وضعیت رمز ارزها در قزاقستان

قزاقستان یکی از کشورهای پیشرو در استخراج رمز ارزها در دنیا به شمار می رود؛ در فاصله سال های 2019 تا آوریل 2021 فعالیت در این زمینه شش برابر شده و جایگاه این کشور در این حوزه به رتبه سوم در دنیا رسیده است.

دلایل گوناگونی برای این موضوع توسط کارشناسان ذکر شده است که از جمله آن می‌توان به موضوع قیمت پایین انرژی در این کشور اشاره کرد. این کشور دارای مقدار قابل‌توجهی برق ارزان در مناطق مرکزی، شمالی و شمال غربی است و آب‌وهوای سرد و بادخیز آن شرایط خوبی را برای فعالیت مراکز داده و مزارع رمز ارز فراهم کرده است.

در مقیاس جهانی، برق در کشور قزاقستان نسبتاً ارزان محسوب می‌شود؛ بنابراین، به‌خصوص، تجارت استخراج رمز ارز در حال شتاب گرفتن است. مزارع رمز ارز قزاقستان در استان‌های کاراگاندی، پاولادار و آلماتی واقع‌شده‌اند. در ژوئیه 2020، قزاقستان به‌طور رسمی رمز ارز را به‌عنوان یک دارایی دیجیتالی به رسمیت شناخت و سال 2020 حدود 60 میلیارد تنگه به تجارت رمز ارز جذب‌شده است. البته علیرغم همه دستاوردهای قزاقستان در استخراج رمزارز، انجام معاملات مالی با آن در قزاقستان هنوز امکان‌پذیر نیست. به‌عبارت‌دیگر، می‌توان استخراج کرد اما نمی‌توان خرج کرد. تا به امروز 17 مزرعه استخراج رمز ارز وجود دارد که  به‌طور رسمی در قلمرو قزاقستان فعالیت می‌کنند.

نتایج مطالعاتی که اخیراً توسط دانشگاه کمبریج منتشرشده است نشان می‌دهد سهم چین در استخراج جهانی رمز ارز در آوریل 2021 حدود 46 درصد بوده است (این سهم در سپتامبر 2019، معادل 75.5 درصد بود). در همین حال، سهم قزاقستان در استخراج جهانی بیت کوین تقریباً شش برابر افزایش‌یافته است و از 1.4 درصد در سپتامبر 2019 به 8.2 درصد در آوریل 2021 رسیده است؛ بنابراین قزاقستان یکی از کشورهای فعال در این حوزه است به‌گونه‌ای که هم‌اکنون در رتبه سوم جهانی استخراج بیت کوین قرار دارد.

 

به عبارت دقیق تر، طبق اعلام دانشگاه کمبریج، چین هنوز در جایگاه اول و ایالات‌متحده با سهم 16.8٪ در رتبه دوم قرار دارد (سهم آمریکا در سپتامبر 2019 معادل 4.1٪ بود) و قزاقستان در جایگاه سوم قرار می‌گیرد. روسیه و ایران نیز در فهرست پنج کشور برتر قرار می‌گیرند.

براساس تحلیل های ارائه شده از سوی اقتصاد دانان و کارشناسان مالی، محدودیت های اعمالی توسط مقامات برخی از مناطق چین در ماه‌های اخیر باعت اوج گرفتن این استخراج رمز ارز در قزاقستان شده است. این مطالعه می‌گوید که بسیاری از استخراج‌کنندگان از چین به قزاقستان رفته اند.  قزاقستان به دلیل ارزانی قیمت برق، به کانون استخراج بیت کوین تبدیل‌شده است. همان گونه که ذکر شد برخی از تحلیل گران مالی و اقتصادی جهش ناگهانی قزاقستان در حوزه رمز ارزها را علاوه بر ارزان بودن قیمت انرژی در این کشور، به دلیل محدویت هایی ذکر می‌کنند که چین برای استخراج‌کنندگان رمز ارزها قائل شده است و این سبب هدایت آن‌ها به سمت قزاقستان شده است.

براساس گزارش کوین تلگراف، قزاقستان طی پنج سال پیش‌بینی می‌کند که استخراج ارزهای دیجیتال حداقل 1.5 میلیارد دلار به اقتصاد این کشور کمک خواهد کرد. نرخ هش[1] ماینینگ فعلی این کشور پس از ایالات‌متحده در جهان دومین است.

یکی از جنبه‌های مهم افزایش استخراج بیت کوین در قزاقستان این است که صنعت رو به رشد استخراج رمز ارزها در قزاقستان عمدتاً به سوخت‌های فسیلی متکی است که ممکن است با توجه به تعهد این کشور به گسترش منابع انرژی تجدید پذیر خود و چرخش به سمت اقتصاد سبزتر تا سال 2030، مشکلاتی در آینده ایجاد کند و این مورد یکی از دلایل تلاش مقامات این کشور برای تدوین مقررات برای سامان دهی استخراج رمز ارز در ماه‌های اخیر بوده است.

گردش مالی استخراج ارزهای دیجیتالی: (27 اکتبر)

بر اساس اطلاعات انجمن ملی بلاک چین[2] و صنعت مراکز داده‌ها، بازیگران قانونی در بازار ارزهای دیجیتال، سالانه 98 میلیارد تنگه وارد اقتصاد قزاقستان می‌کنند این انجمن دربرگیرنده بزرگ‌ترین شرکت‌ها در این زمینه در قزاقستان است که حدود 70 درصد از بازار استخراج صنعتی ارزهای دیجیتالی را به خود اختصاص می‌دهند.

 با توجه به آمار و ارقام موجود، شرکت عامل شبکه برق‌رسانی قزاقستان (KEGOC)، سالانه 13 میلیارد تنگه از استخراج کنندگان برای انتقال برق از طریق شبکه‌های خود به آن‌ها، دریافت می‌کند.

 به گفته آلان دارژی اف رئیس انجمن، رقم 98 میلیارد تنگه تنها اثر اقتصادی شرکت‌هایی است که به‌طور رسمی فعالیت استخراجی انجام می‌دهند. اگر ماینرهای خاکستری نیز در نظر گرفته‌شده و محاسبه شوند، این رقم را می‌توان به جرأت در دو ضرب نمود. به زعم او براساس اطلاعات موجود، باید در مورد 500 مگاوات دیگر برق مصرف‌شده توسط شرکت‌های فعال در"تاریکی" صحبت نمود.

به گفته کارشناسان، استخراج قانونی ارزهای دیجیتالی در پنج سال آینده در قزاقستان ممکن است بیش از 1.5 میلیارد دلار فعالیت اقتصادی ایجاد کند که مالیات بالقوه از آن بیش از 300 میلیون دلار خواهد بود.

به اعتقاد دارژی اف، اگر ما فقط در مورد بازیگران "سفید" (قانونی) بازار صحبت کنیم، در این صورت مراکز داده‌ها سالانه 310 میلیون دلار برای خدمات خود دریافت خواهند کرد که 200 میلیون از آن صرف خرید برق از دولت می‌شود. این یعنی 85 میلیارد تنگه با نرخ ارز فعلی و معادل استخراج و حمل‌ونقل 1.2 میلیون تن زغال‌سنگ است.

 استخراج رمز ارزها و ارتباط آن با کمبود برق در قزاقستان:

قزاقستان ممکن است در آینده نزدیک با کمبود برق مواجه شود. مصرف برق در قزاقستان سال‌به‌سال در حال افزایش است. اگر متوسط رشد سالانه مصرف برق حدود 2 درصد بوده باشد، سال جاری میلادی اپراتورهای تأمین‌کننده برق قزاقستان، 7 درصد افزایش را ثبت کرده‌اند. اگر این رقم را به قدرت تبدیل کنیم، 1500 مگاوات می‌شود.

افزایش شدید مصرف برق در قزاقستان با کار ماینر های ارزهای دیجیتال در ارتباط است. همان‌گونه که اشاره‌شده به دلیل تعرفه‌های پایین، شرایط قزاقستان برای افرادی درگیر در استخراج رمز ارزها جذاب است.

شایان‌ذکر است به گفته کارشناسان اپراتور شبکه برق‌رسانی قزاقستان (KEGOC)، وزارت انرژی قزاقستان تخمین می‌زند که ماینرها نزدیک به 1000 مگاوات انرژی مصرف می‌کنند. وزارت انرژی و اپراتور شبکه برق‌رسانی قزاقستان (KEGOC) در حال تدوین اصلاحاتی در مقررات برای تنظیم جریان برق مصرفی در بخش استخراج بیت کوین می‌باشند. علاوه بر این، بخش تخصصی ذی‌ربط قصد دارد تا نسبت به قطع برق مزارع استخراج رمز ارزهای غیرمجاز اقدام نماید. اگر آن‌ها با همان سرعت سابق به کار خود ادامه دهند، کشور را کمبود برق تهدید می‌کند.

در قزاقستان ایستگاه‌های عملیاتی تولید برق عمدتاً حرارتی هستند و با زغال‌سنگ کار می‌کنند. آن‌ها در دهه 70 ساخته‌شده‌اند و به همین دلیل بیش از نیمی از آن‌ها تا 60 درصد فرسوده شده‌اند. در تراز انرژی که وزارت نیرو قصد دارد در ماه دسامبر ارائه دهد، سناریوهای مختلفی را برای توسعه صنعت برق، ازجمله منابع تجدید پذیر انرژی در نظر گرفته‌شده است. روش‌های گوناگونی برای تأمین کمبود برق پیشنهاد می‌شود و در برنامه توازن انرژی تا سال 2035 مدنظر قرارگرفته است.

بر اساس اخبار منتشرشده به دلیل پررنگ شدن موضوع کسری انرژی برق، غول انرژی دولتی روسیه یعنی شرکت Inter RAO اکنون در حال بحث در مورد تأمین برق برای قزاقستان است که گفته می‌شود استخراج‌کنندگان رمز ارز باعث افزایش مصرف در سال جاری‌شده‌اند. براساس برآوردهای اولیه این کشور انتظار دارد که کسری برق به 600 مگاوات برسد زیرا تقاضا در زمستان حتی بیشتر می‌شود. قزاقستان برای مقابله با کمبودها احتمالاً از فدراسیون روسیه برق می‌خرد. براساس برخی از نقل قول ها، اینتر رائو، تولیدکننده بزرگ برق در روسیه، در حال مذاکره در مورد تأمین برق احتمالی قزاقستان از نوامبر است.

-تلاش دولت قزاقستان برای تدوین مقررات در حوزه رمز ارزها:

افزایش شش برابری استخراج رمز ارزها در قزاقستان طی دو سه سال اخیر و پیامدهای آن برای این کشور از جمله افزایش مصرف برق و کسری انرژی در این حوزه، مقامات قزاقستان را وادار به تدوین قوانین و مقررات در حوزه استخراج رمز ارزها کرده است.

قاسم جومارت توکایف، رئیس‌جمهور قزاقستان، قانونی را در مورد مالیات استخراج کنندگان رمز ارز در 24 ژوئن 2021 امضا کرد که این قانون از اول ژانویه 2022 لازم‌الاجرا خواهد شد. براساس این قانون، برای استخراج ارزهای دیجیتالی به مبلغ 1 تنگه (0.00232 دلار آمریکا) به ازای هر کیلووات بر ساعت مالیات دریافت خواهد شد.

 سنای قزاقستان قانونی نیز به تازگی تصویب کرده است که نظارت مالی بر پلتفرم‌های رمزنگاری را الزام آور می سازد. طبق قانون جدید، مشاغل ارزهای دیجیتال در قزاقستان ممکن است به‌زودی مشمول مقررات ضد پولشویی (AML) شوند. قانون جدید سیستم نظارت مالی کشور را به ارائه‌دهندگان خدمات رمز ارز گسترش می‌دهد.

قانون جدید همچنین یک‌نهاد حقوقی از مقامات دولتی ایجاد می‌کند. هنگامی‌که یک شرکت، خدمات تجارت ارز دیجیتال خود را راه‌اندازی می‌کند یا دارایی‌های دیجیتالی را منتشر می‌کند، باید به وزارت توسعه دیجیتال، نوآوری و صنعت هوافضا در قزاقستان اطلاع دهد. این مؤسسه مسئول انجام ارزیابی ریسک و تأیید اینکه «مشتری خود را بشناسید» و مقررات AML رعایت می‌شود، خواهد بود.

الف-امکان افتتاح حساب برای رمز ارزها در قزاقستان:

بر اساس تصمیمات اتخاذشده توسط مقامات این کشور در قزاقستان می‌توان برای رمز ارزها حساب بانکی افتتاح نمود. بر اساس گزارش انجمن صنعت بلاکچین و مرکز داده، انجام عملیات مالی با دارایی‌های دیجیتالی در دسترس قزاقستانی‌ها قرار خواهد گرفت. "بورس رمز ارز" که در مرکز مالی بین‌المللی آستانه (AIFC) ثبت‌شده، در آینده نزدیک کار با بانک‌ها را آغاز می‌کند. پس از اجرای پروژه آزمایشی AIFC با بانک‌های دست‌دوم و متوسط، قزاقستانی‌ها می‌توانند به‌طور رسمی و کاملاً آشکار با رمزارزها کار کنند. فهرست این مؤسسات مالی در حال مشخص شدن است. دولت با استفاده از این پروژه می‌تواند خطرات و مزایای دارایی‌های دیجیتالی را ارزیابی کند. گردش رمزارزها در حال حاضر در قزاقستان ممنوع است.

 لازم به توضیح است که پروژه AIFC با بانک‌ها برای یک سال طراحی‌شده است. پس از اتمام آن، فعالان بازار انتظار دارند که تابوی مربوط به رمز ارزها کمتر بحث‌برانگیز باشد و یا به‌طورکلی از بین برود. سرگئی پوترا، هماهنگ‌کننده ارشد روابط با آژانس‌های دولتی انجمن صنعت بلاکچین و مرکز داده‌پردازی در قزاقستان می‌گوید، دلایل مختلفی برای دولت برای گام برداشتن به سمت رمز ارزها وجود دارد. اول‌ازهمه، قزاقستان 6 تا 8 درصد از حجم استخراج رمز ارزهای جهان را به خود اختصاص می‌دهد. همچنین، برخی از قزاقستانی‌ها به‌طور کاملاً فعال دارایی‌های دیجیتالی مختلفی را معامله می‌کنند. به گفته این کارشناس، ارزش این معاملات معادل میلیون‌ها دلار تخمین زده می‌شود. دلیل دیگر مربوط به کلاهبرداری است. مواردی وجود دارد که هم‌وطنان ما به‌جای رمز ارز، یک‌چیز بی‌خاصیت خریده‌اند. مردم بعد از چنین معامله‌ای نمی‌توانند نه پول خود، نه به بیت کوین و نه به هیچ‌گونه حمایتی دست یابند.

پوترا اظهار داشت: " پیش‌فرض جهانی این است که گردش مالی رمز ارزها حجم زیادی داشته و روزانه میلیاردها دلار گردش مالی در سراسر جهان دارد و حتی اگر قزاقستان بخشی از یک درصد، حتی بهتر از آن، یک درصد از این گردش مالی را به خود اختصاص دهد، خود مبلغی جدی است که به‌صورت سرمایه‌گذاری به‌صورت مالیات، به‌صورت شغل و حقوق به قزاقستان وارد می‌شود. این بخش یک صنعت بسیار بزرگ است که قزاقستان هنوز از کنار آن عبور می‌کند."

 

ب: محدودیت در خرید رمز ارزها:

محدودیت‌هایی برای سرمایه‌گذاران خرد هنگام خرید ارزهای دیجیتال از طریق صرافی‌های ثبت‌شده در سایت مرکز مالی بین‌المللی آستانه (AIFC) تعیین‌شده است. انجام اصلاحاتی در قوانین AIFC در خصوص اعمال چنین محدودیت‌هایی، به تصویب رسیده و از تاریخ 26 اکتبر 2021 لازم‌الاجرا شده است. هدف از این محدودیت‌های وضع‌شده، محافظت از منافع سرمایه‌گذاران خرد است، زیرا معاملات با دارایی‌های دیجیتالی با ریسک‌های بالایی همراه می‌باشند.

این محدودیت‌ها خرید تا 1000 دلار در ماه را برای سرمایه‌گذاران خرده‌فروشی، بدون تائید درآمد و میزان دارایی را امکان‌پذیر می‌سازد. خرید بیش از 1000 دلار رمز ارز در ماه، بستگی به تائید درآمد و میزان دارایی و سرمایه خریدار خواهد داشت.

به اعتقاد کارشناسان، وضع سقف 2 هزار دلار در ماه برای آن دسته از سرمایه‌گذارانی که نمی‌توانند درآمد خود را تأیید کنند کاملاً مطلوب است و محدوده مشابهی برای سرمایه‌گذاران خرده‌فروشی در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته تعیین‌شده است. آنان معتقدند که تعیین محدودیت برای خرید ارزهای دیجیتال، "بازار خاکستری" را توسعه می‌دهد و سرمایه‌گذاران خصوصی که می‌خواهند مقادیر زیادی ارز دیجیتال خریداری کنند، سعی می‌کنند در سایه قرار بگیرند.

نظر کارشناسان درباره محدودیت بر خرید رمز ارزها در قزاقستان:

کارشناسان ابتکار عمل برای ایجاد محدودیت در خرید رمز ارزها برای سرمایه‌گذاران خرده‌فروشی را مثبت ارزیابی می‌کنند؛ اما آن‌ها معتقدند که برخی از قزاقستانی‌ها در آینده به تجارت دارایی‌های دیجیتالی خارج از مبادلات رمزنگاری ادامه خواهند داد.

 آرمان کنوشپایف نایب‌رئیس انجمن توسعه‌دهندگان و کاربران فناوری BlockchainKZ می‌گوید: "این یک تجربه جهانی است، محدودیت‌ها کمک می‌کنند تا سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای، هنگام سرمایه‌گذاری در رمز ارزها در مقابل از دست دادن منابع مالی حمایت شوند خصوصاً در مواردی که دست کلاهبرداران در کار است.

بر اساس اطلاعات رسمی آژانس تنظیم و توسعه بازار مالی، فرض بر این است که چنین محدودیت‌هایی بستگی به این دارد که آیا خریدار رمز ارزها می‌تواند درآمد خود را تأیید کند یا خیر. این کاملاً منطقی است؛ بنابراین، دولت قصد دارد بررسی کند که آیا سرمایه‌گذار درآمد را به‌طور قانونی کسب کرده است یا خیر."

اما، به گفته وی، چندین طرح وجود دارد که از طریق آن‌ها سرمایه‌گذاران خرده می‌توانند ارزهای دیجیتال را خارج از مبادلات قانونی رمزنگاری‌شده خریدوفروش کنند؛ یعنی حتی اگر محدودیت خرید دارایی‌های دیجیتالی تعیین شود، می‌توان آن‌ها را دور زد. یک فرد می‌تواند با فروش رمز ارزها از طریق کانال‌های تلگرامی و پیام‌رسان‌های مختلف یا چت‌های ویژه در واتس اپ که در حال حاضر تعداد زیادی از آن‌ها وجود دارد، موافقت کند. پس‌ازآن، فروشنده و خریدار می‌توانند در مورد محل ملاقات به توافق برسند و پرداخت‌های غیرنقدی را برای معامله انجام دهند. در حال حاضر مبادلات رمزنگاری غیرمتمرکز در بازار وجود دارد که در آن معامله گران می‌توانند به‌طور ناشناس یک رمز ارز را با ارز دیگر مبادله کنند. چنین عملیاتی در جایی ثبت نمی‌شود. واقعیت این است که تاکنون در قزاقستان هیچ زیرساخت و پایگاه فنی وجود ندارد که به کمک آن بتوان چنین عملیاتی را ثبت نمود.

او گفت که برخی از سرمایه‌گذاران خرده‌فروشی که روی رمز ارزها سرمایه‌گذاری می‌کنند، بی‌سواد هستند. بسیاری از افراد گذرواژه کیف پول‌های رمزنگاری خود را فراموش می‌کنند یا آن‌ها را اشتباه می‌نویسند. سیستم ذخیره داده‌ها در دارایی‌های دیجیتال غیرمتمرکز است، مرجع مرکزی وجود ندارد که بتوانید با آن تماس بگیرید، درخواستی بنویسید و دسترسی به کیف پول رمزنگاری‌شده را بازیابی کنید؛ بنابراین، تمام مسئولیت از دست دادن یا فراموش کردن گذرواژه فقط بر عهده سرمایه‌گذار است.

آلن دوردژیف رئیس انجمن صنعت بلاک چین و مرکز داده‌ها در قزاقستان، تعیین محدودیت برای خرید رمز ارزها برای سرمایه‌گذاران خرده‌فروشی را یک تصمیم منطقی می‌داند. وی خاطرنشان کرد: به‌هرحال، سرمایه‌گذاری در چنین دارایی‌هایی، دارای ریسک بالایی است.

 به گفته وی، این شیوه در جهان رایج است و افراد در خرید چنین دارایی‌های دیجیتالی محدودیت دارند. وی تصریح کرد: من تصور می‌کنم که ما در حال بحث در مورد ایجاد محدودیت‌ها به‌طور خاص برای سرمایه‌گذاران خصوصی غیرحرفه‌ای هستیم. سقف 2 هزار دلار در ماه برای آن دسته از سرمایه‌گذاران که نمی‌توانند درآمد خود را تأیید کنند کاملاً مطلوب است. در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته یک محدوده مشابه برای سرمایه‌گذاران خرده‌فروشی در حال ایجاد است. نه‌تنها برای خرید رمز ارزها، بلکه برای اوراق بهادار نیز همین‌طور است.

درعین‌حال، او پیشنهاد می‌کند که با تعیین محدودیت در خرید رمز ارزها، ممکن است "بازار سیاه" رشد کند. اگر محدودیتی برای خرید چنین دارایی‌هایی وضع شود، سرمایه‌گذاران خصوصی که مایل به خرید مقادیر زیادی ارز دیجیتال خریداری کنند، سعی می‌کنند در سایه قرار بگیرند.

نهادها و مراکز فعال در حوزه رمز ارز :

-  وزارت توسعه دیجیتال، نوآوری و صنعت هوافضای جمهوری قزاقستان

- مرکز مالی بین‌المللی آستانه (AIFC)

- انجمن صنعت بلاک چین[3]

- مرکز داده قزاقستان

به‌منظور دریافت مجوز یا مجوز ویژه برای انجام استخراج دیجیتال در جمهوری قزاقستان، موارد زیر ایجادشده است:

• یک شرکت باید مجوز واردات تجهیزات رمزگذاری (رمزنگاری) را از کمیته امنیت ملی جمهوری قزاقستان دریافت کند.
• یک شرکت باید به وزارت توسعه دیجیتال، نوآوری و صنعت هوافضای جمهوری قزاقستان در مورد فعالیت‌های برنامه‌ریزی‌شده (قبل از طراحی) برای ساخت مراکز داده اطلاع دهد.

 

[1] هش ریت (HashRate) یا هش پاور (Hash Power) معیاری برای اندازه‌گیری عملکرد یک دستگاه ماینر است. به عبارت دیگر هش ریت، میزان سرعتی که یک ماینر موفق به حل هش‌ می‌شود تا پاداش دریافت کند را نشان می‌دهد.

[2]- Kazakhstan Association of Blockchain Technologies

 [3]- https://kabt.kz/en