اخبار اقتصادی سریلانکا ( هفته سوم دی ماه 1399)

برخی از مهمترین اخبار و تحولات اقتصادی سریلانکا که در هفته سوم دی ماه 1399 در رسانه‌های این کشور منتشر شده به شرح زیر بوده است.

بازگشایی فرودگاه و حضور گردشگران

طبق اعلام وزیر گردشگری سریلانکا، فرودگاه‌های ماتالا و کلمبو از 21 ژانویه بازگشایی و پروازهای تجاری از روز 23 ژانویه از سر گرفته خواهند شد. این تصمیم بعد از بررسی‌های بسیار و هماهنگی نهادهای مختلف در روز چهارشنبه 17 دی‌ماه 1399 اعلام شد. در همین زمینه وزارت بهداشت سریلانکا نیز دستورالعملی را منتشر کرد. بر اساس این موضوع، گردشگران تنها می‌توانند از نقاط مشخص شده بازدید کرده و نمی‌توانند خارج از برنامه تنظیم شده توسط آژانس‌های گردشگری در سطح شهر تردد داشته باشند. بر همین اساس وزارت گردشگری 12 منطقه توریستی را مشخص کرده است.

بر همین اساس وزیر گردشگری سریلانکا در مصاحبه مطبوعاتی خود گفت: «ما در حال به‌روزرسانی دستورالعمل‌های عملکرد بهداشتی آزمایشی هستیم. هر موسسه‌ای که گردشگران را به کشور بیاورد، ملزم است از این دستورالعمل‌ها پیروی کند. اگر کسی از این دستورالعمل‌ها پیروی نکند، ما اقدامات قانونی را علیه آن‌ها انجام خواهیم داد و دیگر به آن‌ها اجازه نمی‌دهیم گردشگران را به این جزیره بیاورند. ما مشتاقانه منتظر انتشار رهنمودهای مربوطه در رسانه‌ها هستیم.» در خصوص مواجه گردشگران داخلی و خارجی نیز گفت: « هیچ‌کس نباید از این موضوع ترس داشته باشد. ما تمام تلاش خود را می‌کنیم تا از تماس بین گردشگران داخلی و گردشگران خارجی جلوگیری کنیم.»

در واقع در این مدل معرفی شده که از آن به bubble Tourism یاد می‌شود، گردشگران تنها مجاز به خروج از هتل بر اساس برنامه مشخص شده و بازدید از مکان‌های از قبل مشخص شده هستند و در واقع سریلانکا در نظر دارد که نوعی از گردشگری کنترل شده را به مرحله اجرا گذارد. از سوی دیگر وزیر گردشگری سریلانکا پیش‌بینی کرده است که با آغاز به کار فرودگاه‌های بین‌المللی و حضور گردشگران، این کشور تا پایان سال 2021 می‌تواند میزبان 1.5 میلیون نفر گردشگر خارجی باشد.

البته سریلانکا و مسئولین گردشگری این کشور از حضور 200 گردشگر اوکراینی که از آن به عنوان تجربه اولیه از طرح bubble Tourism یاد می‌شود اطلاعات بسیار خوبی به دست آوردند. رئیس هیئت گردشگری سریلانکا در این زمینه گفت: « پروژه آزمایشی دارای مشکلاتی بود که البته این موارد بیشتر مشکلات ناشی از عدم هماهنگی بود تا مسائل اساسی. مردم، آژانس‌های مسافرتی، هتلداران، راهنمایان تور و رانندگان از نقش خود در این موضوع آگاهی نداشتند. با این حال، ما اقداماتی سریع برای اصلاح آن‌ها انجام دادیم تا اطمینان حاصل شود که این برنامه بدون هیچ مشکل جدی ادامه پیدا کند. درخواست من از صنعت گردشگری این است که همه اطلاعات را به اشتراک گذاشته شود. گروه ویژه COVID برای اجرای پروژه آزمایشی، پشتیبانی فوق‌العاده‌ای انجام داد، اما ما نمی‌توانیم برای همیشه انتظار داشته باشیم که نیروهای مسلح به ما کمک کنند.»

لازم به ذکر است که 3 میلیون نفر از جمعیت 20 میلیون نفری سریلانکا به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم در سریلانکا مرتبط با صنعت گردشگری هستند و زندگی آن‌ها وابسته به این صنعت می‌باشد. اما صنعت گردشگری سریلانکا در سال‌های 2019 و 2020 به دلیل حملات تروریستی و کرونا، شرایط سختی را سپری کرد. لذا به نظر می‌رسد که سریلانکا چاره‌ای جز اتخاذ چنین تصمیمی نداشته است.

مدیریت بندر شرقی کلمبو

ترمینال کانتینری شرقی کلمبو که پروژه بسیار مهم در مسیر توسعه زیرساخت‌های سریلانکا محسوب می‌شود، با مشکلات متعددی از جمله کشورهای سرمایه‌گذار و نحوه مدیریت آن‌ها همراه بوده است. در آخرین این موارد تحویل مدیریت این بندر به کشوری دیگر از جمله هند موجب موضع‌گیری نخست‌وزیر سریلانکا در این زمینه شد. ماهیندا راجاپاکسا در سخنرانی در پارلمان اشاره کرد که دولت هیچ تصمیمی‌برای واگذاری این بندر به هیچ کشوری را ندارد.

تاکنون 440 متر از 1320 متر این ترمینال توسط اداره بنادر سریلانکا ساخته شده است و باید تا سال 2022 تکمیل شود. بر اساس گفته وزیر بنادر و کشتیرانی سریلانکا، حدود 600 میلیون دلار برای تکمیل این طرح مورد نیاز است. تکمیل این پروژه جز اولویت‌های سریلانکا محسوب می‌شود به‌نحوی‌که وزیر بنادر و کشتیرانی سریلانکا در همین زمینه اشاره کرد «ما باید این ترمینال را تا سال 2022 تکمیل کنیم. اگر این کار را نکنیم، با چالش شرکت‌هایی روبرو خواهیم شد که تجارت خود را از این منطقه به مکان دیگری منتقل می‌کنند. بنابراین ما به دنبال 500 میلیون دلار سرمایه‌گذاری هستیم. البته ما مشکل بدهی رو‌به‌رو هستیم. سیاست ما ایجاد بدهی جدید نیست بلکه ما به دنبال جذب سرمایه‌گذار هستیم.»

پیش‌بینی بانک جهانی از رشد اقتصادی 2021 سریلانکا

طبق آخرین پیش‌بینی بانک جهانی در خصوص آینده اقتصادی سریلانکا، انتظار می‌رود این کشور در سال 2021 شاهد رشد 3.3 درصدی و در سال 2022 شاهد رشد 2.2 درصدی باشد. بانک جهانی در گزارش خود اشاره کرده است که عدم قطعیت‌های موجود در نظام جهانی، بدهی‌های خارجی مهم‌ترین مشکلات پیش‌روی سریلانکا هستند.

در این گزارش آمده است؛ « اقتصادهایی که به منابع رشد خارجی مانند صادرات (بنگلادش) و جهانگردی (بوتان ، مالدیو ، نپال ، سریلانکا) متکی هستند، بهبود اقتصادی رشد متوسط خواهد داشت.» زیرا به دلیل تقاضای پایین، گردشگران احتمالی به دلیل ادامه محدودیت‌های سفرهای بین‌المللی، همچنان محتاط رفتار خواهند کرد و ممکن است درآمد گردشگری به طور قابل‌توجهی زیر سطح قبل از همه‌گیری باقی بماند.

همچنین در این گزارش اشاره شده است که «حواله‌های کارگران سریلانکایی خارج از کشور روند رو به رشدی داشته است که کمی غیر معمول به نظر می‌رسد. البته برخی از کارگران خارج از کشور می‌گویند که پس‌انداز بیشتری می‌کنند زیرا سفر، سرگرمی و خرید به دلیل اقدامات ضد همه‌گیر در کشورهای میزبان محدود شده است.»

انتظار سریلانکا از افزایش سرمایه‌گذاری توسط چین

دکتر پالیتا کوهونا، سفیر سریلانکا در چین در مصاحبه‌ای اشاره کرد که سریلانکا انتظار دارد سرمایه‌گذاری‌های بیشتری از شرکت‌های چینی برای کمک به توسعه صنعت IT، به‌ویژه در آموزش پیشرفته فناوری اطلاعات و کشاورزی مبتنی بر فناوری اطلاعات انجام شود. وی همچنین در مورد امتیازات سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی که در بودجه 2020-2021 مورد اشاره قرار گرفته و فرصت‌های موجود در سریلانکا در زمینه‌های IT، آموزش، انرژی‌های تجدیدپذیر، کشاورزی، مدیریت انرژی، تجارت و گردشگری و بندر کلمبو توضیحاتی ارائه داد.

تشکیل کمیته‌ای برای تحقق اهداف توسعه پایدار

ماهیندا راجاپاکسا، نخست‌وزیر سریلانکا ریاست کمیته جدیدی را برای راهنمایی و نظارت بر تلاش‌های این کشور در جهت دستیابی به اهداف توسعه پایدار (SDG) تعیین شده توسط سازمان ملل متحد بر عهده خواهد گرفت. کمیته جدید بر اساس پیشنهادی است که به‌طور مشترک توسط نخست‌وزیر راجاپاکسا و وزیر امور خارجه دینش گوناواردنا به کابینه ارسال شده است و شامل وزیران مربوطه و وزیر امور خارجه و قائم‌مقامان وزارتخانه‌های مربوطه می‌شود. دستور کار 2030 برای توسعه پایدار توسط 193 کشور از جمله سریلانکا در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سپتامبر 2015 تصویب شد.

احداث منطقه ویژه نساجی در سریلانکا

اولین پارک نساجی سریلانکا از اواسط سال آینده در Eravur در Batticaloa آغاز به کار خواهد کرد. سانجایا مهوتلا، رئیس هیئت سرمایه‌گذاری (BOI) سریلانکا گفت که این پروژه یکی از اولویت‌های اصلی هیئت سرمایه‌گذاری برای سال 2021 است.

مراحل قانونی این پارک 275 هکتاری، اکنون به مراحل نهایی رسیده است و حدود 300 میلیون دلار از پنج سرمایه‌گذار که قبلاً برای این کار متعهد شده‌اند، تأمین‌شده است. البته قرار است از تولیدکنندگان نساجی خارجی برای راه‌اندازی کارخانه‌ها در این منطقه دعوت شود. گرچه درآمد اصلی سریلانکا پوشاک است اما ارزش‌افزوده این صنعت در سریلانکا هنوز کم است زیرا این صنعت مقدار زیادی از درآمد خود را برای واردات پارچه و سایر مواد مرتبط هزینه می‌کند.

ایده «پارک پارچه» در Eravur تولید مواد اولیه، ازجمله منسوجات مصنوعی و طبیعی در ابتدا برای صنعت پوشاک محلی و سپس برای صادرات است. در سال 2019، سریلانکا 255،437 تن پارچه به ارزش 2.2 میلیارد دلار وارد کرد که بیش از 50 درصد آن از چین است.

مرحله اول این پروژه بیش از 4000 فرصت شغلی را فراهم می‌کند، معیشت غیرمستقیم بیشتری در بخش‌های حمل‌ونقل، اسکان، رستوران و سایر بخش‌ها ایجاد خواهد شد.

افزایش جریان خروج سرمایه از بازار سرمایه در سال 2020

بازارهای سهام و اوراق قرضه سریلانکا در حالی سال را به پایان رساندند و جریان کلی خروج سرمایه بیش از 76 میلیارد روپیه بیشتر از خالص خروجی در سال 2019 بود. خالص خروجی ارز ثبت شده از بازار سهام و اوراق قرضه در سال 2020 تا 31 دسامبر در حدود 148.44 میلیارد روپیه بود که از این مبلغ 97.84 میلیارد روپیه خالص خروجی ارز از اسناد خزانه‌داری و اوراق قرضه در اختیار خارجی‌ها بود، درحالی‌که بقیه خالص خروجی‌های ارز از بورس اوراق بهادار کلمبو (CSE) بود.

طبق داده‌های CSE و بانک مرکزی سریلانکا (CBSL)، حتی قبل از پایان نیمه اول سال 2020، سریلانکا در حالی که سرمایه‌گذاران خارجی از اوراق بهادار و سهام دولت این کشور خارج‌شده بودند، بیش از 100 میلیارد روپیه ارز خود را از دست داد.

سریلانکا از 1 ژانویه تا هفته سوم ژوئن 2019 حدود 101 میلیارد روپیه خالص خروج ارز داشته است. از این 101 میلیارد روپیه، 83 میلیارد روپیه خالص خروج از اسناد خزانه و اوراق قرضه و بقیه از CSE بود. 2020 سومین سال متوالی است که CSE خروجی خالص ارز را ثبت می‌کند زیرا آخرین جریان خالص ارز CSE در سال 2017 ثبت‌شده است که 17.65 میلیارد روپیه بوده است. در سال 2018، خالص خروجی‌های ارز گزارش شده 32.2 میلیارد روپیه بود و 11.8 میلیارد دلار در سال 2019 در میان یکشنبه عید پاک و انتخابات ریاست جمهوری ثبت شد. با این حال در سال 2020 جریان‌های خروجی شدت گرفت.

در همین حال، اسناد خزانه و اوراق قرضه موجود در خارج از کشور با کاهش چشمگیر سال‌به‌سال روبرو شد، درحالی‌که در بازه زمانی از 1 ژانویه تا 24 دسامبر 2019، خالص خروجی 97.94 میلیارد روپیه گزارش شد، درحالی‌که در سال 2018 برابر با 60.5 میلیارد روپیه بود، موضوعی که بسیار نگران‌کننده است. از سوی دیگر روپیه سریلانکا (LKR) در سال 2020 شاهد کاهش ارزش 3.29٪ در مقایسه با افزایش 0.7٪ در سال قبل بوده است. 

افزایش نرخ بیکاری در سریلانکا

نرخ بیکاری در سریلانکا در سه‌ماهه سوم که در ماه سپتامبر به پایان رسید، 5.8% بود در حالی که اقتصاد سریلانکا شاهد رشد 1.5 درصدی در بازه زمانی مشابه بود. طبق آخرین داده‌های وزارت سرشماری و آمار (DCS)، این افزایش 5.6% در ژوئن 2020 و 4.8% در دسامبر 2019 بود. همچنین، پیش‌بینی ترکیبی DCS و بانک مرکزی جمعیت بیکار 451 هزار نفر را تا پایان سال 2020 نشان می‌دهد، که به 5.3% نیروی کار می‌رسد و کمتر از 5.6 % یا 471 هزار نفر است که تا پایان ژوئن بیکار هستند.

تا پایان سال 2020، دو نهاد کل نیروی کار در سریلانکا یا جمعیت فعال اقتصادی را 8.54 میلیون نفر پیش‌بینی کردند که این رقم در پایان ژوئن 8.47 میلیون نفر بود. از کل نیروی کار، 8.089 میلیون نفر شاغل هستند. در همین حال، پیش‌بینی می‌شود که میزان مشارکت نیروی کار یا نسبت نیروی کار به جمعیت در سن کار تا پایان سال اندکی به 50.9% نسبت به 50.6 % در پایان نیمه اول سال افزایش یابد.

سال 2020 سخت‌ترین سال برای محیط‌زیست در سریلانکا

مرکز مطالعات زیست‌محیطی و طبیعت تخمین می‌زند که سریلانکا روزانه بیش از 10 جریب جنگل از ژانویه تا 31 دسامبر سال 2020 از دست داده است. دکتر راویندرا کاریاواسام، مدیر اجرایی این مرکز سال 2020 را به بدترین سال ویرانی زیست‌محیطی در تاریخ کشور دانست. وی همچنین گفت راه‌اندازی پروژه‌های توسعه بدون گزارش ارزیابی زیست‌محیطی و بیگانگی اراضی جنگلی برای اهداف سیاسی در طول سال بسیار مشهود بود.

تعداد بی‌سابقه‌ای از فیل‌ها در سال 2019 (407 مرگ) و 2020 (317 مرگ) کشته‌شده‌اند. در درگیری در سال 2019 تقریباً 122 انسان کشته‌شده بودند. فعالیت‌های غیرقانونی مانند تخریب متعهد به میراث جهانی جنگل Sinharaja برای ساخت جاده و به دنبال آن پاک‌سازی غیرقانونی جنگل‌ها در سری‌پادا، کوه‌های ناکلز و دشت‌های هورتون در سال 2020 اتفاق افتاد.

افزایش کمک‌های ژاپن به سریلانکا

طبق گزارش سالانه JICA برای سال 2020، ژاپن کمک رسمی‌توسعه رسمی (ODA) خود را به سریلانکا در سال 2019 با 28.95 درصد رشد به 25,908 میلیون ین افزایش داد. این افزایش به معنای آن است که کمک‌های ژاپن به سریلانکا در سال 2020 به رقم 48 میلیارد روپیه رسید. JICA در گزارش 2020 خود گفت که برای اطمینان از صلح و ثبات و بهبود خدمات عمومی‌با توجه به بمب‌گذاری‌های عید پاک سریلانکا در آوریل 2019، همکاری فنی با سریلانکا در زمینه مبارزه با تروریسم را  گسترش داد.

JICA با اشاره به جنبه‌های امنیتی در منطقه در گزارش خود آورده است: «ثبات و توسعه جنوب آسیا، منطقه‌ای استراتژیک که آسیا و خاورمیانه و آفریقا را به هم پیوند می‌دهد، برای ثبات و توسعه جهانی حیاتی است. با تمرکز بر امنیت انسانی، JICA همکاری‌هایی را که نیازهای هر کشور را برآورده می‌کند تا ارتباطات ملی و منطقه‌ای را تقویت کند.»

JICA در گزارش سالانه 2020 خود همچنین اشاره کرده است که توافق‌نامه‌ای را در 5 نوامبر 2020 برای سرمایه‌گذاری در «صندوق حمایت از شرکت‌های کوچک و متوسط در بازارهای نوظهور» امضا کرد که این ارائه وام به مؤسسات مالی خرد (MFI) در کشورهای درحال‌توسعه ازجمله سریلانکا اعطا خواهد شد.

این صندوق توسط Blue Orchard Finance Ltd، یک شرکت مدیریت صندوق سرمایه‌گذاری تأثیرگذار که به طور فعال از فعالیت اقتصادی زنان در کشورهای درحال‌توسعه حمایت می‌کند، مدیریت خواهد شد. JICA قرار است تا 35 میلیون دلار در این صندوق سرمایه‌گذاری کند. تأثیر کرونا بر شرکت‌های کوچک و متوسط در کشورهای درحال‌توسعه چشمگیر بوده و تأمین مالی برای بسیاری از شرکت‌های کوچک و متوسط با پایگاه تجاری ضعیف، به چالشی اساسی تبدیل شده است. به‌ویژه زنان در کشورهای درحال‌توسعه به طور سنتی از دسترسی مالی محدودی برخوردار بوده و به‌احتمال زیاد درآمد کمتری نسبت به مردان دارند و این باعث می‌شود که کسب‌وکار آن‌ها تحت کرونا آسیب‌پذیرتر شود.