تاثیر پاندمی‌کرونا بر صنعت هوانوردی و گردشگری کشورهای عضو CAREC

با پیدایش و گسترش ویروس کرونا در سطح جهان، صنعت هواپیمایی به موازات و یا حتی بیش از صنایع دیگر دچار سکته گردید و آثار مخربی را برای این صنعت بهمراه داشت، زیرا تقریباً همه سفرهای هوایی در ابتدا در ماه‌های مارس و آوریل بصورت کامل و در ادامه بصورت موقتی متوقف گردید. تعلیق پروازها صرفا مختص یک قاره یا یک موقعیت جغرافیایی خاص نبوده و در واقع تمام پروازهای بین المللی برنامه‌ریزی‌شده به حالت تعلیق درآمدند. کشورهای عضو برنامه همکاری اقتصادی منطقه‌ای آسیای مرکزی (CAREC) نیز از این آسیب در امان نبودند و پس از شیوع کرونا صرفا توانستند پروازهایی را برای خروج شهروندان خود از دیگر کشورها ترتیب دهند و پس از کاهش ویروس کرونا در ماه می، فعلا بیشتر پروازهای مسیرهای داخلی از سر گرفته شده است که البته آن هم کمتر از وضعیت استاندارد سالهای قبل می‌باشد.

کشورهای عضو برنامه همکاری اقتصادی منطقه‌ای آسیای مرکزی (CAREC) دارای 25 شرکت هواپیمایی می‌باشند که در بسیاری از آنها پروازهای بین‌المللی از ماه جولای آغاز گردید. در ماه اکتبر تنها ترکمنستان و مغولستان هیچ پرواز بین‌المللی نداشته‌اند. بر اساس آمار موجود در پایان سپتامبر 2020 حجم ترافیک بین‌المللی پروازها به و از CAREC در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 90% کاهش داشته است و کارشناسان این صنعت پیش بینی می‌کنند که این روند شکننده حداقل تا سال 2023 ادامه یابد و بصورت خلاصه می‌توان گفت که تخمین پیامدهای پاندومی‌کرونا بر صنعت گردشگری و هوانوردی این منطقه در سال 2020 می‌تواند بشرح ذیل می‌باشد:

کاهش ترافیک هواپیمایی: 40 میلیون مسافر

کاهش ترافیک فرودگاه: 46 میلیون مسافر

درآمد حاصل از مسافر : 7 میلیارد دلار

تعداد مشاغل سفر و گردشگری در معرض خطر : 1 میلیون شغل (روش انجمن حمل و نقل هوایی بین المللی )

کاهش هزینه گردشگران بین المللی: 11 میلیارد دلار

کاهش سهم تولید ناخالص داخلی از محل سفر و گردشگری: 27 میلیارد دلار

کاهش تعداد گردشگران کشورهای عضور این منطقه : 33 میلیون بازدید کننده

کاهش ورود بازدیدکنندگان از این منطقه از طریق هوا : 5.5 میلیون بازدید کننده

پشتیبانی مالی برآورد شده مورد نیاز برای خطوط هوایی CAREC برآورد شده: 2 میلیارد دلار

سفرهای هوایی داخلی در اکثر کشورها در حال بازیابی هستند و در برخی از کشورهای CAREC به سطح قبل از COVID19 نزدیک شده است. بعنوان نمونه بازار داخلی قزاقستان به ویژه در ماه‌های اخیر عملکرد خوبی داشته و سریعتر از بازار جهانی  بهبود یافته است. بر اساس مطالعات انجام پذیرفته 80% از ترافیک مسافر بین المللی CAREC در سال 2020 کاهش می یابد که این رقم بالاتر از میانگین جهانی می‌باشد، چون کشورهای این منطقه مرزهای خود را در مقایسه با کشورهای اروپایی و خاورمیانه دیرتر بازگشایی نمودند و لذا این امکان وجود دارد که در سه ماهه پایانی سال 2020 در مقایسه با 9 ماهه نخست شاهد رشد بسیار کم در تعداد ترددها باشیم .

1 ) کاهش ترافیک هواپیمایی به میزان 40 میلیون مسافر در سال 2020

قبل از همه‌گیری کرونا، بازار هواپیمایی CAREC (به استثناء چین) سالانه نزدیک به 60 میلیون مسافر را تجربه کرده بود که این تعداد در حدود 1.3٪ از تردد مسافران جهانی شامل شرکت‌های هواپیمایی داخلی و خارجی می‌شد. بر این اساس پاکستان بزرگترین بازار حمل و نقل هوایی را در CAREC دارد که یک سوم کل ترافیک مسافران در منطقه را تشکیل می دهد. البته بخش حمل و نقل هوایی پاکستان با توجه به جمعیت بسیار زیاد (بیش از 200 میلیون نفر) بسیار کوچک است.

قزاقستان دومین بازار بزرگ حمل و نقل هوایی در CAREC را بخود اختصاص داده است که 20% از کل ترافیک را شامل می‌شود. دو کشور پاکستان و قزاقستان تنها کشورهای CAREC هستند که بازارهای حمل و نقل هوایی داخلی قابل توجهی دارند و با هم تقریباً سه چهارم از کل ترافیک مسافران داخلی در CAREC را تشکیل می دهند.

سایز بازار ترافیک هواپیمایی آذربایجان، گرجستان و ازبکستان مشابه یکدیگر بوده و هر کدام حدود 9% از کل بازار را تشکیل می دهند و ترافیک هوایی مسافرین 5 کشور باقیمانده یعنی افغانستان، جمهوری قرقیزستان، مغولستان، تاجیکستان و ترکمنستان بازارهای کوچکتری را بخود اختصاص دادند که هر کدام بین 3 تا 5 درصد از کل بازار را تشکیل می دهند.

پیش‌بینی‌های موجود نشان می دهد که کشورهای CAREC در سال 2020 از 54 تا 81 درصد کاهش ترافیک مسافر را تجربه می‌کنند و بر این اساس کشورهایی که به ترافیک بین المللی و به ویژه گردشگری بین المللی در مقایسه با کشورهایی که به بازارهای داخلی بزرگتر و صنایع گردشگری کوچکتر تکیه می نمایند شاهد کاهش بیشتری در این شاخص خواهند بود.

قزاقستان و پاکستان بزرگترین بازارهای داخلی را دارند و به همین دلیل نسبتاً تحت تأثیر قرار نمی‌گیرند. از طرفی افغانستان و ترکمنستان نیز که دارای کوچکترین بخشهای گردشگری در منطقه می‌باشند از آسیب کمتری برخوردار هستند. در مقابل گرجستان، تاجیکستان و ازبکستان به ترتیب بیشترین تأثیر را از کرونا خواهند داشت.

این پیش‌بینی می افزاید که 68% از ترافیک مسافر در سال 2020 در مقایسه با 2019 یعنی تقریبا معادل 40 میلیون نفر کاهش می یابد.

جدول ترافیک مسافر کشورهای CAREC در سال 2019 و پیش بینی برای سال 2020 (میلیون نفر)

کاهش سالانه	جمع 2020	بین المللی 2020	داخلی 2020	جمع 2019	بین المللی 2019	داخلی 2019	نام کشور
64%	0.8	0.4	0.4	2.2	1.5	0.7	افغانستان
76%	1.2	0.9	0.3	5	4.4	0.6	آذربایجان
81%	0	1	--	5.2	5.2	--	گرجستان
54%	5.4	1.2	4.2	11.7	6.3	5.4	قزاقستان
74%	0.8	0.5	0.3	3.1	2.5	0.6	قرقیزستان
63%	0.6	0.2	0.4	1.6	1.2	0.4	مغولستان
69%	6.3	2.9	3.4	20	14	6	پاکستان
81%	0.4	0.4	--	2.1	2.1	--	تاجیکستان
64%	0.8	0.2	0.6	2.2	0.9	1.3	ترکمنستان
78%	1.2	0.9	0.3	5.4	4.7	0.7	ازبکستان
68%	18.5	8.6	9.9	58.5	42.8	15.7	جمع

• تعداد ترافیک هوایی داخلی گرجستان و تاجیسکتان کمتر از 100 هزار مسافر در سال می‌باشد

2 ) کاهش ترافیک فرودگاه به میزان 46 میلیون مسافر در سال 2020

بر اساس این بررسی، فرودگاه‌های CAREC کاهش 46 میلیون مسافر را در سالجاری تجربه خواهند نمود. (مسافران دوبار برای سوار شدن و پیاده شدن شمارش می‌گردند). این شاخص در سال 2019 بالغ بر 74 میلیون نفر بود لذا با توجه به آمار فوق الذکر، پیش‌بینی می‌گردد از فرودگاه‌های این منطقه تنها 28 میلیون مسافر تا پایان سال‌جاری تردد خواهند نمود که در این صورت شاهد کاهش 62 درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل خواهیم بود.

جدول ترافیک هوایی کشورهای CAREC در سال 2019 و پیش بینی برای سال 2020  (میلیون نفر)

کاهش سالانه	پیش بینی جمع 2020	جمع  2019	بین المللی  2019	داخلی  2019	نام کشور
59%	1.2	2.9	1.5	1.4	افغانستان
73%	1.5	5.6	4.4	1.2	آذربایجان
81%	1	5.2	5.2	--	گرجستان
44%	9.6	17	6.3	10.7	قزاقستان
70%	1.1	3.7	2.5	1.2	قرقیزستان
52%	1	2.1	1.2	0.9	مغولستان
63%	9.7	26	14	12	پاکستان
81%	0.4	2.1	2.1	--	تاجیکستان
60%	1.4	3.5	0.9	2.6	ترکمنستان
75%	1.5	6.1	4.7	1.4	ازبکستان
62%	28.4	74.2	42.8	30.4	جمع

 

در سال 2019 فرودگاه شهر آلماتی از کراچی پیشی گرفت و به بزرگترین فرودگاه CAREC تبدیل گردید. دو فرودگاه دیگر در نورسلطان و اسلام آباد در کشورهای قزاقستان و پاکستان، سومین و چهارمین فرودگاه بزرگ این منطقه بشمار می روند. فرودگاه‌های آلماتی، کراچی، نور سلطان و اسلام آباد تنها فرودگاه‌های CAREC هستند که بیش از 5 میلیون مسافر را بصورت سالانه جابجا می نمایند. سه فرودگاه در باکو، تاشکند و لاهور با جابجایی 4 میلیون نفر مسافر و فرودگاه تفلیس با 3.7 میلیون مسافر در رتبه‌های بعدی قرار گرفته اند. پیش از پاندومی‌کرونا 14 فرودگاه بزرگ منطقه با 1 میلیون مسافر و 6 فرودگاه عشق آباد، کابل، بیشکک، اولان باتور، دوشنبه و پیشاور کمتر از 1 میلیون نفر بصورت سالانه جابجا می نمودند.

جدول ترافیک مسافر در فرودگاه مهم کشورهای CAREC در سال 2019 (میلیون نفر )

جمع	بین المللی	داخلی	کشور	نام
6.4	3	3.4	قزاقستان	آلماتی
6.2	3.7	2.5	پاکستان	کراچی
5.1	1.8	3.2	قزاقستان	نور سلطان
5.1	3.7	1.4	پاکستان	اسلام آباد
4.7	4.1	0.6	آذربایجان	باکو
4.5	3.9	0.6	ازبکستان	تاشکند
4.5	3.5	1	پاکستان	لاهور
3.7	3.7	--	گرجستان	تفلیس
2.2	1.6	0.6	قرقیزستان	بیشکک
1.6	1.2	0.4	مغولستان	اولان باتور
1.4	1.4	--	تاجیکستان	دوشنبه
1.4	1.2	0.2	پاکستان	پیشاور
46.7	32.8	13.9		جمع

 

3 ) کاهش 7 میلیارد دلار درآمد حاصل از مسافر در سال 2020

هر مسافر ترانزیت دو بار در ارقام ترافیک CAREC محاسبه می‌شود، زیرا مسافران ترانزیت نیاز به انجام دو پرواز دارند تا به مقصد نهایی خود برسند. با این حال، مسافران عبوری در مبدا و ترافیک مقصد اصلاً محاسبه نمی‌شوند مگر اینکه آنها به یک کشور CAREC بروند یا از آن خارج شوند، در این صورت آنها یک بار شمارش می‌شوند.

در سال 2018 ، بیش از 50 میلیون مسافر مبدا و مقصد در CAREC بودند. پاکستان با 38٪ کل ترافیک مبدا و مقصد CAREC بزرگترین بازار این منطقه به شمار می رود و قزاقستان نیز دومین بازار بزرگ می‌باشد.

این مطالعه 62 درصد کاهش در میزان ترافیک مبدا و مقصد را در سال 2019 در مقایسه با 2018 نشان می دهد که براساس آن کل میزان ترافیک مبدا و مقصد در سال گذشته بالغ بر 31 میلیون مسافر است. یاتا در ماه آوریل پیش بینی کاهش 50 درصدی در تردد مسافران مبدا و مقصد که شامل 52 درصد کاهش برای پاکستان در نظر گرفته است که بر اساس آن 9.87 میلیون مسافر ورودی و مقصد در پاکستان را شاهد می‌باشیم که در نتیجه پیش‌بینی می‌گردد که 1.83 میلیارد دلار درآمد مسافر برای پاکستان کاهش یابد.

  

جدول ترافیک مسافر مبدا و مقصد کشورهای CAREC در سال 2018 (میلیون نفر)

تغییر سالانه نسبت به 2017	2018	نام کشور
1%-	2.101	افغانستان
10%+	3.894	آذربایجان
29%+	4.773	گرجستان
1%+	8.155	قزاقستان
7%-	2.594	قرقیزستان
14%+	1.423	مغولستان
1%-	19.129	پاکستان
1%+	2.064	تاجیکستان
7%-	1.929	ترکمنستان
22%+	4.086	ازبکستان
	50148	جمع

 

4 ) کاهش 1 میلیون شغل در CAREC در سال 2020

سازمان هوانوردی بین المللی ( یاتا ) پیش بینی نمود که 259،400 از شاغلین در پاکستان در نتیجه کاهش تردد هوایی مسافر در خطر از دست دادن شغل خود می‌باشند. یاتا تخمین می زند که 65.5 میلیون شغل در هوانوردی یا وابسته به هوانوردی در سطح جهانی وجود دارد که این آمار شامل 2.7 میلیون نفر شاغل در شرکت های هواپیمایی و نزدیک به 63 میلیون شغل در انواع دیگر شرکت های مرتبط در بخش هواپیمایی (مانند مشاغل فرودگاه) و همچنین در بخشهای دیگر صنعت مسافرت و جهانگردی می‌باشند. این مطالعه تخمین می زند که 1.5 میلیون شغل از 65.5 میلیون شغل جهانی در کشورهای CAREC وجود دارد و 1 میلیون نفر نیز در معرض از دست دادن مشاغل خود می‌باشند. کارمندان صنعت هوایی پاکستان در معرض بیشترین خطر و پس از آن گرجستان، آذربایجان، مغولستان، قزاقستان، ازبکستان، قرقیزستان، ترکمنستان و افغانستان در رتبه‌های بعدی قرار دارند.            

تعداد مشاغل کشورهای CAREC در سال 2018 بر اساس آمار شواری عالی سفر و گردشگری

درصد نسبت به کل مشاغل	2018	نام کشور
7.7%	378,000	آذربایجان
27.7%	488,200	گرجستان
4.9%	429,800	قزاقستان
8.5%	209,100	قرقیزستان
7.6%	88,700	مغولستان
6.2%	3,881,900	پاکستان
6.6%	164,100	تاجیکستان
4.6%	601,700	ازبکستان
	6,241,500	جمع

 

5 ) کاهش 11 میلیارد دلاری هزینه گردشگران و کاهش سهم تولید ناخالص داخلی از محل سفر و گردشگری به میزان 27 میلیارد دلار در CAREC در سال 2019

پیش از پاندومی‌کرونا، سفر و جهانگردی تقریباً 5٪ از تولید ناخالص داخلی کشورهای CAREC (به استثنای PRC) را تشکیل می داد. بر اساس داده‌های WTTC سهم گردشگری در تولید ناخالص داخلی هشت بازار اصلی CAREC (بجز افغانستان و ترکمنستان) در سال 2019 بالغ بر 38.2 میلیارد دلار بود و درآمد همین هشت کشور از محل توریست های بین المللی بالغ بر 11.9 میلیارد دلار اعلام گردید. گرجستان بیشترین گردش بین المللی را بخود اختصاص داده است اما از لحاظ آمار کلی گردشگر پس از پاکستان و قزاقستان قرار دارد. این امر به دلیل بازار گردشگری داخلی نسبتاً کوچک گرجستان در مقایسه با کشورهای بزرگتری مانند پاکستان و قزاقستان می‌باشد. در میان کشورهای CAREC، گرجستان بیشترین وابستگی را به مسافرت و گردشگری دارد که براساس آن سفر و گردشگری حدود 26٪ از تولید ناخالص داخلی این کشور را در سال 2019 تشکیل می دهد. در سال 2019 ، هزینه گردشگران بین المللی 39٪ از کل درآمد صادرات گرجستان را تشکیل داده است. برای کشورهای قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان نیز بازدیدکنندگان بین‌المللی سهم قابل توجهی در شاخص درآمد صادرات نسبتاً را بخود اختصاص داده اند.

سهم گردشگری در تولید ناخالص داخلی کشورهای CAREC در سال 2019

سهم در کل صادرات	خرج کرد گردشگران بین المللی ( میلیون دلار )	سهم در GDP	گردشگری در GDP ( میلیون دلار )	نام کشور
6.5%	1،727.2	7.2%	3،539.2	آذربایجان
39%	3،578.1	26.3%	4،487.9	گرجستان
¼%	2،883.5	5.2%	8،866.1	قزاقستان
18.6%	515.1	8.3%	722.5	قرقیزستان
6.8%	605.5	7.2%	989.2	مغولستان
3.1%	852.2	5.9%	16،576.5	پاکستان
28.4%	165.3	6.4%	503.7	تاجیکستان
21.1%	1،550.9	4.5%	2،473.5	ازبکستان
	11،877.8		38،158.6	جمع

 

 WTTC در ماه ژوئن اعلام نمود که در سال 2020 سهم گردشگری و سفر در تولید ناخالص داخلی جهانی تا 62٪ تقریبا معادل 5.5 تریلیون دلار کاهش می یابد و این در حالی است که در سال 2019 میزان درآمد مسافرت و گردشگری در تولید ناخالص داخلی جهانی بالغ بر 8.9 تریلیون دلار بود و 10.3% اقتصاد جهانی را تشکیل می داد و کشورهای عضو CAREC (به استثنای PRC) تنها 0.4٪ از تولید ناخالص داخلی مسافرت و جهانگردی را در سال 2019 تشکیل داده اند.  با کاهش 62 درصدی جهانی، سهم سفر و گردشگری در تولید ناخالص داخلی در CAREC حدوداً 25 میلیارد دلار در سال 2020 کاهش می یابد. صادرات گردشگر جهانی در سال 2019 بالغ بر 1.7 تریلیون دلار بود که سهم CAREC در این سبد تنها 0.7٪ می‌باشد. این تحقیق پیش بینی می‌کند که در سال 2020 هزینه گردشگران المللی در CAREC در حدود 85٪ کاهش یابد که در نتیجه 11 میلیارد دلار نسبت به 2019 نزول خواهد نمود. این مطالعه همچنین تخمین می زند که در سال 2020 کل سهم سفر و جهانگردی در تولید ناخالص داخلی در CAREC، به 70%  کاهش می یابد که در نتیجه کاهش حدود 27 میلیارد دلاری را بهمراه خواهد داشت.  

6 ) کاهش 33 میلیونی گردشگران کشورهای عضو CAREC در سال 2020

گردشگری در CAREC به سرعت در حال رشد است و به رشد کلی اقتصاد و همچنین رشد بخش حمل و نقل هوایی در این کشورها کمک شایانی می‌کند. در سال 2018 بیش از 36 میلیون بازدید کننده از کشورهای CAREC (به استثنای PRC) دیدن کردند و اگرچه داده‌های سال 2019 هنوز برای همه کشورها در دسترس نمی‌باشد اما بر اساس گزارش اعلام شده، ورود بازدیدکنندگان به احتمال زیاد از 40 میلیون نفر نیز گذشته است. ازبکستان در سال 2019 با رشد 26 درصدی تعداد 6.749 میلیون نفر بازدید کننده داشته است. تعداد بازدیدکنندگان از ازبکستان نیز بدلیل اطلاح روند صدور ویزا از سال 2016 نزدیک به 3 برابر شده است. در سال گذشته تعداد بازدیدکنندگان از آذربایجان 11 درصد، مغولستان 9 درصد و گرجستان 7 درصد رشد داشته است. قزاقستان و جمهوری قرقیزستان هنوز تعداد ورود بازدیدکنندگان را برای سال 2019 گزارش نکرده اند اما با این حال، جمهوری قرقیزستان 6.947 میلیون بازدید کننده را در سال 2018 و 7.8 میلیون نفر را در 11 ماه نخست سال 2019 به ثبت رسانده است. قزاقستان نیز 2.8 میلیون بازدید کننده را در 9 ماه نخست سال 2019 گزارش نمود، که برابر با 9 ماه نخست سال 2018 است.  پاکستان و تاجیکستان هنوز اطلاعات ورود بازدیدکنندگان را برای سال 2019 گزارش نکرده اند. اما این بازارها در سال 2018 به ترتیب 3.2 میلیون و 1 میلیون بازدید کننده را بخود اختصاص داده اند. افغانستان و ترکمنستان اطلاعات بازدید کنندگان را گزارش نمی دهند.                 

تعداد گردشگران ورودی به کشورهای CAREC در سال 2018 و 2019( میلیون نفر )

تغییرات سالانه	2019	2018	نام کشور
11.3%	3.170	2.849	آذربایجان
7.3%	7.726	7.203	گرجستان
		8.789	قزاقستان
		6.947	قرقیزستان
9.1%	0.577	0.529	مغولستان
		3.200	پاکستان
		1.035	تاجیکستان
26.2%	6.749	5.346	ازبکستان
		35.898	جمع

 

7 ) کاهش 5.5 میلیونی بازدیدکنندگان ورودی به کشورهای عضو CAREC در سال 2020 توسط هواپیما

UNWTO پیش بینی می‌کند که در سال 2020 ورودی گردشگران در سطح جهان از 58٪ تا 78٪ کاهش می یابد. فقط ورودی‌ها در سه ماهه اول 2020 با کاهش 22٪  مواجه بودند و  در ماه مارس با آغاز کرونا این صنعت شاهد کاهش 57٪ ورودی‌ها بود. این مطالعه پیش بینی می‌کند که تعداد بازدیدکنندگان از  CAREC در مقایسه با میانگین جهانی کاهش بیشتری داشته باشد زیرا کشورهای CAREC به سرعت دیگر کشورها محدودیت های مرزی خود را برطرف نکردند. این مطالعه تخمین می زند که تعداد گردشگران هوایی CAREC در سال 2019 بالغ بر 7 میلیون نفر می‌باشد، بنابراین این بخش ترافیک 14 میلیون مسافر را در سال 2019 تشکیل می دهد که در حدود یک سوم کل مسافران بین المللی است که از طرق مختلف به کشورهای این منطقه سفر نمودند. از گردشگرانی که  از طریق هوایی وارد این کشورها می‌شوند به عنوان ترافیک ورودی یاد می‌شود، در حالی که ساکنان محلی که با هواپیما از کشور خارج می‌شوند به عنوان ترافیک خروجی شناخته می‌شوند. به احتمال زیاد در سال 2020 بخش ورودی حدود 3 میلیون مسافر یا 1.5 میلیون بازدید کننده هوایی کاهش خواهد یافت که این امر بر خطوط هوایی و همچنین صنعت گردشگری CAREC تأثیر بسزایی می‌گذارد. بازار هواپیمایی گرجستان در میان همه کشورهای CAREC، بیشترین وابستگی را به ترافیک ورودی دارد. 72٪ از کل مسافران گرجستان در سال 2018 را گردشگران به خود اختصاص داده بودند. بازار هواپیمایی آذربایجان نیز وابستگی زیادی به ترافیک ورودی دارد و بازدیدکنندگان، 58٪ از کل مسافران بین المللی را در سال 2018 تشکیل دادند. در سایر کشورهای CAREC، بخش ورودی کمتر از نیمی از مسافران بین المللی را تشکیل می دهند. میزان بازدید کنندگان از کل بازدید کنندگان در مغولستان کمی‌ کمتر از 50٪ ، در جمهوری قرقیزستان 35٪، قزاقستان و ازبکستان تقریبا 30٪، می‌باشد. برای افغانستان، پاکستان، تاجیکستان و ترکمنستان تعداد بازدیدکنندگان از طریق هوا بسیار کم است. افغانستان ، تاجیکستان و ترکمنستان که به طور کلی بازارهای هواپیمایی کوچکی هستند گردشگری محدودی دارند. پاکستان بازار حمل و نقل هوایی بزرگی دارد اما از 3.2 میلیون بازدید کننده برای سال 2018 فقط 17000 نفر با ویزای توریستی وارد این کشور شده اند. حجم بازدیدکنندگان تجاری قابل توجهی از پاکستان وجود دارد که از طریق هواپیما وارد می‌شود اما پروازهای بین المللی در پاکستان عمدتا به بخش های خارج از کشور، به ویژه پاکستانی‌هایی که برای کار به خارج از کشور سفر می‌کنند اختصاص دارد. 

تعداد گردشگران هوایی در برخی از کشورهای CAREC از سال 2014 لغایت 2018  ( هزار نفر )

2018	2017	2016	2015	2014	نام کشور
1.184	1.152	1.165	969	1.089	آذربایجان
1.788	1.440	990	738	640	گرجستان
				874	قزاقستان
408	408	308	386	388	قرقیزستان