معاونت دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران

۱۳۹۹/۰۴/۱۳- ۰۷:۳۰ - مشاهده: ۷۰۹

ظرفیت تولید شیر و فرآورده‌های لبنی در کشور هند

شیر از دیرباز دارای ارزش غذایی و اعتقادی در میان هندیان بوده و حتی از آن برای تطهیر خود و بت های معابد استفاده می‌کنند. با توجه به اینکه بخش زیادی از جمعیت هند گیاهخوار هستند، شیر تنها منبع تامین پروتئین آنها محسوب می‌شود و تولید و دسترسی بدان نیز آسان است. لذا به طور سنتی تولید و مصرف این فرآورده غنی غذایی در هند متداول بوده و با توسعه صنایع لبنی نیز این روند ادامه یافت. به طوری که دست کم طی 2 دهه اخیر در صدر تولیدکنندگان و مصرف کنندگان لبنیات جهان قرار داشته است.
  • رتبه بندی جهانی: هند بزرگترین تولیدکننده و مصرف کننده شیر در جهان محسوب می­شود. طبق آمار ملی این کشور و نیز آمار سازمان خواربار و کشاورزی (FAO) حدود 22% شیر تولیدی جهان به هند اختصاص دارد و از این نظر با فاصله زیاد، بالاتر از آمریکا، پاکستان، چین، برزیل و دیگر کشورها قرار دارد (جدول ضمیمه 1).
  • ظرفیت تولید: هند بیشترین جمعیت احشام گاوی در جهان را دارد. کل جمعیت دام در کشور به 536 میلیون راس بالغ می‌گردد که 309 میلیون راس آن احشام گاوی هستند. حدود 40 نژاد بومی‌گاو و 13 نژاد بومی‌بوفالو در کشور وجود دارد (جدول ضمیمه 2).

حدود 80 میلیون خانوار در بیش از 50 هزار روستا به امر دامداری مشغولند. 46% شیر تولیدی به مصرف دامداران و روستاییان می رسد و 54% دیگر به بازار و صنایع فرآوری عرضه می‌شود. از مقدار راه یافته به بازار، حدود یک سوم یعنی 36% آن در اختیار صنایع و تعاونی‌ها قرار می‌گیرد و مابقی وارد بخش های غیرسازماندهی شده می‌شود. طی 2 سال گذشته خرید شیر توسط واحدهای صنعتی تعاونی 9% افزایش یافته است.

تولید شیر در هند طی پنج سال گذشته بطور متوسط سالانه 6.4% رشد داشته و از 146.3 میلیون تن در سال مالی 2015 به 187،7 میلیون تن در سال2019 رسیده است. ظرفیت فرآوری صنایع لبنی کشور درحال حاضر 53.5 میلیون تن در سال است که دولت قصد دارد آنرا به دو برابر یعنی 108 میلیون تن تا سال 2025 برساند. متوسط تولید شیر به ازای هر راس گاو در کشور طی 10 سال گذشته با 35% رشد به 1700 کیلو در سال (مالی) 2019 رسیده است. هدف دولت افزایش تولید سرانه/روزانه شیر احشام دامی از 4.8 کیلو به 6.8 کیلو است. اما کمبود علوفه خشک و تر ناشی از بلایای طبیعی همچون خشکسالی و سیل و برخی عوامل دیگر، از مهمترین موانع برای افزایش تولید شیر در کشور محسوب می‌شوند.

روند افزایش تولید شیر در هند

سال مالی

تولید کل

(میلیون تن)

تولید سرانه

(گرم، روزانه)

1992

6،55

178

1995

8،63

192

2000

3،78

214

2005

92.5

233

2010

116.4

273

2015

146.3

322

2019

187.7

394

منبع: وزارت شیلات و دامپروری هند

 

ایالات اوتارپرادش، راجستان و مادهایاپرادش به ترتیب بیشترین آمار تولید شیر را دارند و مجموعا بیش از 37% تولید این محصول را بخود اختصاص می دهند (جدول ضمیمه 3).

46 % شیر کشور بصورت شیر مایع، و مابقی: 34% بصورت کره، 7% بصورت کشک، 6،5% بصورت شیر تغلیظ شده Khoa، 3،5% پودر شیر، 2% پنیر و 1% بصورت خامه و بستنی تبدیل و مصرف می‌شود. بزرگترین تعاونی فرآوری صنعتی شیر کشور، شرکت "آمول" است که 35 میلیون کشاورز و دامدار را در زیرمجموعه خود دارد. 10 شرکت برتر تولید و فرآوری محصولات لبنی در هند عبارتند از:

6) Vijaya Milk (1960; Hyderabad)

7) Dynamix Dairy (1995; Mumbai)

8) Milma (1980; Kerala)

9) Aavin (1952; Chennai)

10) Sagar Dairy (1963; Gujrat)

1)  Amul milk (1946; Anand, Gujrat)

2)  Dairy Best (1992; New Delhi)

3)  Mother Dairy (1974; Noida)

4)  OMFED (1985; Hyderabad)

5)  Nandini Milk (1974; Bengaluru)

 

  • کیفیت: سازمان بهداشت و استاندارد غذایی هند (FSSAI) مسئولیت کنترل بهداشت فرآورده‌های لبنی را بر عهده دارد. طبق بررسی این سازمان در سطح کشور در سال 2018، حدود 93% نمونه­ های اخذشده، شاخص­های بهداشتی لازم برای مصرف را دارا بوده و در 7% نمونه­ ها میزان آلودگی به آفلاتوکسینM1، آنتی بیوتیک­ها و آفت کش ها بالا گزارش شده است. دولت به منظور بررسی کیفیت شیر در صنایع فرآوری، برنامه جامعی را برای نمونه گیری و تست کیفیت در سراسر کشور از ابتدای سال 2020 به اجرا گذاشته است.
  • بازار: ارزش بازار محصولات لبنی هند حدود 9.4 لک کرور (125 میلیارد دلار) تخمین زده می‌شود و طبق برخی برآوردها به حدود 18 لک کرور (معادل 237 میلیارد دلار) تا سال 2023 خواهد رسید. اما برغم تولید بالا، این کشور تنها یکصدم درصد سهم بازار صادرات محصولات لبنی جهان را در اختیار دارد. صادرات لبنیات هند در سال مالی 2019 با افزایش بیش از دو برابری به 124 هزار تن معادل 380 میلیون دلار رسید. کره و روغن (65% صادرات) مهمترین قلم صادرات لبنی هند است و البته رشد 4 برابری صادرات پودر شیر نیز قابل توجه می‌باشد. ترکیه، مصر، امارات، بنگلادش و بوتان از مهمترین بازارهای صادرات لبنی هند هستند. در مجموع باید اذعان داشت که هنوز این کشور با ظرفیت بالقوه خود در صادرات صنایع لبنی، فاصله دارد.

 

  • برنامه‌های دولت: اداره کل دامپروری و لبنیات وزارت صنایع غذایی، دپارتمان کشاورزی وزارت توسعه روستایی، و دولت مرکزی بطور مستقیم سیاست­گذاری و اجرای برنامه‌های توسعه در این بخش را برعهده دارند.

به منظور افزایش بهره وری، دولت چندین طرح در زمینه اصلاح نژاد، فراهم سازی تسهیلات آزمایش کیفیت شیر در دو سطح روستاها و کارخانه‌ها، کاهش هزینه‌های تولید، ایجاد فضای رقابتی و سوددهی صنایع، افزایش مصرف شیر، جذب سرمایه‌های بخش خصوصی را در دست بررسی و اجرا دارد. از جمله طرحی را برای ایجاد 6 میلیون لیتر ظرفیت روزانه تولید محصولات دارای ارزش افزوده لبنی با قیمت تضمینی برای تولیدکنندگان، تدوین نموده است.

دولت (19 فوریه 2020) با اختصاص 4558 کرور روپیه (حدود 600 میلیون دلار) برای برنامه­ های توسعه ظرفیت تولید شیر در کشور، از جمله مدرن­سازی دامپروری­ها و تاسیسات فرآوری شیر برای تولید محصولات با ارزش افزوده بیشتر، افزایش ظرفیت سردخانه ای، تمهید کیت های الکترونیک تست کیفیت شیر، و خدمات آموزشی موافقت کرد. همچنین مبلغ 11184 کرور روپیه (حدود 1.5 میلیارد دلار) به صندوق فرآوری و توسعه زیرساخت تولید شیر(DIDF) اختصاص داد تا برای حمایت از دامپروران و تولیدکنندگان لبنی، پوشش یارانه اعتبارات بانک کشاورزی را از 2% به 2.5% نرخ بهره وام­ها افزایش دهد. با پوشش منابع این صندوق قرار است 28000 مخزن شیر با ظرفیت 14 میلیون لیتر به ظرفیت سردخانه‌های کشور در بخش لبنی اضافه شود و 28 هزار فقره تجهیزات تست کیفیت شیر در کشور توزیع گردد.

علاوه بر آن، کابینه در 24 ژوئن2020 ضمن موافقت با تاسیس صندوق توسعه زیرساخت دامپروری (AHIDF)، با اختصاص 15 هزار کرور (حدود 2 میلیارد دلار) برای توسعه زیرساختهای بخش دامپروری، افزایش ظرفیت تولید و صادرات فرآورده‌های لبنی و اشتغالزایی در این بخش اختصاص داد که از جمله برای پوشش 3 تا 4 درصد از بهره تسهیلات اعطایی به مشاغل کوچک و متوسط در این بخش استفاده می‌گردد.

بخش کشاورزی بطور کل 17.2% اقتصاد هند را شامل می‌شود و در این میان، دامپروری به تنهایی 4.9% تولید ناخالص داخلی است. حدود دو سوم جمعیت هند یعنی بیش از 890 میلیون نفر روستانشین هستند و با توجه به اینکه معادل 50 تا 60 درصد قیمت نهایی فروش محصولات لبنی در بازار عاید دامداران و روستائیان می‌شود، توسعه صنایع لبنی نقش زیادی در درآمدزایی روستائیان و ایجاد اشتغال در کشور دارد. لذا توسعه و حمایت از این بخش از اهمیت قابل توجهی در میان برنامه‌های اقتصادی و اجتماعی دولت برخوردار است. در قالب برنامه جامع توسعه صادرات هند (MEIS 2015-20) توجه ویژه ای به افزایش صادرات صنایع لبنی معطوف گردیده است. از جمله، معادل 2% تا 5% ارزش FOB صادرات بعنوان تخفیفهای تعرفه ای (قابل انتقال بغیر) درنظر گرفته شد که این رقم برای 28 محصول لبنی، در یک مرحله به 10% و از سپتامبر 2018 به 20% افزایش یافته و بیانگر برنامه ریزی هند برای توسعه صادرات فرآورده‌های لبنی خود می‌باشد.

ضمیمه (1) :

 رتبه بندی کشورهای جهان در تولید شیر

Milk Production across countries :Million Tonnes

Rank

Country

2000

2010

2017

1

India

79.7

121.9

176.3

2

United States of America

76.0

87.5

97.8

3

Pakistan

25.6

35.5

44.3

4

China

12.4

41.2

34.9

5

Brazil

20.5

31.0

33.7

6

Germany

28.4

29.7

32.7

7

Russian Federation

32.3

31.8

31.2

8

France

25.7

24.2

25.3

9

New Zealand

12.2

17.0

21.4

10

United Kingdom

14.5

14.1

15.3

11

Netherlands

11.2

11.8

14.5

12

Poland

11.9

12.3

13.7

13

Mexico

9.4

10.9

12.0

14

Argentina

10.1

10.6

10.1

15

Australia

10.9

9.0

8.8

16

Canada

8.2

8.2

8.1

17

Ireland

5.2

5.3

7.5

18

Denmark

4.7

4.9

5.6

19

Romania

4.6

4.6

4.3

20

Switzerland

3.9

4.1

3.9

21

South Africa

2.5

3.1

3.2

22

Sweden

3.4

2.9

2.8

23

Finland

2.5

2.3

2.4

24

Afghanistan

1.7

1.7

2.1

25

Nepal

1.2

1.6

2.1

26

Bangladesh

2.1

2.0

2.0

27

Chile

2.0

2.5

2.0

28

Norway

1.7

1.6

1.6

29

Indonesia

0.8

1.5

1.5

30

Viet Nam

0.1

0.3

0.9

WORLD

579.3

724.5

827.9

Source: FAOSTAT, 24 Dec 2019


ضمیمه (2) :

سرشماری دام و طیور در هند

LIVESTOCK POPULATION IN INDIA BY SPECIES :Million Numbers

Species

1992

2003

2012

2019

Cattle

204.6

185.2

190.9

192.5

Adult Female Cattle

64.4

64.5

76.7

81.4

Buffalo

84.2

97.9

108.7

109.9

Adult Female Buffalo

43.8

51

56.6

55

Total Bovines

288.8

283.1

299.6

302.3

Sheep

50.8

61.5

65.1

74.3

Goat

115.3

124.4

135.2

148.9

Horses and Ponies

0.8

0.8

0.6

0.3

Camels

1

0.6

0.4

0.3

Pigs

12.8

13.5

10.3

9.1

Mules

0.2

0.2

0.2

0.1

Donkeys

1

0.7

0.3

0.1

Yak

0.1

0.1

0.1

0.1

Mithun

0.2

0.3

0.3

0.4

Total Livestock

470.9

485

512.1

535.8

Poultry *

307.1

489

729.2

851.8

*Includes Chicken, ducks, turkey & other birds.

 

# Source: Ministry of Agriculture & Farmers' Welfare of India //Livestock Censuses

 


ضمیمه (3) : تولید شیر در هند به تفکیک ایالات و قلمروها

State/UT Milk Production :thousand tonnes

Rank

State / UT

2017-18

2018-19

Growth

1

Uttar Pradesh

29052

30519

5

2

Rajasthan

22427

23668

5.5

3

Madhya Pradesh

14713

15911

8.1

4

Andhra Pradesh

13725

15044

9.6

5

Gujarat

13569

14493

6.8

6

Punjab

11855

12599

6.3

7

Maharashtra

11102

11655

5

8

Haryana

9809

10726

9.3

9

Bihar

9242

9818

6.2

10

Tamil Nadu

7742

8362

8.0

11

Karnataka

7137

7901

10.7

12

West Bengal

5389

5607

4

13

Telangana

4965

5416

9.1

14

Kerala

2576

2548

-1.1

15

J & K

2460

2540

3.3

16

Orissa

2088

2311

10.7

17

Jharkhand

2016

2183

8.3

18

Uttarakhand

1742

1792

2.9

19

Chhattisgarh

1469

1567

6.7

20

Himachal Pradesh

1392

1460

4.9

21

Assam

872

882

1.1

22

Delhi

279

*

*

23

Tripura

174

185

6.3

24

Meghalaya

85

87

2.4

25

Manipur

82

86

4.9

26

Nagaland

74

73

-1.4

27

Sikkim

59

61

3.4

28

Goa

55

57

3.6

29

Arunachal Pradesh

54

55

1.9

30

Pondicherry

49

49

0

31

Chandigarh

42

45

7.1

32

Mizoram

25

26

4

33

A&N Islands

17

18

5.9

35

Lakshadweep

3

4

33.3

36

Daman & Diu

1

1

0

All India

176347

187749

6.5

Source: Ministry of Agriculture and Farmers Welfare// Department of Animal Husbandry, Dairying & Fisheries

 

متن دیدگاه
نظرات کاربران
تاکنون نظری ثبت نشده است

امتیاز شما