معرفی مناطق آزاد سوریه و دمشق

مناطق آزاد سوریه به دلیل موقعیت جغرافیایی کشور و مجاورت آن با دریای مدیترانه ، از اهمیت بازاری بالایی برخوردارند. موقعیت سوریه یک موقعیت چهار راهی است که از سویی از طریق دریا و خشکی به اروپا وصل می‌شود و از سوی دیگر از طریق کشور عراق به آسیا و خلیج فارس ، از طریق کشور اردن به دریای سرخ خلیج فارس و از طریق دریا به دریای مدیترانه وصل می‌شود.

مؤسسه عمومی مناطق آزاد سوریه در سال 1972 میلادی تأسیس شد و از نظر سازمانی تابع وزارت اقتصاد و تجارت خارجی سوریه است. تعریف منطقه آزاد در قانون سوریه عبارت از یک محیط اختصاص یافته و دیوارکشی شده در جغرافیای سوریه است که در آن بر اساس نظام سرمایه گذاری خارجی سوریه، فعالیت های تجاری، صنعتی و خدماتی در آن صورت می‌گیرد. اداره آن یا مباشرتاً زیر نظر مؤسسه عمومی مناطق آزاد است و یا بر اساس اجازه این مؤسسه و با عنوان منطقه آزاد خاص با همکاری گمرکات سوریه اداره می‌شود.
هدف از ایجاد مؤسسه عمومی مناطق آزاد سوریه، اداره امور اجرایی مناطق آزاد، جذب سرمایه گذاری خارجی و داخلی در مناطق آزاد، هماهنگ نمودن فعالیت های تجاری، صنعتی، خدماتی و سرمایه گذاری در درون مناطق آزاد و حل مشکلات، ایجاد انبارهای لازم و پیشنهاد ایجاد مناطق آزاد جدید و یا الغاء برخی از مناطق آزاد موجود می‌باشد. فایده ایجاد مناطق آزاد، جذب سرمایه گذاری خارجی، انتقال فناوری و بومی سازی آن، پشتیبانی از واردکنندگان محلی و توسعه فنون و مهارت های نیروی کار داخلی، ایجاد محیط رقابت اقتصادی، افزایش حجم تجارت و صادرات کالا و رشد و توسعه اقتصادی، هم چنین توسعه علایق اقتصادی و دیپلماتیک با دولتهای عربی و دوست با هدف آسان سازی فعالیت های تجاری می‌باشد.
مناطق آزاد در سوریه از نظر توزیع جغرافیایی، به طور کلی بین پایتخت، نقاط استراتژیک جغرافیایی، بنادر، فرودگاهها و سرحدات مرزی توزیع شده اند.

در حال حاضر سوریه دارای نه منطقه آزاد به شرح زیر است:

1. منطقه آزاد شهر دمشق که به موجب قانون شماره 120 مورخ 12/7/1952 در محیطی به مساحت 77500 مترمربع ایجاد شده و دارای فعالیت های صنعتی، خدماتی و تجاری است. در بخش خدمات، خدمات هوایی، نفت، حمل و نقل و ترانزیت، ایجاد نمایندگی برای شرکتهای خارجی، مطالعات اقتصادی و ورود در مناقصه‌ها و مزایده‌ها وجود دارد و در بخش صنعتی به صنایع لباس دوزی، جوراب بافی، داروسازی، برنامه ریزی و تجمیع قطعات رایانه ای، دوبلاژ و مونتاژ و تولید پرداخته می‌شود و در بخش تجاری گرچه به لحاظ قانونی همه اشکال تجاری مجاز است، اما فعالیت کمی دارد که در این رابطه می‌توان به ایجاد مرکز تجار ایرانی اشاره نمود که بناست به عنوان نمایشگاه دائمی محصولات ایرانی در آینده نزدیک ایفاء نقش نماید تا تجار و صنعتگران سوری، لبنانی و اردنی به جای سفر به ایران از طریق بازدید از این مرکز و نمایشگاه دائمی آن بتوانند خریدهای خود را انجام دهند.

2. منطقه آزاد عدرا که به موجب قانون شماره 1659 مورخ 7/8/1977 در شمال شرقی شهر دمشق و در استان ریف دمشق در محیطی به مساحت 1027000 مترمربع ایجاد شده و به همه اشکال تجاری، ایجاد انواع صنایع، بازار دست اول و دست دوم خودروهای سبک و سنگین و ماشین آلات و تعمیر انواع خودرو و ماشین آلات می‌پردازد.

3. منطقه آزاد فرودگاه بین المللی دمشق که بر اساس قانون شماره 1810 مورخ 26/8/1969 در داخل فرودگاه بین المللی دمشق در محیطی به مساحت 24 هزار متر مربع و در بیست کیلومتری شهر دمشق ایجاد شده است. همه اشکال تجاری، ساخت صنایع کوچک و مصرفی مانند بدلیجات ، چوب های تزیینی، صنایع مواد ضدعفونی کننده و ایجاد نمایندگی برای شرکت های خارجی و ورود در مناقصات و مزایده‌ها برای آن مجاز در نظر گرفته شده است.

4. منطقه آزاد طرطوس که بر اساس قانون شماره 1070 مورخ 20/5/1969 در بندر طرطوس و در مسیر اتوبان بین المللی طرطوس به لاذقیه، در کنار دریای مدیترانه و در محیطی به مساحت 436 هزار متر مربع ایجاد شده است. همه امور تجاری به ویژه تجارت اتومبیل، آهن، روغن و غلات و نیز همه اشکال خدمات و صنایع مانند تخمیر، بسته بندی سبزیجات و میوه جات، براق سازی میوه جات، ضد عفونی کردن برنج و صنایع روغن کشی در آن قرار دارد.

5. منطقه آزاد بندری لاذقیه که بر اساس قانون شماره 315 مورخ 16/9/2002 در بندر لاذقیه و در محیطی به مساحت 263 هزار مترمربع در 17 کیلومتری فرودگاه باسل ایجاد شده است. همه نوع تجارت منجمله واردات کالاهای تجاری و تجارت خودرو و ماشین آلات در آن انجام می‌شود. صنایع تولید برق از منابع باد، آهن کشی و خدمات ایجاد نمایندگی برای شرکتها، ترخیص گمرک، حمل و نقل و ترانزیت در آن انجام می‌شود.

6. منطقه آزاد داخلی لاذقیه که بر اساس قانون شماره 386 مورخ 28/8/1952 در مدخل شرقی شهر لاذقیه و بر سر راه منتهی به استان‌های دمشق و حلب در محیطی به مساحت 282 هزار مترمربع ایجاد شده است. در این منطقه بناست زمین مجاور آن به مساحت 300 هزار متر مربع که امور زیرساختی آن انجام نشده، به آن ملحق شود. تجارت عام و واردات کالاهای تجاری و خودرو و ماشین آلات، صنایع نساجی، داروسازی، بسته بندی سبزیجات و میوه‌ها و ایجاد نمایندگی برای شرکتهای خارجی، خدمات ترخیص گمرکی و حمل و نقل و ترانزیت در این منطقه انجام می‌شود.

7. منطقه آزاد حسیاء که از سال 2011 طراحی آن شروع شده و در استان حمص در مرکز  سوریه و در فاصله یک کیلومتری شهر صنعتی حسیاء در کنار اتوبان بین المللی دمشق به حمص قرار دارد. فاصله این منطقه از شهرهای دمشق و حمص به ترتیب 120 و 40 کیلومتر است. مساحت این منطقه 474 هزار متر مربع است و 155424 مترمربع از آن برای افراز به 76 واحد سرمایه گذاری در نظر گرفته شده است. در مرحله اول توسعه، نیاز به ایجاد زیرساخت برای 378 هزار متر مربع وجود دارد و به طول 4.5 کیلومتر دیوارکشی منطقه انجام شده است.

8. منطقه آزاد حلب در مسلمیه که به موجب قانون شماره 2054 مورخ 22/9/1969 در شمال شهر حلب و در نزدیکی مسلمیه در مجاورت مرز ترکیه ایجاد شده و شعبه ای از خط آهن به آن می رسد. این منطقه در مساحت 1150000 مترمربع قرار دارد و همه اشکال تجاری، نیز صنایع لباس های آماده، دانه‌های پلاستیکی، عطرها و مواد آرایشی، صنایع چاپ، چرم سازی، روغن کشی، عدل بندی لباس های مستعمل و خدمات ایجاد نمایندگی برای شرکت های خارجی، حمل و نقل و ترانزیت در آن قابل انجام است. این منطقه در حال حاضر تعطیل است.

9. منطقه آزاد حلب در یعربیه که به موجب قانون شماره 301 مورخ 7/9/2002 در منطقه یعربیه تا به استان حسکه و در مجاورت مرز سوریه و عراق در کنار اتوبان بین المللی حلب به موصل در محیطی به مساحت 1030000 مترمربع ایجاد شده و همه اشکال تجاری، صنایع سیمان  (کلینکر) و بسته بندی  سیمان و خدمات ترانزیت و ترخیص کالا از گمرک در آن قابل انجام می‌باشد. با این حال این منطقه در حال حاضر و به دنبال بحران داخلی فعال نمی‌باشد.

در کنار مناطق آزاد نه گانه به شرح بالا یک بندر خشک هم در قلب سوریه در نظر گرفته شده که در اساس می‌بایست بر اساس اتصال خط آهن تهران، بغداد، تنف به سوریه و ایجاد یک شبکه راه آهن میان سه کشور ایران، عراق و سوریه عمل نماید که به دلیل بحران و شرایط خاص فعلی، در حال حاضر تعطیل است.
از نظر سرمایه گذاری و تعرفه‌های گمرکی، مناطق آزاد سوریه مانند منطقه آزاد کیش در ایران از تعرفه وارداتی کالاها معاف هستند و با شرکت های واقع در آنها مانند شرکتهای خارجی رفتار می‌شود و کلیه امور اداری مانند ثبت شرکتهای مقیم در داخل منطقه آزاد از طریق پنجره واحد انجام می‌شود. 

تاکنون نزدیک به هزار مورد سرمایه گذاری در مناطق آزاد سوریه ثبت شده است که 495 مورد از آنها در منطقه آزاد دمشق، 345 مورد در منطقه آزاد عدرا و بقیه در مناطق آزاد طرطوس، لاذقیه و حسیاء صورت گرفته اند.