنگ از این منطقه استحصال شود. احداث این نیروگاه که همزمان با ساخت یک نیروگاه خواهد بود، حدود 5000 شغل در این منطقه ایجاد می‌کند. پیشتر در سال 2016 شرکت سینوما (sinoma) چین کارخانه سیمانی در حراره احداث کرده بود که سالانه 700 هزار تن برداشت سیمان از آن انجام می‌شد. این کارخانه تا این زمان بزرگ ترین کارخانه سیمان زیمبابوه به شمار می آمد.

در حوزه فولاد، چین در صدد ساخت بزرگ ترین کارخانه فولاد آفریقاست. این سرمایه گذاری به ارزش 1.5 میلیارد دلار توسط شرکت آهن دینسون و شرکت آهن زیمبابوه در ام وما احداث می‌شود. در چارچوب این سرمایه گذاری چین کارخانه را با نیروی انسانی زیمبابوه خواهد ساخت. با توجه به ساخت این کارخانه در یک منطقه توسعه نیافته، تأثیر قابل ملاحظه ای در توسعه آن دارد.

در زمینه ذغال سنگ در آوریل 2024 بانک صادرات-واردات چین مبلغ 1.4 میلیارد دلار وام برای طرح معدن ذغال سنگ در شمال غرب زیمبابوه در منطقه چینی پارک ملی هوئنگ اختصاص داد. این طرح توسط شرکت چینی سینوهیدرو (sinohydro) اجرا می‌شود. در ماه ژوئن یک سرمایه گذار چینی مستقر در زیمبابوه به اسم آریالای ونکای هو، 51 سهام هلدینگ ذغال سنگی کنتانگو را به ارزش 20 میلیون دلار خریداری کرد. این در حالی است که 24 درصد سهام این شرکت متعلق به انگلستان است و سال گذشته انگلستان تمایل نشان داده بود در طرح استحصال ذغال سنگ به میزان 2.6 میلیارد تن در منطقه موچسو سرمایه گذاری کند. به این ترتیب، 24 درصد این شرکت در اختیار سرمایه گذاران زیمبابوه ای باقی می ماند.

در زمینه کروم به نظر سرمایه گذاری‌ها کمتر است. شرکت سینگشان (tsingshan) تنها شرکت چینی است که از سال 2012 در این زمینه به چشم می خورد. علی رغم این که چین از وارد کنندگان بزرگ کروم است، به نظر اقبال چشمگیری نسبت به کروم زیمبابوه وجود نداشته است. در سال 2022 این شرکت سرمایه گذاری 125 میلیون دلاری در زمینه کروم انجام داده است. البته باید اضافه کرد که کروم وافرترین ماده معدنی در زیمبابوه به شمار می رود.

در مورد تیتانیوم چین بیشتر با آفریقای جنوبی و کنیا کار کرده است که طبق اخبار موجود حجم این تجارت در دو سال 2023 و 2024 نزولی بوده است. در این زمینه به نظر زیمبابوه چندان غنی نیست و حتی چین میزانی از تیتانیوم را به زیمبابوه وارد کرده است. می‌توان یکی از دلایل این رویکرد را سرمایه گذاری چینی‌ها در معادن تیتانیوم در شمال روسیه دانست که هزینه به مراتب کمتر و احتمالا کیفیت بهتری را به آن‌ها ارائه می دهد. شرایط نسبتا مشابهی در خصوص فسفات نیز وجود دارد.

سرمایه گذاری‌های چین در زمینه مس در زیمبابوه ارقام بزرگی را نشان نمی دهد ولی قابل توجه است. شرکت توسعه معدنی زیمبابوه و شرکت چینی ژی جوئی در سال 2023 توافق 5 میلیون دلاری برای استحصال 26 میلیون تن از معادن مس در منطقه موهانگورا داشتند. در سوی مقابل شرکت چینی زیجین در سال 2023 میزان 1.1 میلیارد دلار در زمینه مس در معادن مس موپانی در زامبیا سرمایه گذاری کرده است. معادن مس زیمبابوه نیز اصولا در مرز این کشور با زامبیا قرار دارند.

در مورد برخی از مواد معدنی مثل طلا، الماس، پلاتینیوم، پالادیوم و حتی ذغال سنگ با وجود این که حجم استحصال مواد معدنی طبق گزارش سال 2023 سازمان سرمایه گذاری زیمبابوه چشمگیر بوده است (یعنی باید میزان بزرگ تری از تجارت و سرمایه گذاری را نشان بدهد و شواهد میدانی نشان از سرمایه گذاری بزرگ چینی‌ها از سال 2015 در این حوزه‌ها دارد، اما اطلاعات مناسب و دقیق تری یافت نشده است که نشان دهنده میزان سرمایه گذاری آن‌ها یا طرح های اجرا شده و در حال اجرا باشد.