اخبار اقتصادی کلمبیا و پاناما (هفته دوم اسفند ماه 1399)

اخبار تحولات و رویدادهای اقتصادی مندرج در روزنامه‌ها و رسانه‌های کلمبیا و پاناما طی هفته دوم اسفند ماه 1399 به شرح زیر می‌باشد:

کلمبیا

بازگشایی آزمایشی 8 مدرسه دولتی در پایتخت

وزارت آموزش کلمبیا اعلام نموده است با توجه به بازگشایی برنامه‌ریزی شده مهدکودک‌ها، پیش‌دبستانی‌ها و مدارس خصوصی طی دو ماه گذشته، اقدامات لازم به منظور بازگشایی آزمایشی 8 مدرسه دولتی در مناطق مختلف بوگوتا در دستور کار قرار گرفته که از 27 بهمن‌ماه به حالت اجرا در خواهد آمد و در صورت موفقیت‌آمیز بودن، سایر مدارس دولتی در مقاطع تحصیلی مختلف نیز بازگشایی خواهند شد.  

وزارت آموزش با اشاره به جمعیت 800 هزار نفری دانش‌آموزان ابتدایی و دبیرستانی در پایتخت در قالب 400 مدرسه، بهره‌گیری از شرایط یکسان آموزش را از حقوق اولیه و مطابق با قانون اساسی کشور دانست. وزارت آموزش هم‌چنین اعلام نموده که در حال حاضر پایتخت دارای 22 هزار و 920 معلم جهت تدریس در مدارس دولتی می‌باشد که در صورت موفقیت‌آمیز بودن طرح شروع مجدد مدارس دولتی، 10 هزار و 21 معلم به صورت حضوری دوباره مشغول خواهند شد. برای رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی نیز تاکنون یک و نیم میلیون ماسک خریداری و به مدارس تحویل داده شده و در زمان ورود دانش‌آموزان به هر نفر کیت‌های دارای موادضدعفونی‌کننده داده خواهد شد. سازمان آموزش عمومی‌پایتخت اعلام داشته که بر اساس نظرسنجی انجام شده از والدین دانش‌آموزان در اواخر سال گذشته، 51,136 نفر از والدین رضایت کامل خود را نسبت به شروع برنامه‌ریزی شده کلاس‌های حضوری در مدارس دولتی اعلام نموده‌اند.

دولت کلمبیا موافقت خود را جهت اختصاص بودجه 20 میلیارد پزویی جهت بازگشایی برنامه‌ریزی‌شده مؤسسات آموزشی دولتی اعلام کرده است. اتحادیه معلمان با اعتراض نسبت به این موضوع، فراهم‌سازی زیرساخت‌های بهداشتی مناسب را شرط اول بازگشایی عمومی مدارس دولتی اعلام نمود. مسئولین این اتحادیه، منوط کردن شروع مجدد کلاس‌ها را به استفاده از ژل آنتی‌باکتریال یا الکل‌های ضدعفونی‌کننده، رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی و ... در مدارس، ساده‌انگاری و فریب افکار عمومی نامیدند.

نوسانات شدید اقتصاد کلان کلمبیا در سال 2020    

روزنامه ال‌تیمپو، پرشمار‌ترین روزنامه کلمبیا، طی مقاله‌ای به قلم مائوریسیو گالیندو، سردبیر اقتصادی خود به بررسی شاخص‌های اقتصادی کلمبیا در سال گذشته پرداخته است:

• کلمبیا با نرخ بیکاری 21.2% در سال 2020 بالاترین نرخ بیکاری را در میان کشورهای سازمان همکاری و توسعه اقتصادی به ثبت رساند.
• با بازگشایی محدود و برنامه‌ریزی شده اقتصاد از اواخر سال گذشته تا پایان ژانویه 2021، یونان با نرخ بیکاری 16.7% و اسپانیا با 16.2% بالاتر از کلمبیا با نرخ بیکاری 14.6% قرار گرفتند.
• بیشترین میزان اُفت تولیدات صنعتی در کلمبیا مربوط به شهر بوگوتا، پایتخت بوده که به دلیل شیوع بیماری کرونا و اجرای مقررات قرنطینه عمومی و اجباری، کاهش 8% را در مقایسه با سال 2019 داشته و به رقم 13.4% کل تولیدات صنعتی کشور رسید.
• بخش بازرگانی شاهد کاهش فروش (کلی و جزئی) 7.8% در سال 2020 بوده است.
• کمترین میزان فروش کالاهای مصرفی مربوط به «کفش و محصولات چرمی» بوده که کاهش 23.6% در سال 2020 داشته است.
• پس از کفش و محصولات چرمی، «پوشاک» بیشترین رکود را داشته و شاهد کاهش فروش 16.2% لباس در سال گذشته بوده‌ایم.
• بیشترین میزان فروش کالاهای مصرفی مربوط به «محصولات شوینده و ضدعفونی ‌کننده» بوده که افزایش 23.7% طی سال 2020 در مقایسه با دوره مشابه سال قبل را داشته است.
• مطالعه آمار رسمی نشان می‌دهد که فروش «موادغذایی» در سال گذشته بویژه در دوره نه ماهه مارس تا پایان دسامبر 2020، افزایش ناچیز 0.8% را ثبت کرده است.

تصمیم دولت کلمبیا برای کاهش هزینه‌های عمومی در سال 2021

دولت ایوان دوکه مارکز، رئیس‌جمهور کلمبیا اعلان نموده به منظور مقابله با پیامدهای منفی شیوع ویروس کرونا، سیاست‌های ریاضتی را به اجرا خواهد گذاشت. در مرحله اول از اجرای این خط‌مشی، تمامی نهادهای دولتی طی یک‌سال آینده از خرید هرگونه کالای مصرفی غیرضرور از جمله خودرو، تجهیزات اداری، سفرهای غیراضطراری، خرید املاک و ... منع خواهند شد. دولت کلمبیا تصریح داشته با توجه به کاهش درآمدهای دولت از محل مالیات‌ها از یک سو و عدم برآورده شدن منابع درآمدی دولت از طریق صادرات طی یک‌سال گذشته از سوی دیگر، با اجرای این سیاست‌های سخت‌گیرانه درصدد کاهش هزینه‌های عمومی می‌باشد تا بلکه بتواند از این طریق بخشی از تبعات منفی گسترش بیماری کرونا را تحت کنترل درآورد.

کاهش 7% تولید ناخالص داخلی کلمبیا در سال 2020     

بر اساس آخرین گزارش منتشره توسط مؤسسه ملی آمار کلمبیا (دنه) تولید ناخالص داخلی این کشور در سال 2020 در مقایسه با سال قبل از آن به میزان 6.8% کاهش داشته و این میزان در سه ماهه آخر سال 2020 به رقم 3.6% و در ماه دسامبر به 2.47% رسید. به عبارت دقیق‌تر، تولید ناخالص داخلی کلمبیا در سال 2019 بالغ بر 1 تریلیون و 61 میلیارد پزو بوده است ولی در سال گذشته این رقم نهایتا 1 تریلیون و 2 میلیارد پزو شد. از سوی دیگر میزان رشد تولید ناخالص در سال 2018 معادل 2.6% و در سال 2019 برابر با 3.3% بوده است.

بنا به گفته خوآن دنیل اویدو، رئیس مرکز ملی آمار، کلمبیا در سال 2020 بدلیل شیوع ویروس کرونا، مقررات قرنطینه عمومی و اجباری را به مدت بیش از هفت ماه به اجرا گذاشت، که از این لحاظ یکی از پیشروترین کشورهای جهان به شمار می‌رود ولی پیامدهای منفی اقتصادی این سیاست، کماکان گریبانگیر کشور می‌باشد:

• بیشترین تأثیر منفی در کاهش تولید ناخالص کلمبیا را بخش‌های تجاری (عمده‌فروشی و خرده‌فروشی)، تعمیر وسایل نقلیه (خودرو و موتورسیکلت)، رستوران‌داری و هتلداری داشته‌اند که با کاهش درآمدزایی به میزان 15.1% به تنهایی تأثیر منفی 3% بر روی تولید ناخالص داخلی کشور گذاشته‌اند.
• در مرحله بعد، بخش ساخت و ساز با کاهش فعالیت 27.7% منجر به کاهش 1.9% تولید ناخالص داخلی گردید.
• استخراج معادن و سنگ‌های زینتی در سال 2020 کاهش 27.7% را تجربه کرد و به این بخش از صنعت سهم 1% در کاهش تولید ناخالص داخلی کلمبیا داشته است.

پاناما

امضای یادداشت‌تفاهم همکاری بین پاناما و آمریکا در حوزه امنیت دریایی

دولت لائورنتینو کورتیسو، رئیس‌جمهور پاناما به منظور افزایش نظارت بر دریای سرزمینی و تقویت امنیت دریایی در حوزه آب‌های بین‌المللی مرتبط با دو اقیانوس اطلس و آرام، یادداشت ‌تفاهم همکاری امنیت دریایی با آمریکا امضا نمود. توافق مذکور، 23 بهمن‌ماه بین خوآن پینو، وزیر امنیت کشور و استوارت توتل، کاردار سفارت ایالات متحده در پاناماسیتی امضا شد. وزیر امنیت پاناما سه هدف عمده از توافق مذکور را «مبارزه با قاچاق موادمخدر»، «مبارزه با صید غیرقانونی ماهی و آبزیان دریایی» و «برگزاری دوره‌های آموزشی برای نیروی دریایی ارتش پاناما» عنوان نمود.

در حاشیه این مراسم، از برخی تجهیزات دریایی اهدایی واشنگتن به پاناماسیتی همانند شش قایق تندرو گشت‌زنی بوستون والر، بی‌سیم‌های پیشرفته، کلاه‌های نظامی‌بالستیک به ارزش 4 میلیون دلار رونمایی شد. کاردار سفارت آمریکا در پاناماسیتی در این مراسم، با اشاره به اتحاد راهبردی بین آمریکا و پاناما، تصریح نمود که کاخ سفید طی پنج ساله گذشته، 225 میلیون دلار در قالب طرح افزایش قابلیت‌های پاناما برای مقابله با جرایم سازمان‌یافته فراملی به این کشور آمریکای مرکزی کمک مالی و نظامی‌کرده است.

وضعیت صادرات پاناما در سال 2020

بنا به اعلام دولت پاناما، در سال گذشته میلادی دو عامل: «شیوع ویروس کرونا» و «تغییرات اقلیمی» باعث گردید تا صادارت این کشور آمریکای مرکزی بویژه در زمینه محصولات کشاورزی بشدت تحت تأثیر قرار گیرد. بیشترین میزان صادرات صنایع یا محصولات کشاورزی و دامداری بدین ترتیب می‌باشد:

• مس و کنستانتره مس: به ارزش 1 میلیارد و 65 هزار دلار
• موز: 151 میلیون و 33 هزار دلار
• ماهی و فیله ماهی: 56 میلیون و 93 هزار دلار
• آرد و روغن ماهی: 52 میلیون و 5 هزار دلار
• ضایعات فولاد، مس و آلومینیوم: 35 میلیون و 75 هزار دلار
• چوب: 33 میلیون و 85 هزار دلار
• گوشت گاو: 29 میلیون و 75 هزار دلار.

طبق گزارش منتشر شده، بیشترین پیامد منفی ناشی از دو عامل فوق‌الذکر متوجه صادرات طالبی، هندوانه، آناناس، میگو و قهوه شده است. شایان ذکر است که پس از چندین سال، «مس و کنستانتره آن» جای «موز» را به عنوان اولین محصول صادراتی پاناما گرفت. از دیگر سوی، چین در سال 2020 توانست به اولین مقصد صادراتی کالاهای تولیدی پاناما تبدیل شده و جایگاه هلند و آمریکا را از آن خود کند. میزان صادرات کالای تولیدی این کشور به چین در سال گذشته، حدود 370 میلیون دلار برآورد می‌گردد.

سرمایه‌گذاری 22 میلیارد دلاری دولت پاناما جهت تأسیس 5 منطقه آزاد تجاری جدید

بنا بر اعلام رامون مارتینز، وزیر بازرگانی و صنایع پاناما دولت لائورنتینو کورتیسو با اختصاص سرمایه‌ای به ارزش 21 میلیارد و 910 میلیون دلار درصدد تأسیس پنج منطقه آزاد جدید در کشور می‌باشد که در مرحله اول منجر به اشتغالزایی مستقیم و غیرمستقیم برای 10 هزار نفر خواهد شد. هدف از سرمایه‌گذاری دولت در چنین طرح کلانی، فعال‌سازی مجدد اقتصاد کشور در دوره پساکرونا و تثبیت رشد اقتصادی طی سال‌های آتی ذکر شده است. مناطق آزاد جدید دارای حوزه فعالیت متفاوتی نسبت به مناطق آزاد موجود در پاناما خواهند بود و در زمینه صنایع کشاورزی، مراکز تحقیقات علمی، انبار کالا، تجارت بین‌الملل و فرآوری میوه‌جات و محصولات کشاورزی در سه استان پاناما، چیریکی و هررا فعالیت خواهند کرد.

شایان ذکر است، منطقه آزاد کُلون در شمال پاناما (به عنوان دومین منطقه آزاد بزرگ جهان پس از هنگ‌کنگ) در سال 1948 تأسیس گردید. این منطقه در فضایی به وسعت 450 هکتار قرار گرفته و بخشی از کانال بین‌المللی پاناما در این منطقه واقع شده است. منطقه آزاد کُلون به عنوان یکی از موفق‌ترین مناطق آزاد جهان، به تنهایی سهم 8.5% در تولید ناخالص داخلی کشور دارد.

افزایش بدهی‌های عمومی ‌پاناما به 5 میلیارد دلار در سال 2020

بنا بر اعلام بانک مرکزی پاناما، بدهی‌های عمومی‌کشور در سال گذشته به رقم 5 میلیارد و 350 میلیون دلار رسید که معادل 9.95% تولید ناخالص داخلی بوده است. طبق برآورد انجام گرفته، میزان بدهی‌های عمومی‌پاناما در سال 2020 افزایش 3 میلیارد و 437 میلیون دلاری داشته که علت اصلی آن همه‌گیری کرونا و پیامدهای اجتناب‌ناپذیر آن بوده است.

گزارش بانک مرکزی هم‌چنین به کاهش درآمد صندوق‌های تأمین اجتماعی اشاره کرده و اعلام نموده که در سال 2020، میزان ورودی مالی به این صندوق‌ها 656 میلیون دلار نسبت به سال قبل از آن کاهش داشته است. از سوی دیگر، هزینه‌های پرداختی از سوی صندوق‌های تأمین اجتماعی پاناما در سال 2020 در مقایسه به سال 2019، جهش 815 میلیون دلار داشته که معادل 5.3% بیش از سال پیش ارزیابی می‌گردد.  

کمک صندوق بین‌المللی پول به پاناما برای خروج از لیست خاکستری گروه ویژه اقدام مالی

صندوق بین‌المللی پول اعلام کرده است که در قالب طرح مشترک با پاناما قصد دارد تا زمینه لازم را برای خروج این کشور از لیست خاکستری یا لیست کشورهای غیرهمکار و دارای ریسک بالا گروه ویژه اقدام مالی فراهم نماید. بر اساس طرح تصویب شده در شورای صندوق بین‌المللی پول در 19 ژانویه سال جاری، اقدامات همکارانه این نهادها بین‌المللی طی دو سال در پاناما اجرا خواهد شد. گروه ویژه اقدام مالی در سال 1989 به عنوان نهاد بین‌الدولی به منظور «مقابله با پولشویی» و «تأمین مالی تروریسم» تشکیل شد. ولی پاناما از ژوئیه 2019 بدلیل عدم اجرای قواعد این سازوکار در لیست خاکستری قرار گرفت.

شایان ذکر است FATF بر اساس عملکرد دولت‌ها در قبال 40 توصیه و معیار این نهاد، به چهار گروه تقسیم می‌شوند:

1) کشورهای کاملا منطبق با استانداردهای بین‌المللی

2) کشورهای در حال پیشرفت

3) کشورهای غیرهمکار و با ریسک بالا 

4) کشورهایی که باید در برابر آن‌ها اقدامات متقابل و سخت‌گیرانه به کارگرفت.

صندوق بین‌المللی پول امیدوار است از طریق اقدامات اصلاحی که قرار است انجام گیرد، پاناما بتواند در ژوئن سال جاری از لیست خاکستری خارج شود. این نهاد مالی بین‌المللی تأکید نموده است، پاناما موفق شده با ثبت رشد متوسط اقتصادی 6% از سال 1992 تا 2019 یعنی به مدت 27 سال به سنگاپور آمریکای‌لاتین تبدیل شود ولی برخی ضعف‌های ساختاری باعث شده تا این کشور آمریکای مرکزی به محلی امن برای «پولشویی»، «فرار مالیاتی» و «دور زدن تحریم‌های بین‌المللی» از طریق شرکت‌های پوسته‌ای با دارایی‌های پنهان تبدیل شود. نهادهای مالی بین‌المللی رسوایی مربوط به اسناد پاناما را از مصادیق واضح این ادعا می‌دانند.