جایگاه وزارت امور خارجه در توسعه تجارت خارجی فنلاند
توسعه روابط اقتصادی خارجی بخش مهمی از سیاست خارجی و امنیتی فنلاند به شمار می‌رود. هدف‌گذاری که در تعقیب روابط اقتصادی خارجی این کشور شده افزایش رقابت‌پذیری در عرصه تجارت داخلی و بین‌المللی و توسعه اشتغال و رفاه است.
برای نیل به اهداف فوق‌الذکر، به وزارت امور خارجه نقش کلیدی داده‌شده است. وزارت امور خارجه هموار کننده مسیر بخش خصوصی در راه‌یابی به بازارهای جهانی، جذب هر چه بیشتر نیروهای کار ماهر و سرمایه‌گذاری خارجی به فنلاند است.
در این میان، شبکه‌ای موسوم به (تیم فنلاند) ایجادشده است که چندین وزارتخانه و موسسه دولتی و خصوصی عضو این شبکه هستند. وزارت امور خارجه در این شبکه در کنار (موسسه تجارت فنلاند) وابسته به (وزارت امور اقتصادی و اشتغال) نقش کلیدی ایفا می‌نماید.
بخش‌های ستادی وزارت امور خارجه و سفارتخانه‌های فنلاند در خارج از کشور علاوه بر ایفای نقش اصلی خود در اداره روابط اقتصادی خارجی و پیشبرد مذاکرات تجاری به شکل دوجانبه یا در چارچوب اتحادیه اروپا و سازمان تجارت جهانی، در داخل شبکه (گروه فنلاند) تسهیل‌کننده فعالیت‌های شرکت‌ها در خارج از کشور بوده و در جذب سرمایه‌گذاری خارجی ایفای نقش می‌باشند.
وزارت امور خارجه فنلاند دارای سه وزیر است؛ وزیر همکاری و برابری نوردیک، وزیر همکاری توسعه‌ای و تجارت خارجی و وزیر امور خارجه که مسئول سایر موضوعاتی است که آن وزارتخانه مسئول پیگیری آن‌هاست؛ بنابراین موضوعات اقتصادی و تجاری توسط وزیر همکاری توسعه‌ای و تجارت خارجی و ادارات زیرمجموعه وی انجام می‌شود.
شبکه گروه فنلاند (Team Finland)
گروه فنلاند شبکه‌ای است که توسط وزارت امور اقتصادی و اشتغال و وزارت امور خارجه اداره می‌شود. اعضای این شبکه عبارت‌اند از: دفتر نخست‌وزیر و سه وزارتخانه امور اقتصادی و اشتغال، امور خارجه، وزارت آموزش و فرهنگ. علاوه بر این چند موسسه و سازمان کلیدی همچون موسسه "تجارت فنلاند" (Business Finland)، فینورا (آژانس تأمین مالی نوآوری)، تسسی (سرمایه‌گذاری در صنعت فنلاند)، مراکز توسعه اقتصادی، حمل‌ونقل و محیط‌زیست، دفتر ثبت اختراعات فنلاند، مرکز تحقیقات فنی VTT و مؤسسات فرهنگی و دانشگاهی فنلاند، عضو این شبکه هستند. در یک تقسیم‌کار، "تجارت فنلاند" مسئولیت هماهنگی عملیاتی و ارتباطات در سطح ملی را بر عهده دارد و مراکز ELY، فعالیت‌های این شبکه را در سطح منطقه‌ای هماهنگ می‌کند. این شبکه دارای 80 دفتر نمایندگی در خارج از کشور است.
دفاتر گروه فنلاند در خارج از کشور ارتباط و همکاری نزدیکی با سفارت فنلاند در آن کشور دارند و در کشورهایی که این شبکه در آن‌ها دفتر مستقل ندارند، امور شبکه توسط سفارت فنلاند در آن کشورها انجام می‌شود. به‌عنوان‌مثال، هماهنگ‌کننده گروه فنلاند ایران معاون سفیر فنلاند در کشورمان است.
مأموریت‌ها و اهداف شبکه گروه فنلاند
- تسهیل صادرات و رشد شرکت‌ها در عرصه بین‌المللی از طریق ارائه خدمات مربوطه؛
- ایجاد هماهنگی میان خدمات مربوط به تشویق صادرات و بین‌المللی شدن شرکت‌ها در داخل و خارج از کشور؛
- ارتقاء رتبه فنلاند در جهان ازنظر قطب متخصصین عالی‌رتبه، جذب کارشناسان و سرمایه‌های خارجی به فنلاند؛
- تشویق سرمایه‌گذاری‌های مستقیم خارجی و جذب بازدیدکنندگان خارجی به فنلاند؛
- تقویت همکاری بین شرکت‌های فنلاندی و شرکت‌های خارجی، معرفی محصولات و خدمات شرکت‌های فنلاندی در کشور هدف و یافتن فرصت‌های جدید تجاری برای شرکت‌های فنلاندی؛
- جمع‌آوری اطلاعات در مورد بازارهای جدید کشور هدف و پروژه‌های آتی و بالقوه آن کشور؛
- برقراری ارتباط با تصمیم‌گیرندگان، مسئولان، مشتریان و سایر شرکای احتمالی در کشور هدف؛
- افزایش اطلاعات در خصوص محیط تجاری کشور هدف، فرهنگ حاکم بر شرکت‌ها در آن کشور و هرگونه تغییرات در مورد آن دسته از مقرراتی که می‌تواند فرصت‌های جدیدی برای شرکت‌های فنلاندی ایجاد نماید؛
سفرهای تجاری که از سوی گروه فنلاند برنامه‌ریزی می‌شود نقش مؤثری در فرآیند بین‌المللی کردن، فروش یا محصول یک شرکت فنلاندی دارد. در بسیاری از مواقع این سفرها به سرپرستی یکی از وزرا و مقامات ارشد دولت فنلاند انجام می‌شود و در کشور هدف ضمن ترتیب دادن جلسات سطح بالا، امکان تماس مستقیم با وزارتخانه‌ها و مقامات مسئول تأمین نیازمندی‌های آن کشور فراهم می‌گردد. علاوه بر این به‌صورت شبکه‌ای فرصت‌هایی برای شرکت‌های فنلاندی جهت ارتباط با تجار آن کشور فراهم می‌شود که یک شرکت به‌تنهایی نمی‌تواند به این فرصت‌های دست یابد. در این‌گونه سفرها با توجه به امضای قراردادهای تجاری در حضور وزرای دو کشور، فرصتی برای شرکت‌ها فراهم می‌شود که از سوی رسانه‌ها دیده شوند و این موضوع برای شرکت‌ها جهت ورود به بازارهای هدف سودمند است.
رئیس شبکه گروه فنلاند خانم Ilona Lundström از وزارت امور اقتصادی و اشتغال و نایب‌رئیس آن خانم Nina Kopola مدیرکل موسسه Business Finland است.
همکاری بین گروه فنلاند و وزارت امور خارجه
مسئولیت وزارت امور خارجه و سفارتخانه‌های فنلاند در خارج از کشور رصد فرصت‌های تجاری در کشور هدف و ارتقاء منافع اقتصادی و تجاری فنلاند در آن کشور است. شبکه گسترده سفارتخانه‌ها، با همکاری عوامل گروه فنلاند، خدمات عمومی مربوط به توسعه صادرات و بین‌المللی محصولات و خدمات را در اختیار شرکت‌ها قرار می‌دهد.
وزارت امور خارجه به‌عنوان عضو کلیدی شبکه گروه فنلاند، منافع فنلاند را در خارج از کشور با بین‌المللی کردن شرکت‌های فنلاندی، جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی در فنلاند و تبلیغ برند کشور فنلاند ترویج می‌نمایند.
وظایف وزارت امور خارجه در شبکه گروه فنلاند
مسئولیت‌های وزارت امور خارجه در چارچوب خدمات گروه فنلاند عبارت‌اند از: تأثیرگذاری بر محیط عملیاتی فنلاند در عرصه بین‌المللی، تلاش برای رفع موانع تجاری و جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی.
تأثیرگذاری بر محیط عملیاتی جهانی
روابط اقتصادی خارجی فنلاند توسط وزارت امور خارجه اداره می‌شود. وظایف وزارت امور خارجه در داخل شبکه گروه فنلاند شامل شناسایی تغییرات در محیط عملیاتی جهانی و تأثیرگذاری بر آن‌ها ازجمله رفع موانع تجاری و پشتیبانی از یک فضای عملیاتی بین‌المللی برای ترویج رقابت است. تغییرات در محیط عملیاتی جهانی مستقیماً بر شرکت‌های فنلاندی که در بازار بین‌المللی فعالیت می‌کنند تأثیر می‌گذارد. نمونه‌هایی از این تغییرات عبارت‌اند از: افزایش عوارض گمرکی برای واردات کالا به بازار هدف، بخشنامه‌های جدید درزمینهٔ گواهینامه‌های بهداشتی که مانع تجارت است، دامپینگ کالاهای رقبا در بازار هدف، مذاکرات توافق‌نامه تجارت آزاد اتحادیه اروپا یا مذاکرات تجاری در چارچوب سازمان تجارت جهانی. اگرچه سیاست‌های تجاری اتحادیه اروپا بخش بزرگی از سیاست تجاری فنلاند را تشکیل می‌دهد بااین‌حال، سهم قابل‌توجهی از اعمال‌نفوذ بر محیط عملیاتی شرکت‌های فنلاندی در خارج از کشور به‌صورت ملی و عمدتاً توسط وزارت امور خارجه انجام می‌شود.
رفع موانع تجاری
موانع تجاری شامل کلیه اقدامات بخش دولتی و خصوصی کشور هدف است که دسترسی به بازار محصولات آن کشور را محدود می‌نماید. موانع تجاری ممکن است مثلاً تعرفه بالای گمرکی و رویه‌ها درزمینهٔ واردات، صادرات و امور گمرکی باشد که باعث افزایش هزینه‌های غیرضروری، مقررات فنی تبعیض‌آمیز برای شرکت‌ها و محصولات خارجی، کاهش حمایت از حقوق مالکیت صنعتی و معنوی و همچنین عدم شفافیت‌های نظارتی شود. مناسب‌ترین روش برای از بین بردن یک مانع تجاری پس از تجزیه‌وتحلیل دقیق از مشکل، حسب مورد انتخاب می‌شود. این مشکلات یا به‌صورت دوجانبه پیگیری می‌شود یا در چارچوب کمیسیون اروپا. گاهی هم در چارچوب سازمان تجارت جهانی مورد پیگیری قرار می‌گیرد.
جذب سرمایه‌گذاری خارجی
وزارت امور خارجه تلاش می‌کند تا موقعیت فنلاند را به‌عنوان یک هدف جذاب برای سرمایه‌گذاری‌های مستقیم خارجی ارتقاء دهد. این کار مستلزم کار طولانی‌مدت و فعال در خارج از کشور است. امروزه جذب سرمایه‌گذاری به فعالیتی شدید تبدیل‌شده است که کشورها در این زمینه با یکدیگر رقابت می‌کنند. این رقابت بین کشورهای صنعتی و میان کشورهای درحال‌توسعه وجود دارد.
در این رقابت بین‌المللی، وزارت امور خارجه با همکاری "سازمان سرمایه‌گذاری در فنلاند" فرصت‌های سرمایه‌گذاری در کشور فنلاند را به بازار بین‌المللی معرفی می‌نمایند. مسئولیت سازمان یادشده ترویج سرمایه‌گذاری خارجی در فنلاند است. در عمل، وزارت امور خارجه از طریق نمایندگی‌های دیپلماتیک خود با تعیین بخش‌های تجاری و مشخص کردن کشورهای هدف و جذب سرمایه‌گذارها در آن کشورها به جذب سرمایه‌گذاری به فنلاند کمک می‌کنند. هدف، انتخاب کشورهایی است که سرمایه‌گذاری‌های خارجی آن‌ها به‌صورت قابل‌توجه یا به‌سرعت در حال رشد است و با بخش‌های تجاری منتخب مطابقت دارد.
بنابراین، وزارت امور خارجه و سفارتخانه‌های فنلاند در خارج از کشور وظیفه‌دارند ضمن رصد فرصت‌ها برای توسعه تجارت خارجی، منافع اقتصادی این کشور در بازارهای خارجی را ارتقاء ببخشند. کلیه سفارتخانه‌های فنلاند در یک ارتباط تنگاتنگ با مسئولین و کارشناسان شبکه گروه فنلاند به شرکت‌های فنلاندی خدمات مرتبط با توسعه صادرات و ورود به عرصه تجارت بین‌المللی را ارائه می‌دهند.
با عنایت به پیچیدگی‌های تجارت خارجی و اطلاع از الزامات حضور در عرصه‌های تجارت بین‌الملل، ارتقاء منافع اقتصادی و تجاری کشور فنلاند در سطح بین‌المللی از طریق شبکه فرا سازمانی (گروه فنلاند) که متشکل از وزارتخانه‌های کلیدی امور خارجه، اشتغال و امور اقتصادی و آموزش و فرهنگ و تعدادی از مؤسسات و آژانس‌ها معتبر، صورت می‌گیرد و این مهم صرفاً بر عهده وزارت امور خارجه نیست اگرچه به دلیل نقش تعیین‌کننده وزارت امور خارجه، ادارات ستادی این وزارتخانه و سفارتخانه‌های فنلاند در خارج از کشور در رفع موانع تجاری در کشورهای هدف و همچنین تسهیل فعالیت‌های شبکه گروه فنلاند نقش بسیار مؤثری ایفا می‌نمایند.
ازجمله مراکزی که در شبکه گروه فنلاند ایفای نقش می‌نماید «مراکز منطقه‌ای تجاری، حمل‌ونقل و محیط‌زیست » موسوم به مراکز ELY (وابسته به وزارت اشتغال و امور اقتصادی فنلاند) می‌باشند. دفاتر این مراکز در کلیه مناطق و استان‌های کشور فنلاند فعال هستند و شرکت‌ها برای فعالیت در عرصه تجارت بین‌المللی کمک می‌نمایند.
حمایت از شرکت‌ها در هر منطقه‌ای از فنلاند، کمک به رشد و فعالیت آن‌ها در عرصه تجارت داخلی و نهایتاً بین‌المللی شدن آن‌ها در طراحی «شبکه گروه فنلاند» دیده‌شده است. خدمات داخلی توسط مراکز منطقه‌ای ELY و موسسه ملی Business Finland انجام می‌شود و خدمات مربوط به خارج از کشور مشترک توسط دفاتر خارجی Business Finland و وزارت امور خارجه صورت می‌گیرد. کلیه این خدمات در چارچوب شبکه گروه فنلاند که نهادهای ذکرشده عضو این شبکه هستند، انجام می‌شود.