نگاهی بر زیر ساخت های دولتی نظارت بر دام، قرنطینه دامی و خوارک دام در اتریش

نظارت بر حوزه سلامت دام و حیوانات و همچنین مبارزه با بیماری‌های واگیردار دام در اتریش، بر اساس زیربنای حقوقی آیین نامه‌های اتحادیه اروپایی طرح و پایه ریزی شده است و در این میان پیشنهادات و آیین نامه‌های سازمان جهانی حفاظت از حیوانات نیز تاثیر مستقیم بر روند عملکرد و نظام نظارتی اتریش و اتحادیه اروپایی که در همکاری مستقیم با وزارت بهداشت اتریش است، تاثیر گذار بوده است.

آژانس اتریشی سلامت و ایمنی مواد غذایی و آزمایشگاه‌های زیرمجموعه این آژانس، مسئولیت کنترل و نظارت بر حوزه سلامت دام، محصولات کشاورزی و ایمنی مواد غذایی را در اتریش بر عهده دارد. این آژانس در کنار آزمایشگاه‌های زیرمجموعه، با مراکز پژوهشی، دیگر آزمایشگاه‌های داخلی در اتریش و در سطح اتحادیه اروپایی و مراکز بین المللی و همچنین مجموعه تیم های پزشکی و تخصصی در ارتباط است. اتریش کشوری است با 9 استان و 94 شهرستان که بر اساس آمار موسسه AGES و مرکز آمار اتریش، در بیش از 68 درصد مساحت کشور، فعالیت های کشاورزی و دام پروری انجام می‌پذیرد.

تمامی فعالیت ها از مراحل تولید، پرورش، نگهداری، سلامت، برداشت محصول و کشتار دام، بر اساس ماده 10، قانون اساسی از سال 1930، می‌بایست تحت نظارت دولت و بر اساس استاندارد های سلامت و ایمنی مواد غذایی باشد. به علاوه در این بسته قانونی، برای جلوگیری از خطراتی که به طور غیرمستقیم از دامداری و استفاده از اعضای بدن دام و فرآورده‌های دامی‌برای سلامت انسان ناشی می‌شود، تنظیم معاملات تجاری با مواد خوراکی و جابجایی کالا و دام با سایر کشورها به طور کامل بررسی و تنظیم شده است. از این رو قانون و آیین نامه‌های عملکرد به طور عمومی از سوی دولت فدرال تنظیم و برای اجرا به مراکز استان‌های ابلاغ می‌شوند، با این وجود مراکز استان‌ها، می‌توانند در چارچوب قوانین به طور موقت و برای افزایش میزان درآمد استان از جایگاه دامپروری و کشاورزی، مقررات و آیین نامه‌های استانی را مد نظر قرار دهند.

به طور خاص در حوزه نظارت بر سلامت گیاه و محصولات کشاورزی، استان‌ها نسبت به تنظیم و اجرای قوانین آزادی عمل بیشتری داشته و حتی می‌توانند به طور منطقه ای واردات و یا صادرات گونه از گیاهان و محصولات کشاورزی را محدود نمایند.

وزارت فدرال، امور اجتماعی، بهداشت، بهیاری و حمایت از مصرف کننده مسئول کنترل مواد غذایی، بهداشت حیوانات و ناظر شرایط نگاهداری دام بوده و از سال 2007، به طور کامل حوزه نظارت بر دام را بر عهده دارد. حوزه‌های خوراک دام و بهداشت گیاهی  زیر نظر وزارت فدرال کشاورزی، مناطق و گردشگری می‌باشد.

در این میان آژانس اتریش برای سلامت و ایمنی غذا [1] و اداره فدرال ایمنی غذا[2] (BAES)  به عنوان بدنه تعیین کننده سیاست ها، پژوهشی، نظارت و اجرای قوانین بر اساس قانون سلامت و ایمنی مواد غذایی[3] تأسیس شدند.

در حوزه دامپزشکی وظایف متنوع اداره دامپزشکی توسط 220 دامپزشک رسمی دولتی در سراسر کشور صورت می‌پذیرد. در مجموع 1013 مأموریت رسمی‌به دامپزشکان شاغل برای انجام تعهدات کنترلی مطابق با قانون بهداشت حیوانات (به عنوان مثال دستورالعمل نظارت بر سلامت گاو، دستورالعمل نظارت بر خوراک دام، آیین نامه بهداشتی سلامت گوسفند و بز، دستورالعمل بهداشت طیور و ...)، و قانون حمل و نقل حیوانات داده شد. تعداد کل دام پزشکان شاغل در اتریش کمتر از 3000 نفر است. حدود 50 دام پزشک در آزمایشگاه‌های دامپزشکی کار می‌کنند.

بخش غذا و حیوانات در بازار اروپا، زمینه‌های ایمنی مواد غذایی، حفاظت در برابر فریب مصرف کننده، ایمنی خوراک، سلامت حیوانات، حفاظت از حیوانات، محصولات حفاظت از گیاهان و بهداشت گیاهی تقریباً برای تمامی‌کشورهای اروپایی از جمله اتریش، به طور مستقیم از طریق مرجع اتحادیه اروپایی مورد بررسی و سیاست گذاری قرار می‌گیرد و قوانین کشورها بیشتر معطوف بر حوزه اجرا می‌باشد. سیستم های نظارتی رسمی و شرکتی برای اطمینان از غذای سالم، اطلاعات کافی و واضح در مورد کیفیت غذا، کیفیت تغذیه، سلامت حیوانات، ایمنی خوراک و رفاه حیوانات، برآورده کردن انتظارات مصرف کنندگان از دیگر جنبه‌های مورد توجه قانون گذار اروپایی می‌باشد. برای این منظور، وزارت فدرال امور جتماعی، سلامت، بهیاری و حمایت از حقوق مصرف کننده در زمینه ایمنی مواد غذایی، بهداشت حیوانات و حمایت از حیوانات و وزارت فدرال کشاورزی، مناطق و گردشگری اتریش  در زمینه ایمنی خوراک، محصولات حفاظت از گیاهان و بهداشت گیاهی مسئولیت نظارت بر اجرای قوانین و پیشنهادات برای تغییر در قوانین و سیاست گذاری را بر عهده داشته و مراکز استان‌ها و استانداری‌ها اقدامات و ابتکارات عملیاتی حوزه‌های یاد شده و اعمال صحیح قوانین و دستورالعمل ها را بر عهده دارند.

حوزه سلامت دام

وزارت فدرال امور اجتماعی، بهداشت، مراقبت و حمایت از حقوق مصرف کننده در کنار دیگر مسئولیت ها، مسئول امور بهداشت، سلامت و رفاه حیوانات و دام در اتریش می‌باشد.   

این وزارت خانه همچنین در حوزه‌های زیر نظارت کامل دارد :

• خدمات دامپزشکی و تجارت (واردات و ترانزیت، خدمات پزشکی مرزی)
• مسائل عمومی رفاه حیوانات و مسائل حفاظت از حیوانات در حین حمل و نقل
• مسائل بهداشتی دام (پایش و کنترل بیماریهای حیوانی و بیماریهای مشترک انسان و دام، تجارت حیوانات و فرآورده‌های حیوانی)
• موارد مصرف داروهای دامپزشکی
• امور دفع لاشه
• آموزش، تعلیم و تعلیم بیشتر کارکنان اداره عمومی دامپزشکی
• امور دامپزشکان و سایر دامپزشکان، از جمله مسائل مربوط به نمایندگی حرفه ای آنها

در پلت فرم ارتباط سلامت مصرف کننده (kvg.gv.at)، کارمندان مقامات، دامپزشکان و کارآفرینان اطلاعات دقیقی دریافت می‌کنند.

به عنوان مثال برای حوزه نگهداری و قرنطینه دام، دفترچه‌های گوناگون برای گروه‌های دامی، تهیه شده است که به طور سالیانه به روزرسانی می‌گردند[4] . همچنین آخرین گزارش به روز رسانی شده قرنطینه و نگهداری دام که مشترک توسط موسسه AGES و وزارت بهداشت اتریش تهیه شده است، نیز به طور کامل در خصوص روش های نگهداری و قرنطینه دام در اتریش پرداخته است که اطلاعات آماری دقیقی را در این خصوص فراهم آورده است.[5]

نظارت بر سلامت حیوانات و کنترل بیماری‌های حیوانی بر اساس قوانین مشترک اتحادیه اروپا و ملی و همچنین بر اساس توصیه‌های دفتر بین‌المللی بیماری‌های همه‌گیر (OIE) و با همکاری نزدیک بین وزارت فدرال امور اجتماعی، بهداشت، مراقبت و حمایت از حقوق مصرف کننده و استان‌های فدرال و دفاتر پزشکی دامپزشکی AGES و همچنین آزمایشگاه‌های فدرال انجام می‌شوند. در هر استان، دامپزشکان رسمی مقامات مسئول دامپزشکی همه استان‌های فدرال به عنوان ارگان‌های اجرایی مسئولیت نظارت و ثبت و بررسی شرایط نگهداری و قرنطینه دام را بر عهده دارند. برای این امر دفتر صدور گواهینامه‌های نظارتی دامپزشکی با نظارت وزارت بهداشت در سراسر اتریش تاسیس گشته است. این دفاتر به جز حوزه داخلی، همچنین  با دیگر مراجع اروپایی و بین المللی در ارتباط بوده و مسیر صادرات دام اتریشی را نظارت نموده و موانع موجود را برطرف می نمایند. شایان ذکر است که بر اساس گزارش مراجع فوق الذکر، تغییرات در قوانین نگهداری دام و دیگر حوزه‌های زیر مجموعه به روز رسانی می‌شوند.

اتریش از جمله کشورهای جهان است که عاری از برخی بیماری‌ها مانند سل گاوی، بروسلوز گاوی و ... شناخته شده است.

مراکز مرجع ملی (NRZs) و آزمایشگاه‌های مرجع (NRLs) مسئول نظارت بر مواد غذایی، خوراک، پاتوژن‌های انسانی و حیوانی، ارگانیسم‌های اصلاح‌شده ژنتیکی و کلاس‌های مواد خاص مانند باقی‌مانده‌های موجود در حیوانات زنده و محصولات حیوانی و بقایای آفت‌کش‌ها در غذا و خوراک هستند. . NRL و NRZ در همه کشورهای عضو اتحادیه اروپا وجود دارد. آنها اساس استانداردهای آزمون هماهنگ و هماهنگ در سراسر اروپا در زمینه‌های مربوطه کنترل رسمی غذا و خوراک و در حوزه سلامت حیوانات هنگام تشخیص بیماری‌ها هستند.

مبنای قانونی، مقررات اتحادیه اروپا (EG) 625.2017 است که بر اساس آن هر کشور عضو موظف است یک یا چند آزمایشگاه نظارت بر سلامت دام و خوراک دام را برای تحقیقات خاص تعیین کند و به کمیسیون اروپا اطلاع دهد. حوزه مسئولیت این آزمایشگاه‌ها می‌تواند یک ماده یا کلاس ماده خاص (مانند باقیمانده‌های آفت‌کش)، یک گروه غذایی خاص (مانند شیر و فرآورده‌های شیر) یا میکروارگانیسم‌ها (مانند سالمونلا، BSE) یا انگل‌ها (مانند تریچینلا) را پوشش دهد و یا حتی انگل های بیماری زا برای انسان که بیماری‌های مشترک میان انسان و دام ایجاد می نمایند. 

از سال 2020، به طور سالانه 12000  بازرسی از مراکز تولیدی دام و خوارک دام صورت پذیرفته است که حداقل 1200 مورد از  آن‌ها در جاده‌ها و در مسیر حمل و نقل صورت پذیرفته اند. در سال 2019، 11000 کنترل در محل (با کشف 84 تخلف)، 1203 کنترل در حین حمل و نقل در جاده (278 تخلف کشف شده) و 140354 کنترل در مقصد (879 تخلف) انجام و نتایج این بازرسی‌ها به ثبت رسیده اند.

قوانین و شرایط حمل و نقل حیوانات

به طور کلی، مقررات حمل و نقل حیوانات اتحادیه اروپا شرایط عمومی خاصی را تعیین می‌کند  که این آیین نامه در اتریش نیز مورد اجرا بوده. از جمله زمان کوتاه سفر، پرسنل آموزش دیده، عدم استفاده از خشونت، تغذیه و فراهم کردن آب مورد نیاز دام در فواصل زمانی مهندسی شده.

حیوانات را فقط افراد آموزش دیده می‌توانند از مکانی به مکان دیگر انتقال دهند و راننده نیز می‌بایست  گواهینامه صلاحیت انتقال دام وطیور داشته باشند. همچنین کشاورزان و دامدارن، دوره می‌بایست دوره‌های آموزشی ویژه ای را برای حمل و نقل صحیح دام دیده باشند و مجوز نقل و انتقال دام را به صورت رسمی دریافت کرده باشند[6].

برای حمل و نقل حیوانات توسط کشاورزان، فقط مقررات کلی مندرج در ماده 3 از مقررات حمل و نقل حیوانات اتحادیه اروپا و قوانین مربوط به نظارتی بر سلامت دام مندرج در ماده  27 اعمال شود. مقررات حمل و نقل حیوانات اتحادیه اروپا قوانینی را برای حمل و نقل حیوانات و مهره داران زنده در داخل اتحادیه اروپا تعیین می‌کند، مشروط بر اینکه این حمل و نقل در ارتباط با یک فعالیت اقتصادی انجام شود (ماده 5). با این حال، این مقررات در مورد حمل و نقل حیوانات به طور مستقیم به یا از مطب ها یا کلینیک های دامپزشکی، تحت نظر دامپزشک اعمال نمی‌شود.

حمل و نقل حیوانات بدون هدف اقتصادی مشمول مقررات حمل و نقل حیوانات اتحادیه اروپا نیست. روند صحیح  حمل و نقل در ماده 11 قانون رفاه حیوانات (Tierschutzgesetz) که در آن بخش هایی از مقررات حمل و نقل حیوانات اتحادیه اروپایی نیز مندرج است، به عنوان آیین نامه مرجع در اتریش شناخته می‌شود.  (ماده 3، ضمیمه I فصل های I، II و III).حمل و نقل حیوانات اساساً توسط مقررات مندرج در آیین نامه اروپایی (EU) 1.2005 مورخ 22 دسامبر 2004 در مورد حمایت از حیوانات در حین حمل و نقل (OJ L 3, 5.1.2005, p. 1) اعمال و نظارت می‌شود.

نظارت بر خوراک دام

کنترل رسمی خوراک بر عهده وزارت فدرال کشاورزی، مناطق و گردشگری است و تمامی نظارت ها بر حوزه خوراک دام با توجه به آیین نامه نظارت بر حوزه خوراک دام مورخ 1999 صورت می‌پذیرد. در این میان تمامی دامداری‌ها موظف می‌باشند تا خوراک های مورد استفاده خود را در سامانه فدرال BAES به ثبت رسانده و هرگونه تغییرات را به سرعت اعلام نمایند. در این سامانه در حال حاضر در حدود 2300 شرکت تولیدی خوراک ثبت و تایید شده اند و در سراسر اتریش تقریباً 82000 مزرعه مورد بازرسی توسط مقامات استانی مربوطه با سیستم های ثبت موجود (LFBIS)  قرار می‌گیرند. به عنوان مثال در سال 2020، نهادهای نظارتی BAES   بالغ بر 593 مورد بازرسی عملیاتی و 51 بازرسی اینترنتی انجام دادند و بالغ بر 1230 نمونه دریافت کرده اند که از این تعداد 193 مورد تخلف  ثبت شده و 283 مورد خطا در برچسب نویسی بر روی محصولات تولیدی برای خوراک دام.

نمونه‌های خوراک (تک خوراک مانند غلات، سویا، کلزا، یونجه و خوراک مرکب، پیش مخلوط ها و مواد افزودنی) برای پارامترهای مرتبط با ایمنی (به عنوان مثال سالمونلا، فساد میکروبی، مواد نامطلوب مانند فلزات سنگین، مایکوتوکسین‌ها و آفت کش ها یا مواد ممنوعه) به طور مرتب مورد بازرسی‌های برنامه ریزی نشده قرار می‌گیرند و مراکز تولیدی نیز موظف به ارسال گزارش های سلامت به طور هفتگی می‌باشند.

حوزه نظارت بر سلامت گیاه

کنترل عرضه محصولات محافظت از گیاهان در بازار به عهده دولت فدرال است، تحت مسئولیت وزارت فدرال کشاورزی، مناطق و گردشگری اتریش که  توسط BAES انجام می‌شود. کنترل استفاده از محصولات حفاظت از گیاهان به ویژه کودها در حیطه وظایف BAES نیست، بلکه مسئولیت ایالت های فدرال است و توسط 9 قانون ایالتی تنظیم می‌شود. قانون محصولات حفاظت از گیاه 2011، روزنامه قانون فدرال I شماره 10.2011، و دستورالعمل محصولات حفاظت از گیاه 2011، روزنامه قانون فدرال II شماره 233.2011 مبنای قانونی برای نظارت بر انطباق با مقررات قانونی فدرال و اتحادیه اروپایی می‌باشند.

[1] AGES

[2] BAES

[3] GESG

[4] https://www.verbrauchergesundheit.gv.at/tiere/publikationen/publikationen.html

[5] https://www.verbrauchergesundheit.gv.at/tiere/tiergesundheitsdienst/2021_TGDInZahlen_Bericht_final_v2_1.pdf?8bgbba

[6] (Tiertransport-Ausbildungsverordnung