سهم مالیات درآمدهای بودجهای ازبکستان در سال 2021
بر اساس اعلام وزارت دارایی ازبکستان، 73 درصد حجم کل درآمدهای بودجه این کشور در سال 2021 از طریق دریافت مالیات تأمین خواهد شد. شایان ذکر است بخش عمده مالیات پرداختی به دولت توسط بیست شرکت اصلی و بزرگ این کشور پرداخت میشود.
مالیات به عنوان یک فاکتور مهم در توسعه اقتصادی ازبکستان و از منابع اصلی بودجه این کشور از بدو استقلال تا زمان کنونی به شمار آمده است. بر اساس پیشنویس بودجه سال 2021 این کشور، میزان کل درآمد بودجهای 147 تریلیون صوم* و میزان هزینهها 165 تریلیون صوم برآورد گردیده است.
سهم پرداختهای مالیاتی در درآمد کل بودجه این کشور در سال 2021 در حدود 73 درصد معادل 109 تریلیون صوم در نظر گرفته شدهاست که 16 درصد از تولید ناخالص داخلی میباشد. بر اساس قوانین مالیاتی ازبکستان نرخ برخی از مالیاتهای پرداختی مستقیم و غیر مستقیم به شرح ذیل میباشد:
نوع مالیات
|
نرخ به درصد
|
ارزش افزوده
|
15
|
درآمد شرکتها
|
15
|
درآمد اشخاص
|
12
|
گردش مالیاتی
|
4
|
دارایی اشخاص حقوقی
|
2
|
زمینهای کشاورزی
|
0.95
|
سود سهام
|
5
|
اجتماعی
|
12
|
زمین غیر کشاورزی
|
15
|
مالیات آکسیز
|
بسته به نوع کالا متفاوت میباشد.
|
بر اساس پیشنویس بودجه سال 2021، میزان پرداخت مالیات غیر مستقیم در حدود 62 تریلیون صوم معادل 42 درصد درآمد کل و مالیات مستقیم 46 تریلیون معادل 31 درصد درآمد کل در نظر گرفته شده است. بالاترین میزان پرداخت مالیاتهای غیر مستقیم مربوط به مالیات ارزش افزوده با سهم 75 درصدی و به میزان 47 تریلیون دلار میباشد و در رتبههای بعدی مالیات آکسیز با سهم 12 درصدی و عوارض گمرکی باسهم 3.3 درصدی قرار دارند. در حوزه مالیات مستقیم نیز مالیات بر درآمد شرکتها، منابع، دارایی و اشخاص بیشترین سهم پرداختها را دارند.
بخش عمده مالیات پرداختی به دولت توسط بیست شرکت اصلی و بزرگ این کشور پرداخت میگردد. بر اساس اعلام وزارت دارایی این کشور، این شرکتها در حدود 47 درصد از درآمد کل بودجه در سال 2021 را تأمین خواهند کرد. شرکتهای عمده و سهم آنها به ترتیب به شرح ذیل میباشد:
|
شرکت
|
حوزه فعالیت
|
درصد
|
1
|
مجتمع معدنی و متالورژی نوایی
Navoi Mining and Metallurgical Complex NMMC))
|
معادن
|
20.1
|
2
|
مجتمع معدنی و متالورژی الملیک
Olmalik Mining and Metallurgical Complex (OMMC)
|
معادن
|
6.4
|
3
|
ازبک نفت گاز Uzbekneftegaz
|
اکتشاف، تولید و فروش نفت وگاز
|
5.1
|
4
|
اوز ترانس گاز JSC Uztransgaz
|
توزیع و انتقال گاز
|
3.3
|
5
|
تولید و تجارت خارجی لوک اویل
LUKOIL Overseas Supply and Trading
|
نفت و گاز
|
3.1
|
6
|
ازبک انرگو JSC Uzbekenergo
|
تولید، انتقال و توزیع برق
|
2.3
|
7
|
اوز بات UzBat
|
شرکت مشترک انگلیسی، آمریکایی و ازبکستانی تولید دخانیات
|
1.7
|
8
|
اوز اتو موتور UzAuto Motors
|
خودروسازی
|
1.5
|
9
|
یونیتل(مخابرات، شرکت بیلاین) Unitel (Beeline)
|
مخابرات
|
0.5
|
10
|
کاسکام(یو سل) Coscom (Ucell)
|
مخابرات
|
0.5
|
11
|
سیمان قزل قوم Kizilkumcement
|
سیمان
|
0.5
|
12
|
اوز تلکام Uztelecom
|
مخابرات
|
0.5
|
13
|
مجتمع شیمیایی گازی ازبکستان- کره جنوبی
Uz-Kor Gas Chemical
|
محصولات شیمیایی
|
0.4
|
14
|
مجتمع شیمیایی گازی شورتان
Shurtan Gas Chemical Complex
|
محصولات شیمیایی
|
0.3
|
15
|
تاشکند وینو Tashkentvino
|
مشروبات الکلی
|
0.3
|
16
|
سیستم موبایل جهانی
Universal Mobile System (Mobiuz)
|
مخابرات
|
0.2
|
17
|
هواپیمایی ازبکستان Uzbekistan Airways
|
هواپیمایی
|
0.2
|
18
|
دخانیات تاشکند Tashkent Tobacco
|
دخانیات
|
0.2
|
19
|
اوز متکامبینت Uzmetkombinat
|
ذوب آهن
|
0.1
|
20
|
سیمان آهنگران Okhangaroncement
|
تولید سیمان
|
0.1
|
نکته:
- وزارت دارایی ازبکستان با همکاری برنامه توسعه سازمان ملل متحد (UNDP) با انجام پروژههای مشترک طی سه سال اخیر اقدام به انتشار پیشنویس بودجه دولتی ازبکستان جهت کمک به شفافسازی و آگاهی شهروندان ازبک از روند تهیه و تدوین بودجه نمودهاند.
- سیستم مالیاتی ازبکستان طی چند دوره پس از استقلال این کشور متناسب با ضرورتهای اقتصاد بازار دچار تغیر و تحول گردیده است. پس از روی کارآمدن آقای شوکت میرضایف این روند با همکاری متخصصان و کارشناسان بینالمللی از جمله صندوق بینالمللی پول و بانک جهانی تداوم پیدا کرده است. در سه سال اخیر دستورالعملها و مقررات جدیدی در حوزه مالیات با اهداف ایجاد فضای رقابتی مطلوب برای سرمایهگذاری داخلی و خارجی، ثبات و سادهسازی قوانین مالیاتی، کاهش سطح بار مالیاتی بر اقتصاد، افزایش جذابیت سرمایهگذاری، بهبود مدیریت مالیاتی، بهینهسازی تعداد مالیات از طریق یکی کردن آنها، حصول اطمینان از ثبات وضعیت کلان اقتصادی و پایداری شکلگیری بودجه دولت و درآمدهای آن، تقویت حمایت از حقوق و منافع قانونی مالیاتدهندگان و حمایت همه جانبه از آنها از سوی رئیس جمهور این کشور صادر گردیده است.
- شیوع ویروس کرونا و تبعات اقتصادی و اجتماعی آن از جمله کاهش رشد اقتصادی و همچنین تحمیل هزینههای اضافی بر وضعیت بودجهای، موجب کسری بودجه و افزایش استقراضهای بینالمللی این کشور شده است.
* هر 10400 صوم معادل یک دلار میباشد.