راهبرد اندونزی در خصوص دلارزدایی از تجارت خارجی خود

شوک اقتصادی در ایالات متحده امریکا ناشی از بحران ورشکستگی برخی از بانک ها بسیاری از کشورها را وادار کرده است که در مورد استفاده از دلار بعنوان یک ارز امن در تجارت خارجی خود تجدید نظر نمایند. اندونزی نیز از جمله کشورهایی است که در این مسیر قرار گرفته است و بانک مرکزی این کشور استفاده از ارز محلی (LCS) را در معاملات تجاری دوجانبه با کشورهای شریک از سال 2018 تشدید کرده است.

شوک اقتصادی در ایالات متحده امریکا ناشی از بحران ورشکستگی برخی از بانک ها بسیاری از کشورها  را وادار کرده است که در مورد استفاده از دلار بعنوان یک ارز امن در تجارت خارجی خود تجدید نظر نمایند. در همین راستا خانم کریستالینا جورجیوا،رئیس صندوق بین‌المللی پول چندماه قبل دریک سخنرانی درموسسه گلوبال میلکن در این خصوص گفت که دلارآمریکا به تدریج جایگاه خود را به عنوان ارز ذخیره اصلی جهان از دست می دهد و ذخایرکشورها به تدریج از دلار دور شده است،جایی که قبلا 70درصد ذخایر به ارز دلار بود ولی  اکنون کمی‌کمتر از 60 درصد است.در همین حال، او جایگزینی برای دلار آمریکا به عنوان ارز ذخیره را ارزهای یورو، پوند انگلیس، ین ژاپن و یوان چین یاد نمود و یورو را دارای بیشترین پتانسیل در این خصوص ارزیابی نمود .

اما کشورها نیز در راستای دلار زدایی در تجارت خود گام بر می دارند . هند از آوریل 2023 سیاست جدیدی را برای افزایش بیشتر استفاده از روپیه (پول ملی) در تجارت خود صادر کرده است، مالزی و امارات متحده عربی از جمله در سیاست هند قرار گرفتند و اخیرا نیز با اندونزی در این خصوص قرارداد امضاء نمودند.

اندونزی نیز از جمله کشورهایی است که در این مسیر قرار گرفته است و بانک مرکزی این کشور استفاده از ارز محلی (LCS) را در معاملات تجاری دوجانبه با کشورهای شریک از سال 2018 تشدید کرده است. اولین بار اندونزی با تایلند و مالزی در سال 2018  و در آگوست 2020 همکاری مشابهی با ژاپن  و سپس در سپتامبر 2021، این همکاری به طور موثر با چین و سنگاپور اجرا شد.

اما اندونزی پا را فراتر گذاشته و موضوع دلار زدایی در تجارت خارجی خود را در بعد منطقه ای نیز دنبال می نماید. در این زمینه انجمن صاحبان صنایع اندونزی موسوم به APINDO اخیرا طی گزارشی ارزیابی نموده است که این کشور می‌تواند به لوکوموتیو جنبش دلارزدایی از طریق ریاست خود بر اتحادیه آسه آن در سال 2023 تبدیل شود و حرکت  اندونزی در راستای دلار زدایی می‌تواند در روابط تجاری بین کشورهای عضواتحادیه آ سه آن وسایر کشورهایی که با این اتحادیه روابط تجاری دارند، ایجادگردد. آقای عجیب حمدانی،رئیس کمیته تحلیل گرسیاست اقتصادی APINDO در این خصوص به خبرنگاران، گفت: "سیاست‌های مختلف دلارزدایی می‌تواند با کشورهای دارای روابط تجاری ایجاد شود، که این سیاست ها حداقل سه تأثیر مثبت بر اقتصاد اندونزی خواهد داشت :

اولین تاثیر، مزیت کارایی است. با دلار زدایی، مبادلات تجاری بین دو کشور انجام می‌شود تا معاملات بتوانند مستقیماً از ارزهای مربوطه استفاده کنند. دومین تأثیر این است که اندونزی به دلیل تنوع ارزی زیادی که در معاملات بین‌المللی انجام می‌شود، نسبتاً از تهدید بحران مالی جهانی در امان خواهد بود. سومین  تاثیر افزایش در تراز پرداخت ها و سلامت مالی اندونزی است، به ویژه زمانی که دلار ایالات متحده کاهش ارزش و ثبات بیشتری داشته باشد".

مقام یاد شده خاطر نشان کرد : دلار زدایی فرآیند جایگزینی دلار آمریکا به عنوان ارز مورد استفاده برای تجارت و یا سایر کالاها خواهد بود. این بخشی از سیاست دولت اندونزی است که ارزش ارز محلی را در برابر دلار آمریکا افزایش می دهد. جنبش‌ها و سیاست‌های دلارزدایی نیز به یک پدیده جهانی تبدیل شده است که توسط کشورهای توسعه‌یافته با جهت‌گیری اقتصادی یکسان، به عنوان مثال، گروه کشورهای بریکس متشکل از برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی مورد استفاده قرار گرفته‌اند. بریکس به دنبال کاهش استفاده از دلار آمریکا در مبادلات بین کشورهاست.

پیش از این، آقای پری وارجییو، رئیس بانک اندونزی اندونزی نیز دیدگاه مشابهی را با وزیر دارایی اندونزی خانم سر مولیانی در مورد دلارزدایی ابراز کرده بود. وی معتقد است که اندونزی تنوع در استفاده از ارز را آغاز کرده است. در صحنه بین المللی، رئیس بانک مرکزی اندونزی حتی بر اهمیت تقویت و افزایش همکاری میان کشورهای ASEAN+3 در اتصال پرداخت از طریق ترویج استفاده گسترده تر از ارزهای محلی برای تراکنش ها تاکید کرد.در همین راستا همچنین در نشست وزرای دارایی و روسای بانک مرکزی اتحادیه  آسه آن که در31 مارس 2023 ( 11 فروردین 1402) برگزار شد، کشورهای عضو توافق کردند که استفاده از ارزهای محلی درمنطقه را تقویت کنند و وابستگی به ارزهای بین المللی عمده دربخش تجارت وسرمایه گذاری فرامرزی را کاهش دهند. دیوید سومال، اقتصاددان ارشد اندونزیایی در این خصوص معتقد است که سیستم مالی فعلی جهان مانع از ایجادیک بازار پویا در نقاط مختلف جهان شده است بعنوان نمونه از زمانی که کشورهای غربی سیستم بانکی سوئیفت را برای روسیه مسدود کردند، بسیاری از گردشگران روسی قادر به انجام معاملات در اندونزی نبودند. وی ادامه داد: "روابط تجاری و سرمایه گذاری در جهان دستخوش تغییرات اساسی شده، اما معماری پولی جهانی همچنان یکسان است. روند دلارزدایی نه تنها در جنوب شرق آسیا، بلکه در آمریکای لاتین و خاورمیانه نیز آغاز شده است. افزایش استفاده از ارزهای محلی در منطقه به معنای کاهش تقاضا برای دلار آمریکا و سایر ارزهای اصلی است. این نه تنها تجارت و سرمایه گذاری فرامرزی را تشویق می‌کند، بلکه شوک های خارجی را به اقتصاد منطقه کاهش می دهد.تغییرات ناگهانی درسیاستهای بانک مرکزی آمریکا و سایر بانک های مرکزی همیشه باعث نوسانات در منطقه می‌شود. به همین دلیل، کشورهای آسه آن امیدوارند با استفاده از ارزهای محلی موجب ارتقای ثبات اقتصادی وکاهش اثرات جانبی مانند تورم بالا شوند.

این کارشناس اندونزی یایی همچنین درخصوص مشکلات مختلفی که ASEAN در اجرای این طرح با آن مواجه است، گفت : یکی از این مشکلات همسویی سیستم های پرداخت موجود در کشورهای عضو و استانداردها و مقررات است. کشورهای عضو اگر می خواهند  همکاری پرداخت فرامرزی که کشورهای بیشتری در منطقه را پوشش می‌دهد، تحقق بخشند می‌بایست اقدامات مشترکی را در این خصوص انجام دهند.[1]

 در اقدامی دیگر، بانک مرکزی اندونزی (BI) اخیرا اعلام کرد که یک قرارداد همکاری در مورد استفاده از تراکنش‌های ارز محلی یا تسویه ارز محلی (LCS)، از جمله پرداخت‌های فرامرزی[2] با هند را تکمیل کرده است. طبق این قرارداد وبا استفاده از LCS، تجارت، سرمایه گذاری وسایر معاملات بین اندونزی وهند می‌تواند مستقیماً از ارزهای همدیگر بجای دلار آمریکا مورد استفاده قرار گیرد. در این خصوص  آقای بودی والویو معاون بانک مرکزی اندونزی اظهار داشت که با این قرارداد تمام معاملات تجاری وابستگی به ارزهایی مانند دلار را کاهش می دهد و چارچوب LCS در بسیاری از کشورها استفاده می‌شود. وجود همکاری در معاملات محلی بین اندونزی و هند مطمئناً مزایای زیادی برای اقتصاد اندونزی به همراه خواهد داشت. این به این دلیل است که تعداد گردشگران خارجی از هند که به اندونزی می آیند کاملاً غالب است.[3] " با این حال، گفتنی است که تا کنون بطور رسمی از سوی بانک مرکزی اندونزی زمان شروع استفاده از تراکنش ها با ارز محلی بین اندونزی و هند اعلام نشده است .

در آخرین گام چند روز قبل اندونزی و کره جنوبی توافق کردند که استفاده از ارزهای اصلی مانند دلار آمریکا را برای معاملات دوجانبه کاهش و استفاده از ارزهای محلی را افزایش دهند. این توافق از طریق امضای یادداشت تفاهمی‌توسط رئیس بانک مرکزی اندونزی، آقای پری وارجییو، و رئیس بانک مرکزی کره جنوبی آقای چانگ یونگ حاصل شد. این بدین معنی است که معاملات فی مابین می‌تواند مستقیماً از مظنه نرخ مبادله بین وون کره جنوبی و روپیه اندونزی ، بدون اینکه نیازی به تبدیل مجدد به دلار آمریکا یا سایر ارزهای اصلی باشد، استفاده کنند. همچنین در نشست وزرای دارایی و روسای بانک مرکزی دو کشور نیز براستفاده از ارز محلی فی مابین در مبادلات تجاری و سرمایه گذاری تاکید نمودند. این شامل تراکنش های حساب جاری، سرمایه گذاری مستقیم وسایر معاملات اقتصادی و مالی است که مورد توافق مقامات دو کشور قرار گرفت.[4]

دربیانیه رسمی‌که در این خصوص از سوی بانک مرکزی اندونزی درتاریخ 2می 2023 ( 12 اردیبهشت 1402) منتشر شد، آورده شده است که این همکاری از طریق تبادل اطلاعات و گفتگوهای منظم بین مقامات اندونزی و کره جنوبی تقویت خواهد شد. بانک های مرکزی دو کشور این همکاری را کمکی به ارتقای تجارت بین دو کشور می دانند. علاوه بر این، این همکاری به تعمیق بازارهای مالی ارز محلی هر کشور کمک خواهد کرد. این همکاری، قراردادهای مشابهی را که بانک اندونزی با چندین مقام پولی دیگر در منطقه بسته است، گسترش خواهد داد.

[1] - پیش از این، مشخص شده بود که بانک مرکزی اندونزی از گروه کشورهای آسه‌آن می‌خواست فوراً یک کارگروه برای تسریع اجرای تراکنش‌های همکاری با استفاده از ارز محلی یا تراکنش‌های ارز محلی (LCT) تشکیل دهند. این گام تلاشی برای حفظ ثبات نرخ ارز از طریق کاهش وابستگی به دلار آمریکا از طریق تنوع ارزی است. انتظار می رود این کارگروه در سال جاری به ریاست اندونزی در آسه آن تشکیل شود.

 [2] - پرداخت مرزی یک تراکنش مالی است که به پرداخت کننده و گیرنده که در هر کشوری باشد اجازه انجام معاملات را می دهد. این سیستم همچنین تراکنش را برای گردشگران آسان می‌کند زیرا نیازی به مبادله پول فیزیکی به ارز محلی نیست.

[3] - بر اساس داده‌های موجود، از ژانویه 2022 تا نوامبر 2022، تعداد  218.4 هزار  نفر بعنوان گردشگر وارد اندونزی شدند که 4.8 درصد از تعداد کل  گردشگران خارجی را تشکیل می دهند.

[4]https://katadata.co.id/happyfajrian/finansial/645079c0192f7/indonesia-dan-korsel-tinggalkan-dolar-as-untuk-transaksi-bilateral .